Zırhlı personel taşıyıcı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Temmuz 2016) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Zırhlı personel taşıyıcı veya kısaca ZPT, piyadeleri cepheye taşımak için üretilen Zırhlı savaş aracıdır. Genellikle Makineli tüfek ile silahlandırılan araçlarda kimi zaman geri tepmesiz top, güdümlü tanksavar füzesi ya da havan topundan yararlanılmaktadır. Bu araçlar doğrudan cephe savaşları için tasarlanmayıp, taşıdıkları askerleri şarapnel ve düşman pusu ateşlerinden korumak içinde üretilmiştir. Yürüyen aksamlarında genellikle tekerlek ve palet kullanılmıştır. Örneğin Birleşik Devletler Ordusuna ait M113'de (palet), Birleşik Krallık Ordusuna ait FV 432'de (palet), Fransız VAB'da (tekerlek), Alman Ordusu GTK Boxerda (tekerlek) ve Sovyet BTR'de (tekerlek) kullanmaktadır. Bu araçlardan daha zırhlı olan Zırhlı Muharebe Araçları (ZMA) ise doğrudan cephede düşmanla çarpışmak için üretilmiştir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Tanklar ilk olarak I. Dünya Savaşı sırasında geliştirilen araçlardı. Birleşik Krallık Ordusu için üretilen Mark I tankı içerisinde az da olsa piyadeler için yer bulunmaktaydı. Kimi uzmanlar bu tankın ilk zırhlı personel taşıyıcı olduğunu söylemektedir. Bu iş için düşünülen ilk araç 1918 yılında üretilen Mark IX'du.
II. Dünya Savaşı sırasında Amerikan Ordusu M3 ve Nazi Alman Ordusu ise SdKfz 251 model yarı paletli araçlardan faydalandılar. Bunların yanında bu aracın öncülerinden bir tanesi de İngiliz yapımı Bren Carrier adıyla da bilinen Universal Carrier'dı. Her ne kadar bu araçlar zırhlı personel taşıyıcıdan çok zırhlı araba olsalar da II. Dünya Savaşı bu araçların gelişiminde önemli bir rol oynadı.
1944 yılında Kanada II. Kolordusu komutanı General Guy Simonds Amerikan 72. Ordusundan sahip oldukları kundağı motorlu obüs olan M7 Priest modelinden bir ZPT yapmalarını istedi. Onlar da İngiliz yapımı olan Ordnance QF 25 pounder topunu sökerek aracı dönüştürmeye başladı. Obüsün çıkartılmasından sonra geri kalan delikler ellerinde olan herhangi bir çelik plaka ile kapatıldı. Araca Kangaroo adı verildi. Savaşın sonlarına doğru Kanada tarafından üretilen Ram tankları Amerikan Sherman ile yer değiştirildikten sonra bu iş için kullanılmaya başlandı. Elde bulunan Kangaroolar ise tekrar eski görevleri olan kundağı motorlu obüs hizmetine döndü.
Daha sonra çok farklı ZPT üretildi. Örneğin Amerikalılar yaptıkları birçok denemenin altında 80.000 adet üretecekleri M113 modelini geliştirdi. Sovyetlerde aynı şekilde 8 tekerlekli BTR-40 modelini üretti.
1980'li yılların sonunda İsrail ele geçirdiği T-55 tanklarından dünyanın en iyi zırhına sahip ZPT olan IDF Achzarit'i üretti.
Piyade çatışma aracı aslında ZPT araçlar temel alınarak üretilmiştir.
Son günlerde İsrail 150 adet yeni Wolf Zırhlı Aracı üretmiştir.
Teknoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Birçok ZPT üzerinde otobüs veya kamyonlarda kullanılan dizel motor bulunmaktadır. Birçok ZPT piyade birliklerinde 'Cephe Taksisi' ya da 'Cephe Otobüsü' takma adıyla anılır. M113 model ZPT nin üzerinde General Motors firmasına ait ve şehir otobüslerinde kullanılan motor bulunmaktadır.
Birçok ZPT amfibik özelliğe sahiptir. Genellikle su içinde paletleri sayesinde hareket eden ZPT lerin bazılarında pervane veya su püskürtme sistemleri bulunur. Su içerisinde en fazla 3 ila 6 km/s hızla ilerleyebilirler. Suda yüzebilme özelliği sayesinde istedikleri yerden karaya giriş çıkış yapabilirler.
ZPT zırhında genellikle kompozite yapıda çelik veya alüminyum kullanılır. Piyadeyi düşman hafif ateşli silahlarından veya şarapnel parçalarında koruyabilir. Herhangi bir tür tanksavar silahı ZPT zırhını kolaylıkla geçer.
ZPT ler genellikle 12.7 (.50") veya 14.5 mm ağır Makineli tüfek il silahlandırılmıştır. Bu silah aracın üst kısmında bazen kalkanlı veya küçük bir taret üzerine yerleştirilmiş olarak bulunur. Az da olsa otomatik bomba atarda yerleştirilir.
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
-
-
GTK Boxer Alman/Hollanda yapımı ZPT (Resimde Alman Ordusu için üretilen modeli) -
Fransız VAB, en çok bilinen tekerlekli ZPT -
