Казанда футбол тарихы

   

Казанда футбол тарихы
Дәүләт	Россия
Административ-территориаль берәмлек	Казан

Тарихи һәм хәзерге вакытта футбол Казанда иң алга киткән спорт төрләренең берсе булып тора, ә Казан футболы — шулай ук соңгы унъеллыкта һәм илдә. Шәһәр даими рәвештә Россия һәм халыкара дәрәҗәдәге футбол матчлары үткәрә, шул исәптән Казандагы XXVII Бөтендөнья җәйге Универсиада барышында футбол ярышларын да кертеп һәм 2018 елда Россиядә футбол буенча дөнья чемпионаты матчларын үткәрә.

Беренче футбол уеннары Казанда 1907 елда үтә^[1] . 1911 елдан Иске Аракчинода даими тренинглар үткәрелә. Матчлар Арча кырында хәзерге «Хезмәт резервлары» стадионында уйналды. Матбугатта капкачы Протасов, беклар Уклейн һәм Иванов, хавбеклар Оконишников һәм Соломин, форвардлар Хиль, Штерн, Киселев һәм Якубовский искә алына ^[2] .

1915 елда Яхт-клуб командасы Казан тарихында беренче шәһәрара матч уйный. Бу уенда Сембер командасын 4: 1 исәбе белән җиңә. Киләсе матчны команда Самара җыелма командасына 0:5 исәбенә оттыра, әмма «Яхт-клуб» ул очрашуда нибары 9 уенчы белән тәкъдим ителде.

«Флорида» командасы 1920-нче елларда Идел буенда иң көчле командаларның берсе санала. Аның сафларында А. Феоктистов һәм С. Зонин (Г. С. Зонинның әтисе) уйный. 1922 елда «Флорида»ның берничә уенчысы РСФСР чемпионатында Казан җыелма командасы составында өченче урынны ала. Шул ук елны Идел буе җыелма командасы составында «Флорида» ның биш уенчысы иптәшләрчә матчта Замоскворечье спорт клубын 4:1 исәбенә тар — мар итте. 1924 елда Казан җыелма командасы «Флорида» нигезендә Идел буе олимпиадасын җиңә (финалда Самара җыелмасы җиңде — 2:0), ә аннары янә РСФСР чемпионатында өченче урынны били.

1926 елда таркалган «Флорида» га алмашка ирекле спорт җәмгыяте «Динамо» килә. 1928 елда», ярымфиналда Ленинград җыелма командасына оттырып (1:12, Казан командасының рәсми матчларда иң зур җиңелүе) һәм Ерак Көнчыгыш җыелмасын җиңеп (5:3) Динамо " (автоном республикалар һәм өлкәләр районнары җыелма командасы исеме астында), РСФСР чемпионатының бронза медальләрен яулый. 1935 елгы СССР чемпионатында Казан җыелма командасы икенче төркемдә финалга җитә, анда Днепропетровсктан көндәшләренә оттыра. «Динамо» 1936 елдан 1949 ега кадәр СССР чемпионатында Казан өчен чыгыш ясый. Уңышлар арасында: 1936 елның 2 нче көзге чемпионатының "В" төркемендә җиңү һәм 1937 елда СССР Кубогының ¼ финалына чыгу. 1949-нчы елда команда уңышсыз чыгыш ясый һәм үз эшчәнлеген туктата.

Казан авиазаводы командасы 30 нчы елларда барлыкка килгән^[3] . Оборона предприятиесе сере аркасында команда вакыт-вакыт үз атамаларын үзгәртте: Ленин районы командасы (яки 747 ү/я), «Совет канатлары», «Очкын» (1958 елдан) һәм, ниһаять, «Рубин» (1965 елдан). 1947 елда, иптәшләрчә матчта Мәскәү «Спартагы»на 2:6 исәбе белән оттырып, завод уенчылары уенны тигез исәпкә тамамлый алды. 40нчы еллар азагы — 50 нче еллар башында команда лидерлары Виктор Бойков, Арам Мусаилов, Григорий Руненков, Иван Ноктиков, Константин Сундатов иде. 1948-1957 елларда завод хезмәтчәннәре РСФСР беренчелегенең Идел буе зонасында 3 нче һәм 6 тапкыр 2 нче урынны яуладылар. 1956 елда команда Грозныйда үткәрелгән финал пулькасына үтә, әмма бу турнирда 13нче урынның 9нчысын гына яулый. 1958 елда завод командасы РСФСР беренчелегенең «Б» классының 1 нче зонасына кертелә. 1959 елдан 1971 елга кадәр «Искра» ның алыштыргысыз тренеры-Николай Иванович Сентябрев була. 1960 елда команда «Скра» (Ченстохова) белән беренче халыкара матчта уйный — 1:0^[4]. Шул ук елны Үзәк стадион ачыла. 1965 елда команда «А» классына керә алды.

Советлардан соң «Рубин» илнең иң көчле клубларының берсе, Футбол буенча ике тапкыр Россия чемпионы (2008 һәм 2009), 2012 елгы Россия Кубогы, Бердәмлек Кубогы һәм 2010 елгы Россия Суперкубогы иясе булды. 2009 елда ул Россия Футбол Союзы версиясе буенча елның иң яхшы командасы дип танылды ^[5] .

1997 елдан башлап, шәһәрдә шулай ук " Рубин-2" футбол клубы бар, ул 2004—2015 елларда Икенче ПФЛ дивизионында (Урал-Повольже зонасында) уйный һәм «Рубин» футбол клубының фарм-клубы була.

"Идел " командасы шулай ук 1992 нче Икенче Лига чемпионатында катнашалар.

«2008-2015 елларга физик культура һәм спортны үстерү» Федераль максатчан программасы кысаларында «Рубин» ФК өчен өй аренасы буларак 45 000 тамашачы сыйдырышлы «Ак Барс Арена» стадионы төзелде. Яңа арена 2013 елгы Универсиада чараларын һәм 2018 елгы Футбол буенча дөнья чемпионатының кайбер матчларын кабул итте.

Моңа кадәр шәһәрнең төп стадионы булып 1960 елдан бирле 30 меңгә якын кеше сыйдырышлы «Үзәк» стадионы санала иде. Ул УЕФА Элита категориясенә туры килә һәм ул шулай ук «Рубин» ФК өчен дә өй аренасы булып тора. «Үзәк» стадион янында ясалма өслекле футбол манежы урнашкан.

10 мең тамашачы сыйдырышлы «Рубин» икенче мөһим стадион булып тора. Ул «Рубин» ФК өчен — күнегүләр ясау өчен, клубның яшьләр һәм яшүсмерләр командалары өчен-өй  стадионы.

Шәһәрдә тагын берничә футбол стадионы бар ^[6] .

«Рубин» стадионы янында «Рубин»  футбол клубының зур заманча базасы эшли.

Шулай ук «Рубин» стадионы һәм «Рубин» ФК базасы янында Россиядә иң эре балалар-яшүсмерләр спорт мәктәбе «Рубин» ачылды.

• Макаров Д. А. Рубин (Казан): тарих һәм статистика 1958-2000. - Казан: RIC "Титул", 2001. - 224 б.
• Гаврилов С. - Рубин - чемпион! - М.: Эксмо, 2010 .-- 512 б.