Tám Lê Thanh

Tám Lê Thanh
Tám Lê Thanh vào năm 1987
Ban lãnh đạo lâm thời Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam
Nhiệm kỳ 15 tháng 12 năm 1961 (1961-12-15) – 1962
Phó Tư Lệnh Phân khu 1[a]
Nhiệm kỳ Tháng 10 năm 1967 (1967-10) – 1970
Chính ủy Phân khu 1
Nhiệm kỳ 1970 – 1971
Phó Chính ủy Quân khu Sài Gòn – Gia Định
Nhiệm kỳ Tháng 4 năm 1972 (1972-04) – Tháng 12 năm 1972 (1972-12)
Chính ủy Quân khu Sài Gòn – Gia Định
Nhiệm kỳ Tháng 1 năm 1973 (1973-01) – Tháng 8 năm 1974 (1974-08)
Phó Tư lệnh Công an nhân dân Vũ trang (Bộ Nội vụ)
Nhiệm kỳ 1975 – 1979
Phó Tư lệnh Quân khu 7
Nhiệm kỳ 1980 – 1987
Phó Tư lệnh Bộ đội Biên phòng
Nhiệm kỳ 1987 – 1995
Thông tin cá nhân
Sinh	Lê Văn Dọn (1925-07-10)10 tháng 7 năm 1925 Phú Thọ Hòa, Gò Vấp, Gia Định, Nam Kỳ, Liên bang Đông Dương
Mất	11 tháng 3 năm 2006(2006-03-11) (80 tuổi) Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Nơi an nghỉ	Tân Phú, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Quốc tịch	Việt Nam
Đảng chính trị	Đảng Cộng sản Việt Nam
Dân tộc	Kinh
Tôn giáo	Không
Chữ ký
Phục vụ trong quân đội
Thuộc	Quân đội nhân dân Việt Nam
Năm tại ngũ	1945–1995
Cấp bậc	Trung tướng
Chỉ huy	Quân đội nhân dân Việt Nam
Tham chiến	Chiến tranh Đông Dương Chiến tranh Việt Nam
Tặng thưởng	Danh sách đầy đủ

Lê Văn Dọn (10 tháng 7 năm 1925 – 11 tháng 3 năm 2006), bí danh Tám Lê Thanh, Lê Thanh hay Tám Dọn,^[2][3] là một nhà lãnh đạo quân sự người Việt Nam phục vụ trong hai cuộc chiến tranh với Đế quốc thực dân Pháp và Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Trên cương vị là Trung tướng của Quân đội nhân dân Việt Nam, ông cũng từng nắm giữ các chức vụ quan trọng như Chỉ huy phó Lực lượng Vũ trang miền Đông Nam Bộ, Trung đoàn trưởng kiêm Chính ủy Đoàn 180 An ninh vũ trang miền Nam, Phó Tư lệnh kiêm Chính ủy Phân khu 1, Chính ủy Quân khu Sài Gòn – Gia Định, Ủy viên ban an ninh Trung ương Cục miền Nam kiêm Chỉ huy Trưởng Lực lượng an ninh vũ trang Miền, Phó tư lệnh Công an nhân dân Vũ trang, Phó Tư lệnh Quân khu 7 và Phó Tư lệnh Bộ đội Biên phòng.

Xuất thân từ giai cấp nông dân, nguyên quán xã Phú Thọ Hòa thuộc tỉnh Gia Định, Lê Thanh gia nhập Việt Minh vào năm 1945 và nhanh chóng lãnh đạo quần chúng tại huyện Hóc Môn – Gò Vấp tham gia cuộc tổng khởi nghĩa giành lấy chính quyền từ tay Đế quốc Nhật Bản. Hai năm sau, ông cùng với Lâm Quốc Đăng chủ trương xây dựng công trình quân sự dưới lòng đất đầu tiên tại khu vực Nam Bộ để làm nơi trú ẩn cho lực lượng kháng chiến. Đến thời kỳ Chiến tranh Việt Nam, ông tiếp tục là một trong những người đầu tiên ở miền Nam đóng góp trực tiếp vào quá trình hình thành địa bàn hoạt động của quân đội cộng sản, từ nhiệm vụ thành lập lực lượng vũ trang cho đến việc kiến tạo nên khu căn cứ Trung ương Cục.^[4] Năm 1960, trận tập kích vào doanh trại Nguyễn Thái Học do Lê Thanh và Nguyễn Hữu Xuyến chỉ huy đã gây sốc cho chính quyền Ngô Đình Diệm cùng các cố vấn quân sự Hoa Kỳ, buộc Quân lực Việt Nam Cộng hòa phải đổi sang chiến thuật du kích để đối phó lại sự trỗi dậy ngày càng tăng của lực lượng cộng sản. Truyền thông Việt Nam nhận định sự kiện này là cột mốc mở đầu cho phong trào Đồng Khởi nhằm chống lại Hoa Kỳ và chế độ Sài Gòn.

Cuối năm 1969, Lê Thanh là vị chỉ huy quân đội duy nhất sống sót trong một trận giao tranh với lính Hải quân Hoa Kỳ trên sông Vàm Cỏ Đông, trong khi cấp trên của ông là nhà tình báo Hoàng Minh Đạo đã thiệt mạng. Sau khi chiến tranh Đông Dương lần thứ hai kết thúc, với vị thế là người đại diện cho Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng khu vực phía Nam, ông tiếp tục kiến tạo nên lực lượng của các trung đoàn cơ động nhằm bảo vệ vùng biên giới, triển khai một loạt hệ thống đồn biên phòng Nam Bộ, đồng thời tổ chức các đoàn quân tiến sang Campuchia để truy quét quân đội của Pol Pot trong chiến dịch biên giới Tây Nam. Lê Thanh nghỉ hưu vào năm 1995 và qua đời 11 năm sau đó, ông đã được Nhà nước Việt Nam trao tặng nhiều huân chương, đặc biệt là danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân do Chủ tịch nước Trương Tấn Sang ký quyết định phê duyệt vào năm 2015.

Lê Văn Dọn sinh ngày 10 tháng 7 năm 1925 ở xã Phú Thọ Hòa, tổng Dương Hòa Thượng, huyện Gò Vấp, tỉnh Gia Định, xứ thuộc địa Nam Kỳ, nay là phường Phú Thọ Hòa, quận Tân Phú, Thành phố Hồ Chí Minh.^[5][6]

Tháng 5 năm 1945, ông gia nhập đoàn Thanh niên Cứu quốc để chuẩn bị lực lượng khởi nghĩa.^[6] Ba tháng sau, khi phong trào đấu tranh giành chính quyền bùng nổ khắp toàn quốc, tại huyện Gò Vấp và tỉnh Gia Định, quân đoàn Thanh niên Tiền phong phối hợp với lực lượng khởi nghĩa do Lê Thanh và Lâm Quốc Đăng (Tư Thược) lãnh đạo đã xuống đường đấu tranh vũ trang nổi dậy chống lại Đế quốc Nhật Bản, sau đó thành lập nên Ủy ban hành chính xã Phú Thọ Hòa lấy Đình Phú Thạnh làm trụ sở chính.^[7] Năm 1946, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương.^[6]

Khoảng thời gian từ năm 1940 đến 1945, Lê Thanh và Lâm Quốc Đăng đã dùng chánh điện của Đình Phú Thạnh làm địa bàn hoạt động, xây dựng lực lượng hỗ trợ phong trào cách mạng tại địa phương.^[7] Trong giai đoạn diễn ra chiến tranh Việt Nam, ông cùng với các cấp ủy xã Phú Thọ Hòa tiếp tục sử dụng ngôi đình này và Đình Tân Hòa Tây làm cơ sở để bàn luận kế sách,^[b] vận động quần chúng ủng hộ vật chất cho cách mạng và tham gia kháng chiến.^[7][10]

Tháng 9 năm 1945, khi thực dân Pháp trở lại xâm lược miền Nam, ông nhập ngũ, gia nhập Vệ quốc đoàn và tham chiến ở Liên quận Gò Vấp – Hóc Môn – Bà Điểm – Đức Hòa.^[6] Đầu tháng 10, sau khi củng cố quân đội, Pháp bắt đầu mở cuộc tấn công triệt phá vòng vây và đánh chiếm nhiều phủ lỵ ở tỉnh Gia Định. Lực lượng kháng chiến sau đó đã thành lập bốn mặt trận nhằm ngăn chặn đà tiến công của đối thủ vây quanh vùng đô thành Sài Gòn – Chợ Lớn.^[11] Lê Thanh nằm trong bộ phận chỉ huy đội vũ trang chiến đấu tại mặt trận số hai phía Tây Bắc án ngữ khu vực Bà Quẹo, Phú Thọ Hòa, Tân Sơn Nhì.^[2][11] Xuyên suốt giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 9 năm 1947, với chức vụ Đại đội trưởng Chi đội 12 thuộc Khu 7 nằm dưới sự chỉ huy của Chi đội trưởng Tô Ký, Lê Thanh tham gia phối hợp chống càn ở các căn cứ Hố Bò, Phú Mỹ Hưng, An Nhơn Tây (Khu 5 Hóc Môn) và căn cứ Long Phước Thôn, phía đông Thủ Đức. Trong khoảng thời gian này, ông đã lãnh đạo đơn vị đánh bại thành công một trận càn của quân Pháp tại Gia Hẹ – Xóm Mới (thuộc xã Trung Lập, Khu 5 Hóc Môn).^[6]

Giữa năm 1947, nhận thấy được lợi thế địa bàn phức tạp, nằm trên vùng cao và có nhiều cây cối rậm rạp, Lê Thanh cùng với Lâm Quốc Đăng đã chỉ đạo Ủy ban kháng chiến hành chính xã Phú Thọ Hòa (quận Gò Vấp) tiến hành xây dựng khu căn cứ quân sự dưới lòng đất để bộ đội về bám trụ chiến đấu.^[12][13] Phương thức làm la bàn địa đạo mỗi khúc giống như đào hầm từng toa xe lửa đứt đoạn. Từ hai điểm, hai tổ xây dựng bắt đầu đào và giao nhau ngay giữa.^[14] Cuối tháng 12, sử dụng phương kế lấy hàng binh người Pháp làm lực lượng chiến đấu, Lê Thanh và Tư Thượt đã dẫn dắt quân đoàn này tấn công đối phương đóng tại đồn cách địa đạo khoảng một cây số. Ngoài ra cũng với cùng một chiến thuật như trên đã giúp quân cách mạng giành thắng lợi trước đồn Phạm Văn Tụng vào đầu năm 1948.^[13] Quân Pháp chịu tổn thất liên tục trong khu vực đã khiến hai vị chỉ huy bị truy bắt gắt gao. Cuối năm 1948, Chi đội 12 đặt dưới sự chỉ huy của Lâm Quốc Đăng và cấp phó là Lê Thanh đã diễn ra một trận giao tranh căng thẳng với lính Pháp tại vị trí có địa đạo xuyên qua. Tuy hầm trú ẩn bị phát hiện sau đó nhưng đoàn quân đã kịp thời phối hợp với lực lượng du kích địa phương đẩy đối phương ra khỏi vùng chiến đấu, đồng thời bảo vệ thành công phần đường hầm còn lại.^[13] Đến năm 1996, địa đạo Phú Thọ Hòa đã được Bộ Văn hóa và Thông tin công nhận là Di tích Lịch sử – Văn hóa cấp quốc gia của Thành phố Hồ Chí Minh,^[15] và đây cũng chính là công trình quân sự dưới mặt đất xuất hiện đầu tiên trên toàn khu vực Nam Bộ của Việt Nam.^[16][17][18]

Năm 1952, quân Pháp đánh phá vào huyện Gò Vấp khiến đoàn quân nơi đây bị suy yếu nghiêm trọng, Lê Thanh được điều về làm Huyện đội phó Huyện đội Gò Vấp để xây dựng lực lượng bộ đội địa phương, duy trì phong trào du kích.^[6] Đến cuối năm, ông được Lê Đức Anh lựa chọn đi cùng với đoàn cán bộ của Lê Duẩn ra Việt Bắc học tập, đồng thời báo cáo với Bộ Tổng Tham mưu về tình hình chiến trường Nam Bộ.^[19] Trên chuyến hành trình kéo dài năm tháng vượt dãy Trường Sơn để ra đất Bắc, mỗi thành viên trong đoàn phải cõng 20kg gạo để ăn dọc đường, không ít lần gặp nguy hiểm vì bom đạn và mắc bệnh sốt rét kéo dài.^[20][21] Đến ngày 14 tháng 5 năm 1953, đơn vị mới đến được Tân Trào, Tuyên Quang.^[21] Tại đây, Lê Thanh gặp Hồ Chí Minh, Lê Đức Anh thay mặt đoàn phổ biến với vị Chủ tịch kinh nghiệm tác chiến của chiến thuật đặc công được phát triển trong Chiến dịch Bến Cát.^[22] Đến cuối năm, ông cùng với Trần Công An đảm nhận trọng trách bảo vệ ông Đức Anh trên tuyến đường trở về,^[23] đến khi vào được căn cứ Dương Minh Châu thì cũng là lúc đang diễn ra chiến dịch Điện Biên Phủ.^[21] Lê Thanh phụ trách công tác giao liên liên các tỉnh miền Đông Nam Bộ trong khoảng thời gian này cho đến hết năm 1954.^[6]

Sau sự kiện Genève, thay vì tập kết ra Bắc, Lê Thanh được Xứ ủy Nam Bộ lựa chọn ở lại miền Nam tiếp tục hoạt động vì đã có kinh nghiệm về xây dựng lực lượng quân sự và tác chiến vũ trang. Ông bắt đầu thực hiện công tác vận động quần chúng và tuyên truyền chính trị.^[24] Cũng trong khoảng thời gian này, quân đội vũ trang tạm thời chuyển vùng hoặc ngưng hoạt động cho đến khi nhận chỉ thị tiếp theo từ Đảng. Cùng với Nguyễn Hữu Xuyến và Lâm Quốc Đăng, Lê Thanh đã vận động thanh niên trốn chính quyền đi lính vào chiến khu Dương Minh Châu, Chiến khu Đ, lập làng chiến đấu, sản xuất tự túc, chuẩn bị cơ sở vật chất nếu có xảy ra xung đột.^[25][26] Năm 1955, khi mâu thuẫn giữa quân đội Bình Xuyên và nội các nền Đệ Nhất Cộng Hòa lên đến cao trào, đỉnh điểm là cuộc đảo chính tấn công vào Dinh Độc Lập và thành Cộng Hòa dẫn đến thất bại, Bình Xuyên cuối cùng buộc phải rút về Rừng Sác.^[27] Đến tháng 9 cùng năm, tổng thống Ngô Đình Diệm bắt đầu phát lệnh tiêu diệt các thế lực giáo phái,^[27] trước sự điều động từ nhà tình báo Hoàng Minh Đạo, Lê Thanh cùng với Phạm Văn Thuận (Ba Thu) và Lâm Quốc Đăng vào giúp Bình Xuyên chống trả lại sự truy kích.^[28] Tuy nhiên khi đến nơi thì hầu hết đoàn quân đã bị tận diệt bởi chính Quân đội Quốc gia do Dương Văn Minh chỉ huy với sự góp sức của Trình Minh Thế. Chỉ còn một Tiểu đoàn Bảy Môn (do Võ Văn Môn chỉ huy – nguyên Tham mưu trưởng lực lượng) hợp tác với cách mạng sống sót, ba người đã hướng dẫn toán quân này phản kháng trước sự truy kích của quân đội miền Nam, sau đó rút về đồn cao su Cẩm Mỹ, vượt sông Đồng Nai lên Chiến khu Đ.^[28][29] Tại đây nhiều đảng viên, bộ đội, du kích cũ sáp nhập vào quân đội của Bảy Môn và trở thành một phần trong lực lượng vũ trang chống lại Mỹ.^[29] Lê Thanh tiếp tục nhận nhiệm vụ chỉ huy trưởng một trung đội được thành lập bởi các cán bộ lãnh đạo và binh sĩ trong Bình Xuyên tình nguyện đi theo cách mạng.^[30]

Từ tháng 9 năm 1955, ông phụ trách tổ chức lực lượng vũ trang và xây dựng căn cứ Xứ ủy Nam Bộ.^[31] Tháng 7 năm 1956, khi chính quyền Sài Gòn triển khai chiến dịch Trương Tấn Bửu nhằm mục đích triệt tiêu các lực lượng cách mạng, Lê Thanh từ chiến khu Đ buộc phải rút vào vùng rừng núi tạo địa bàn hoạt động.^[32] Đến ngày 18 tháng 10 trong cùng năm, đại đội 80 (C80) – sau này là Đoàn 180 An ninh vũ trang, tiền thân của Phòng Cảnh vệ Miền Nam trực thuộc Bộ Tư lệnh Cảnh vệ – chính thức được thành lập.^[33][34] C80 do ông cùng Ba Thu và Lâm Quốc Đăng chỉ huy, đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Xứ ủy.^[35][36] Khoảng thời gian từ cuối năm 1956 đến đầu năm 1957, các nhóm vũ trang tại Tây Ninh cùng với lực lượng của miền Trung và Tây sát nhập, từ đó thành lập nên đơn vị vũ trang cách mạng đầu tiên mang tên Tiểu đoàn C500. Lê Thanh đang tham gia chỉ huy Bộ đội Bình Xuyên liền quay trở về nhận nhiệm vụ chỉ huy Tiểu đoàn này và chiến khu C.^[28][37] Đầu năm 1958, Xứ ủy ra quyết định thành lập khu miền Đông, ông cùng với Lâm Quốc Đăng được bổ nhiệm làm Phó Chỉ huy lực lượng vũ trang xây dựng khu căn cứ của Đảng Cộng sản tại miền Nam,^[38] đặt dưới quyền Chỉ huy trưởng Nguyễn Hữu Xuyến nhằm mục đích tiếp tục gầy dựng các cơ sở hoạt động trải dài từ Campuchia đến Long Nguyên, Bến Cát, Bời Lời, Trảng Bàng, Tây Ninh.^[4] Ngày 4 tháng 1 trong cùng năm,^[c] trận đánh vào đồn điền Cao su Minh Thạnh đã diễn ra thắng lợi do Lâm Quốc Đăng và Lê Thanh lãnh đạo nhằm mục đích chiếm lấy kho bạc nằm trong khu vực này và tuyên truyền tính chính nghĩa của lực lượng Cách mạng.^[28][39]

Trước tình hình các đơn vị vũ trang tập trung đang phát triển nhưng lại thiếu hụt về vũ khí, cơ sở vật chất, tài chính và lương thực, Ban Quân sự miền Đông – được Xứ uỷ đồng ý, đã quyết định tổ chức một trận đánh lớn vào chi khu Dầu Tiếng (Thủ Dầu Một).^[d][41] Đây là khu vực chứa nhiều trang thiết bị kỹ thuật hiện đại cùng sự chủ quan từ phía đối phương do địa thế trước đó chưa từng bị động thủ.^[42] Với sự phân công từ Bí thư Xứ ủy tại thời điểm đó là Nguyễn Văn Linh, Lê Thanh và Võ Cương (Mười Năng) được điều động làm chỉ huy phó, Mai Chí Thọ giữ chức vụ Bí thư Đảng ủy cùng với Nguyễn Hữu Xuyến đảm nhận cương vị tổng trưởng chỉ huy chịu trách nhiệm trước sự thành bại trong trận đánh vào mục tiêu quân sự.^[43] Theo kế hoạch, đêm ngày 10 tháng 8 năm 1958, lực lượng tập kích được chia làm ba mũi tấn công vào các cứ điểm quan trọng.^[44] Sau 30 phút nổ súng, toàn bộ căn cứ tiểu đoàn đã bị quy phục.^[41] Đến 2 giờ 30 phút sáng ngày 11 thì đơn vị đã hoàn toàn làm chủ được trận địa, thu về vô số đạn dược, đồ dùng quân sự, đồng tiền Sài Gòn cùng nhiều lương thực, thực phẩm.^[42] Lần đầu tiên kể từ năm 1954, Dầu Tiếng được xem là trận đánh lớn mở màn của lực lượng vũ trang cách mạng miền Đông Nam Bộ khi đánh chiếm thành công một căn cứ quân sự cấp quận của chính quyền Sài Gòn.^[45][41][46] Gây được tiếng vang trên toàn miền, đồng thời khai mở truyền thông giữa căn cứ Đông và Tây, tạo điều kiện cho Xứ uỷ di chuyển về khu vực này để chỉ đạo phong trào cách mạng.^[47]

Trước sức ép từ nền Đệ Nhất Cộng hòa, Xứ ủy tiếp tục ra quyết định tập trung lực lượng tiến hành một cuộc tấn công lớn làm đòn bẩy thúc đẩy phong trào khởi nghĩa toàn miền Nam.^[48][49] Năm 1960, Lê Thanh được điều động làm Phó ban Quân sự Miền và tham gia Ban chỉ huy trận đánh Tua Hai cùng với Tám Kiến Quốc, Tám Cao và Mười Năng.^[50][51][52] Đêm 28 Tết rạng sáng ngày 26 tháng 1, lệnh tiến công căn cứ bắt đầu,^[49] lực lượng đột kích chia làm bốn mũi trọng điểm, trong đó hai mũi cuối do Lê Thanh trực tiếp chỉ huy chịu trách nhiệm tiến công từ hướng Nam – Đông Nam, đánh vào khu quân xa và đại đội trọng pháo nhằm mục đích chiếm kho vũ khí.^[53] Đến khi làm chủ được trận địa phía Nam, ông lấy ba xe vận tải của đối phương, xếp súng đạn vào và nhanh chóng chuyển thiết bị về căn cứ. Tuy nhiên vừa chạy khoảng một cây số thì chiếc đầu tiên bị trật bánh, hai xe còn lại di chuyển tiếp đến khi vào rừng gặp chướng ngại vật thì dừng lại. Một trung đội được điều động lấy vũ khí trên xe xuống, băng xuyên rừng và đi bộ. Bản thân Lê Thanh cũng mang về căn cứ đến 16 khẩu Colt 12 vào ngày hôm sau.^[53] Sự kiện này đã gây sốc cho chính phủ Ngô Đình Diệm và các cố vấn Mỹ, một nghiên cứu đến từ Đại sứ quán Hoa Kỳ, Phái bộ Cố vấn Hỗ trợ Quân sự (MAAG) và CIA về những tác động của trận chiến đã khuyến nghị quân đội miền Nam cần được huấn luyện về chiến tranh du kích để đối phó lại mối đe dọa ngày càng tăng đến từ lực lượng cộng sản.^[54] Các cơ quan này nhận định cuộc tấn công là một "minh họa ấn tượng" về "chiến thuật ngày càng hung hãn của Việt Cộng", qua đó bộc lộ rõ những vấn đề khó khăn mà quân đội Sài Gòn gặp phải trong quá trình "kiểm soát tình hình an ninh nội bộ".^[55] Vụ việc đã chứng tỏ "sự táo bạo", "khả năng Việt Cộng xâm nhập vào Quân lực Việt Nam Cộng hòa" và có dấu hiệu cho thấy quân cách mạng được "một số người dân địa phương bí mật hỗ trợ".^[55] Cuộc đột kích và các hành động tương tự khác xảy ra vào đầu năm 1960 khiến Đại sứ quán Mỹ kết luận rằng vấn đề nổi dậy đã leo thang từ một mối đe dọa tiềm ẩn lâu dài nay trở thành "vấn đề số 1" đối với nền nội các Diệm.^[56] William Colby – Trưởng trạm CIA tại Sài Gòn trong nhiệm kỳ 1959–1962, cho biết: "vào đầu năm 1960, miền Nam Việt Nam đã bắt đầu cảm giác — và nhận thấy — kết quả của chiến dịch tổ chức và chiêu mộ cộng sản",^[57] việc một trung đoàn của chính phủ miền Nam bị tấn công bất ngờ đã "gây ra nỗi sợ hãi trong giới Sài Gòn."^[58] Trong bức thư cá nhân do tướng Samuel Williams – Cố vấn Trưởng Phái bộ Quân sự Hoa Kỳ tại Việt Nam, gửi cho đồng nghiệp cũ nhận định rằng "sự trắng trợn của cuộc công kích này đã gây chấn động tận gốc rễ người Việt Nam".^[59] Đây là lần đầu tiên quân đội cộng sản đã tập kích thành công vào cơ sở quân sự cấp trung đoàn của chính quyền Sài Gòn.^[60][61][62] Truyền thông Việt Nam nhận định sự kiện này đã đánh dấu một cột mốc quan trọng mở đầu cho cao trào Đồng khởi ở Nam Bộ.^{[63][64][65][66]} Địa điểm diễn ra cuộc chiến sau này cũng đã được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia vào ngày 23 tháng 7 năm 1993.^[67]

Ngày 20 tháng 12 năm 1960, chính phủ miền Bắc ra thông báo thành lập Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam. Đây là tổ chức được thiết kế nhằm lặp lại sự thành công của Việt Minh – một liên minh dân tộc chủ nghĩa đã giải thoát thành công Việt Nam khỏi ách thống trị của thực dân Pháp.^[68] Ngày 15 tháng 12 năm 1961, Lê Thanh đại diện cho lực lượng vũ trang giải phóng, cùng với Phùng Văn Cung và Nguyễn Văn Linh, ông được bổ nhiệm vào ban lãnh đạo ban đầu của mặt trận.^[69][70][71] Từ năm 1961 đến năm 1966, ông giữ chức vụ Trung đoàn phó rồi đến Trung đoàn trưởng Trung đoàn chủ lực Miền, chiến đấu chống lại chiến lược Chiến tranh đặc biệt của Mỹ. Cũng trong năm 1966, ông được thuyên chuyển làm Phó Tham mưu trưởng Quân khu Sài Gòn – Gia Định, Chỉ huy trưởng liên quận Gò Vấp – Hóc Môn.^[6] Đến tháng 10 năm 1967, để chuẩn bị cho kế hoạch tổng công kích, tổng khởi nghĩa mang tên Nghị quyết Quang Trung,^[72] Quân khu Sài Gòn – Gia Định và Quân khu 7 giải thể, thay bằng vùng trọng điểm gồm 6 phân khu.^[73][74] Phân khu 1 ban đầu do Trần Đình Xu làm Tư lệnh và Lê Thanh giữ chức Phó Tư lệnh.^[6]

Đêm ngày 14 tháng 12 năm 1969,^[e] Lê Thanh cùng Chính ủy Hoàng Minh Đạo (thay thế Đình Xu tử trận) được điều động về Trung ương Cục dự họp.^[86] Khi vượt sông Vàm Cỏ Đông, đoàn người gồm bốn thuyền chia làm hai nhóm, ông cho biết: "Đến Vàm Trảng, nơi có hai chiếc thuyền lớn, mỗi người đi riêng một chiếc. Nguyên tắc không cho hai thuyền qua sông cùng lúc nên tôi bảo anh Đạo chờ khi nào thấy thuyền tôi qua hai phần ba sông thì anh bắt đầu qua".^[75] Tuy nhiên trên thực tế là chuyến đi này đã bị phát hiện và một trận giao chiến không cân sức diễn ra sau đó. Trong tư liệu của Hải quân Hoa Kỳ và trung tâm lưu trữ lịch sử chiến tranh Việt Nam xuất hiện một bản báo cáo tường thuật lại chi tiết cuộc đụng độ này vào tháng 12 năm 1969 như sau:

Năm 2010, khi bà Minh Vân – con gái của nhà tình báo Hoàng Minh Đạo đến Trung tâm lưu trữ Vietnam Archive thuộc Đại học Texas Tech tại Lubbock, Texas để tìm kiếm tư liệu về trận chiến,^[87] kết hợp cùng với hơn 400 cuộc gặp gỡ những nhân vật có liên quan trước đó,^[88] bản báo cáo trên đã làm sáng tỏ thông tin con thuyền chở Trung tướng Lê Thanh là chiếc duy nhất sống sót thoát được lên bờ,^[83][89][90] toàn bộ 17 thành viên của quân kháng chiến trên ba chiếc xuồng còn lại đều mất mạng giữa trận hỏa lực.^[79][91][92] Theo chỉ đạo từ bí thư Trung ương cục Nguyễn Văn Linh, Lê Thanh được bổ nhiệm làm Chính ủy Phân khu, trực tiếp chỉ huy hai cuộc tìm kiếm dấu vết thi thể của ông Đạo nhưng đều không mang lại kết quả.^[93] Không có chi tiết nào trong bản tường thuật cho thấy lực lượng Hoa Kỳ đã biết trước sẽ có cộng sản vượt sông trong đêm.^[87] Theo Steve Maxner – giám đốc Trung tâm lưu trữ cho biết, nếu tình báo Mỹ nghi ngờ có một người thuộc cấp bậc cao của lực lượng chính quy xuất hiện trong khu vực, họ sẽ ra lệnh bắt tù binh nhằm gây áp lực thay vì giết chết toàn bộ kẻ thù.^[87] Tuy nhiên cũng không loại trừ khả năng trong hàng ngũ cách mạng có kẻ phản gián đã cố tình dẫn lối đơn vị băng xuyên rừng đến tuyến đường tuần tra của lính Mỹ.^[87]

Tháng 4 năm 1972, Quân khu Sài Gòn – Gia Định tái lập, Lê Thanh được bổ nhiệm làm Phó Chính ủy,^[94] sau đó một năm thì thay thế Tám Cao làm Ủy viên Thường vụ Khu ủy, Chính ủy của khu vực quân sự này.^[95][96] Tháng 8 năm 1974, ông được điều về Trung ương Cục, nắm giữ chức vụ Ủy viên Ban An ninh của cơ quan kiêm Chỉ huy trưởng lực lượng an ninh vũ trang Miền.^[6] Đến tháng 2 năm sau, Lê Thanh đề xuất với Thành ủy Sài Gòn – Gia Định thiết lập một đội cơ động nhằm mục đích tiếp quản các cơ quan của chính quyền Sài Gòn sau khi chiến tranh kết thúc, trên cơ sở một số đơn vị bộ đội địa phương của huyện Củ Chi kết hợp cùng lực lượng tổng động viên từ các cơ quan cấp huyện, Trung đoàn Củ Chi Đất Thép từ đó ra đời với quân số gần 800 người.^[31][97] Đầu năm 1975, sau khi giành chiến thắng trong trận chiến Phước Long, Trung ương Cục tiếp tục ra chỉ thị mở rộng khu vực hoạt động của quân cách mạng, Lê Thanh được giao nhiệm vụ giải quyết đồn Mỏ Công của quân đội Sài Gòn đóng trên đường 22, từ Xa Mát đến thị xã Tây Ninh. Trong khu vực này có 1 đại đội bảo an, 1 chốt cảnh sát và 3 chốt dẫn vệ, sau khi do thám và nghe báo cáo tình hình, Lê Thanh đề xuất phương thức tấn công cường tập, cùng với Ba Bên, ông được giao nhiệm vụ chỉ huy trận đánh và đến cuối tháng 3 năm 1975, quân kháng chiến đã làm chủ toàn bộ hệ thống năm cứ điểm của đồn bốt này.^[31] Vào trung tuần trước thời điểm quân đội Hoa Kỳ rút khỏi Việt Nam, theo sự điều động từ hai bí thư Phạm Hùng và Nguyễn Văn Linh,^[98] ông được giao nhiệm vụ trực tiếp chỉ đạo Trung đoàn 180 An ninh vũ trang bảo vệ Ban Thường vụ Trung ương Cục,^[99] Mặt trận Giải phóng miền Nam và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tiến về Sài Gòn.^[100] Ngày 20 tháng 4 năm 1975, Lê Thanh công bố quyết định thành lập Bộ Chỉ huy hành quân và tác chiến, sáu ngày sau, ông cùng với Nguyễn Văn Bên chủ trương vận động tinh thần các đơn vị lên đường.^[f][31] Đội hình tiến quân ba hướng theo kế hoạch của Lê Thanh trước đó đã được phê duyệt, mũi thứ ba, Tiểu đoàn một do ông chỉ huy làm nhiệm vụ bảo vệ các cấp trên tiến về thủ đô Việt Nam Cộng hòa tham gia chiến dịch tổng tấn công giải phóng Sài Gòn – Gia Định.^[103]

• Tư liệu hoạt động kể từ năm 1975
• 
  Chân dung đồng chí Lê Thanh khi được phong cấp bậc Thiếu tướng vào năm 1977
• 
  Cùng với các tướng lĩnh Việt Nam Lâm Văn Thê, Huỳnh Thủ và Hà Ngọc Tiếu vào năm 1975
• 
  Nghe Tư lệnh Vùng Biên phòng Thái Bình Dương của Liên Xô báo cáo tình hình Quân khu và bảo vệ biên giới vào năm 1989
• 
  Cùng với các tướng lĩnh Liên Xô Mikhail Barybin, Anatoly Makarov và Ivan Vertelko tại đảo Sakhalin vào năm 1989

Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, Lê Thanh tiếp nhận Tiểu đoàn 18 từ miền Bắc chi viện vào, ông tiếp tục điều động những đơn vị bảo vệ các cửa khẩu và cứ điểm quan trọng trong nội thành Sài Gòn, tiếp quản bến cảng, kho xăng dầu Nhà Bè và sân bay Tân Sơn Nhất, đưa vào hoạt động chỉ năm ngày sau khi chiến tranh Đông Dương lần thứ hai kết thúc. Đến ngày 15 tháng 5, trên cương vị là Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận và cũng là vị chỉ huy cao nhất của lực lượng An ninh vũ trang miền Nam, Lê Thanh cùng với ban lãnh đạo nhà nước tham dự cuộc duyệt binh kỷ niệm sự kiện chiến thắng. Ngoài ra, việc tận dụng mối quan hệ với người đứng đầu các Tỉnh ủy Nam Bộ trong thời chiến đã giúp ông triển khai thành công một hệ thống đồn Biên phòng ở biên giới, hải đảo và cửa khẩu quốc tế nhằm mục đích bảo vệ khu vực biên cương cùng bờ biển phía Nam của Việt Nam. Cũng trong khoảng thời gian này, Lê Thanh đã đề xuất Quân khu ủy và Thành ủy Sài Gòn – Gia Định luân chuyển Trung đoàn Củ Chi Đất Thép về lực lượng An ninh vũ trang, từ đó đội quân cơ động được dàn trải đến các tuyến biên giới Nam Bộ. Tiểu đoàn 1 nhận nhiệm vụ bảo vệ vùng biên ải Đắk Lắk, chủ trương yêu cầu tổ chức FULRO quy hàng. Tiểu đoàn 2 được phân công đến Tây Ninh để tăng cường phòng thủ khu vực Tây Nam. Tiểu đoàn 3 đến vùng biển Đồng Nai nhằm quản lý các vấn đề xâm nhập hoặc vượt biên trái phép. Sau khi nhận chỉ thị từ Bộ Tư lệnh yêu cầu thành lập thêm các lực lượng cơ động miền Nam, Lê Thanh đã trực tiếp tham gia phê duyệt kế hoạch bố trí lại đội ngũ chỉ huy các đơn vị quân đội, thiết lập Tiểu đoàn 2 thành một trung đoàn mới, vẫn đóng chốt tại Tây Ninh với phiên hiệu là Trung đoàn 2, còn Tiểu đoàn 3 thì được luân chuyển về vùng biên cương An Giang để kiến tạo nên lực lượng Trung đoàn 4 Biên phòng.^[31]

Trong giai đoạn từ năm 1975 đến 1979, Lê Thanh giữ chức vụ Phó Tư lệnh lực lượng Công an nhân dân vũ trang thuộc Bộ Nội vụ.^[6] Năm 1977, ông được phong quân hàm Thiếu tướng,^[31] cũng trong khoảng thời gian này, khi quân đội Pol Pot bắt đầu mở nhiều cuộc tấn công lớn chống lại Việt Nam, ông cùng với Huỳnh Thủ và Trần Quyết đến các đồn biên phòng Tây Nam kiểm tra, thương thảo kế hoạch tác chiến với Quân khu V, VII và IX trong tổ chức hiệp đồng chiến đấu.^[104] Việc Lê Thanh tăng cường các đơn vị cơ động ngay tại vùng ranh giới này trước đó được cho là đã hữu dụng trong việc đẩy đùi đội quân của Pol Pot.^[31] Đầu tháng 1 năm 1979, khi quân đội Việt Nam tiến đến thủ đô Phnôm Pênh buộc lãnh đạo Khmer Đỏ cùng với nhiều thành phần chính trị và quân sự của thế lực này phải rút về Thái Lan, một nhà nước Campuchia thân Việt Nam của Heng Samrin chính thức được thành lập.^[105] Dưới sự chỉ đạo trực tiếp từ Lê Đức Thọ, Lê Thanh cùng với hai vị tướng Đinh Văn Tuy và Trần Quyết lãnh đạo Bộ Tư lệnh Công an nhân dân vũ trang tham gia chiến dịch phản công biên giới Tây Nam, nhiệm vụ chính là bảo vệ cơ quan đầu não cách mạng nước láng giềng, phối hợp trong công tác biên phòng bảo vệ tuyến biên giới Campuchia – Thái Lan.^[106] Qua thị sát trực tiếp chiến trường, Lê Thanh đã báo cáo tình hình với cấp trên và đề xuất thay đổi hình thức chiến đấu phối thuộc, nhanh chóng thành lập các trung đoàn tác chiến độc lập để giảm thiểu thương vong.^[107] Năm 1980, ông được bổ nhiệm làm Phó Tư lệnh Quân khu 7 và bảy năm sau thì giữ chức vụ Phó Tư lệnh Bộ đội biên phòng.^[6] Tháng 5 năm 1991, Lê Thanh thụ phong quân hàm Trung tướng và nghỉ hưu vào năm 1995.^[31] Theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, ông được điều động tham gia Ban Chỉ đạo thực hiện dự án đầu tư xây dựng khu di tích lịch sử Trung ương Cục Miền Nam trong năm 1997.^[108] Công cuộc tái thiết của phòng ban kết thúc gần một thập kỷ sau đó.^[109][110]

Ngày 11 tháng 3 năm 2006, Lê Thanh qua đời tại Thành phố Hồ Chí Minh, hưởng thọ 80 tuổi.^[111] Vài ngày sau, nhà văn Trần Bạch Đằng đã xuất bản một bài tiểu luận đăng trên tờ Sài Gòn Giải Phóng để tưởng nhớ đến ông cùng khoảng thời gian hoạt động cách mạng chung giữa hai người.^[4] Lễ tang được tổ chức trọng thể, trong đó có nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết cùng ban lãnh đạo thành phố Hồ Chí Minh đến viếng thăm.^[31]

Bốn mươi năm sau cột mốc kết thúc Chiến Tranh Việt Nam,^[112] Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh ra thông cáo truyền thông cho biết Trung tướng Lê Thanh cùng với Thượng úy Biệt động Sài Gòn Mai Hồng Quế được Chủ tịch nước Trương Tấn Sang ký quyết định số 771/QĐ-CTN phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân vì "đã có thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước".^[113][114] Lễ trao tặng được tổ chức vào ngày 5 tháng 6 năm 2015 – đúng 104 năm sau sự kiện Nguyễn Ái Quốc sang phương Tây thực hiện công cuộc giải phóng Việt Nam khỏi ách thuộc địa của Đế quốc thực dân Pháp.^[115]

Quốc gia	Giải thưởng	Ct.
Việt Nam	Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng	[6]
	Huân chương Độc lập hạng Nhất	[31] [111]
	Huân chương Chiến thắng hạng Nhất
	Huân chương Quân công hạng Nhất, Nhì, Ba
	Huân chương Chiến công hạng Nhất, Nhì, Ba
	Huân chương Kháng chiến chống Pháp hạng Nhất
	Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất
	Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân	[116]

• Nguyễn Trương Thiên Lý (2015). Ván Bài Lật Ngửa (Tập 1). Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Trẻ. ISBN 978-604-1-07167-4. LCCN 2015323703. OCLC 946476130. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 1 năm 2024. Truy cập ngày 30 tháng 1 năm 2024.
• Nguyễn Trương Thiên Lý (2015). Ván Bài Lật Ngửa (Tập 2). Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Trẻ. ISBN 978-604-1-07168-1. LCCN 2015323703. OCLC 945733864. Lưu trữ bản gốc ngày 29 tháng 3 năm 2024. Truy cập ngày 29 tháng 3 năm 2024.
• Trần Bạch Đằng (1999). Kẻ sĩ Gia Định. Hà Nội: Nhà xuất bản Quân đội nhân dân. LCCN 99911863. OCLC 953218107. Lưu trữ bản gốc ngày 29 tháng 3 năm 2024. Truy cập ngày 29 tháng 3 năm 2024.