Brunei

Brunei
بروني دارالسلام
Brunei Barış Ülkesi Devleti
*Negara Brunei Darussalam*
Brunei بروني دارالسلام; Brunei Barış Ülkesi Devleti ; Negara Brunei Darussalam
	Bayrak Arma
	Slogan; "الدائمون المحسنون بالهدى"; "Sentiasa berbuat kebajikan dangan petunjuk Allah"; "Her zaman Allah'ın hizmetinde ve rehberliğinde"
	Millî marş; Allah Peliharakan Sultan; Allah Sultan'ı korusun (çeviri);
Başkent; ve en büyük şehir	Bandar Seri Begawan; 4°53′K 114°56′D / 4.883°K 114.933°D
Resmî dil(ler)	Malayca (Bahasa Melayu)
Resmî Alfabe	Malay alfabesi
Demonim	Bruneyli
Hükûmet	İslami Monarşi
• Sultan
• Sultan	Hassanal Bolkiah
• Veliaht Prens	Al-Muhtadee Billah
Tarihçe
• Sultanlık
• Sultanlık	14. yüzyıl
• Birleşik Krallık'tan bağımsızlık	1 Ocak 1984
• Su (%)	8,6
Nüfus
• 2019 tahminî	459.500 (175..)
• Yoğunluk	72,11/km2 (134.)
GSYİH (SAGP)	2020 tahminî
• Toplam	28,470 milyar $ (131.)
• Kişi başına	61.816 $ (8..)
GSYİH (nominal)	2019 tahminî
• Toplam	10,647 milyar $ (139.)
• Kişi başına	23.117 $ (32.)
İGE (2019)	0.838; çok yüksek · 47.
Para birimi	Brunei Doları (BND · $)
Zaman dilimi	UTC+8
Trafik akışı	sol
Telefon kodu	+6731
İnternet alan adı	.bn
	Aynı zamanda Doğu Malezya'dan 080;

Brunei, resmî adıyla Brunei Ülkesi, Barışın Ülkesi^[5] veya Bruney Darüsselam^[6] (Malayca: Negara Brunei Darussalam, Cavi: نڬارا بروني دارالسلام‎), Güneydoğu Asya'daki Borneo adasında yer alan sultanlık. Ülkenin tek komşusu Malezya'dır. Başkenti Bandar Seri Begavan'dır. İslami monarşi ile yönetilen ülkenin resmî dili Malaycadır. Ülkenin gelir kaynaklarının başında doğal gaz ve petrol vardır. Ülke ekonomisi Sultan'ın ve Shell'in elindedir. Katar'dan sonra GSMH ölçütüne göre dünyanın en zengin ikinci ülkesi olarak kabul edilmektedir.

Brunei Sultanı Hassanal Bolkiah dünyanın en zengin isimleri arasında yer alır.

Coğrafya

Brunei Güneydoğu Asya'da yer alan Borneo adasında konumlanmıştır. Ülkenin toplam yüzölçümü 5.765 km² olup birbirleriyle kara bağlantısı olmayan 2 adet parçadan oluşur. Nüfusun büyük kısmı batıdaki parçada yaşamaktadır. Güney Çin Denizi'ne 161 km kıyısı bulunan ülkenin tek kara komşusu 381 km'lik sınırı ile Malezya'dır. Brunei yaklaşık 500 km² karasal suya sahiptir, münhasır ekonomik bölgesinin büyüklüğü ise 200-deniz-mili (370 km; 230 mi) olmaktadır.^[7]

Brunei, Köppen iklim sınıflandırmasına göre tropikal yağmur ormanı iklimine (Af) sahiptir. Ülkenin büyük kısmı ova cinsi tropik yağmur ormanı ekolojik bölgesi içindedir, ancak iç kesimlerde dağ cinsi yağmur ormanları vardır.^[8]

Demografi

2014 verilerine göre etnik açıdan ülke nüfusunun %65,7'si Malay, %10,3'ü Çinli, %3,4'ü yerli halk, %20,6'sı ise diğer küçük etnik gruplara mensuptur.^[9] Malay terimi ülkede yer alan Brunei, Tutong, Belait, Dusun, Murut, Kedayan ve Bisaya adlı yerli grupları kapsamakta olup Bumiputera olarak adlandırılan bu gruplara devlet tarafından özel ayrıcalıklar tanınmaktadır. Ülkede yabancı göçmen sayısı fazladır.^[7]^[10]

Resmî din olan İslam, özellikle de Sünni Şafii İslam %80'i aşkın inanan oranıyla ülkedeki baskın dindir. Budizm ve Hristiyanlık her biri için yaklaşık %7 olmak üzere ülkedeki diğer büyük dinlerdir. Yerli dinler gibi diğer dinlere inananlar veya dinsiz kişiler toplumun %5'ini oluşturmaktadır.^[7]

Ülkenin resmî dili Standart Malayca olmasına rağmen halk tarafından Standart Malaycadan farklı olan Brunei Malaycası konuşulmaktadır. Çinli azınlıklar çeşitli Çin dilleri konuşmaktadır. İngilizce çoğunluk tarafından bilinmekte olup ülkede kullanılan başlıca iş dilidir.^[11]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "Brunei Tourism". Tourismbrunei.com. 27 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009.
^ "Department of Economic Planning and Development - Population". www.depd.gov.bn (İngilizce). 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2017.
^ ^a ^b ^c ^d "World Economic Outlook Database, January 2019". International Monetary Fund. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2019.
^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
^ "Brunei Darussalam". Brunei Darussalam Büyükelçiliği, Ankara. 3 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
^ "ÜLKE İSİMLERİ VE TANIMLAMALARI LİSTESİ" (PDF). mfa.gov.tr. Şubat 2019. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ ^a ^b ^c "Brunei". CIA World Factbook. 2021. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021.
^ "Brunei Darussalam Country Profile". UK Foreign & Commonwealth Office. 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2011.
^ Brunei Demographics Profile 2014. Brunei Government. 2015. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021.
^ Brunei Statistical Yearbook (PDF). s. 13. 7 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ A.C.K. Ozog (1996). The unplanned use of English: The case of Brunei Darussalam. In P.W. Martin, C. Ozog & G. Poedjosoedarmo (Eds.), Language use & language change in Brunei Darussalam (pp. 156–66). Athens, Ohio: Ohio University Center for International Studies.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Brunei ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Yönetim

Government of Brunei Darussalam website
Chief of State and Cabinet Members 26 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Genel bilgi

"Brunei". The World Factbook (2024 bas.). CIA.
Brunei from UCB Libraries GovPubs
Curlie'de Brunei (DMOZ tabanlı)
Wikimedia Atlas'da Brunei

İş

Brunei Business Directory 19 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Gezi

Vikigezgin'de Brunei ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.

[1] "Brunei Tourism". Tourismbrunei.com. 27 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009.

[2] "Department of Economic Planning and Development - Population". www.depd.gov.bn (İngilizce). 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2017.

[imf2-3] "World Economic Outlook Database, January 2019". International Monetary Fund. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2019.

[HDI-4] Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.

[5] "Brunei Darussalam". Brunei Darussalam Büyükelçiliği, Ankara. 3 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.

[6] "ÜLKE İSİMLERİ VE TANIMLAMALARI LİSTESİ" (PDF). mfa.gov.tr. Şubat 2019. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[cia-7] "Brunei". CIA World Factbook. 2021. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021.

[8] "Brunei Darussalam Country Profile". UK Foreign & Commonwealth Office. 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2011.

[9] Brunei Demographics Profile 2014. Brunei Government. 2015. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021.

[10] Brunei Statistical Yearbook (PDF). s. 13. 7 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[11] A.C.K. Ozog (1996). The unplanned use of English: The case of Brunei Darussalam. In P.W. Martin, C. Ozog & G. Poedjosoedarmo (Eds.), Language use & language change in Brunei Darussalam (pp. 156–66). Athens, Ohio: Ohio University Center for International Studies.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

g t d İslam İşbirliği Teşkilatı
Üyeler	Afganistan Arnavutluk Azerbaycan Bahreyn Bangladeş Benin Birleşik Arap Emirlikleri Brunei Burkina Faso Cezayir Cibuti Çad Endonezya Fas Fildişi Sahili Filistin Gabon Gambiya Gana Gine-Bissau Guyana Irak İran Kamerun Katar Kazakistan Komorlar Kuveyt Kırgızistan Libya Lübnan Malezya Maldivler Mali Mısır Moritanya Mozambik Nijer Nijerya Özbekistan Pakistan Senegal Sierra Leone Somali Sudan Surinam Suriye Suudi Arabistan Tacikistan Togo Tunus Türkiye Türkmenistan Uganda Umman Ürdün Yemen
Gözlemci ülkeler	Bosna-Hersek Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ¹ Rusya Orta Afrika Cumhuriyeti Tayland
Gözlemci kuruluşlar	Afrika Birliği Arap Birliği Bağlantısızlar Hareketi Birleşmiş Milletler Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi
¹ Kıbrıs Türk Devleti olarak.

g t d Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN)
Üyeler	Brunei Endonezya Filipinler Kamboçya Laos Malezya Myanmar Singapur Tayland Vietnam
Gözlemciler	Bangladeş Doğu Timor Papua Yeni Gine
Zirveler/Forumlar	ASEAN Zirveleri ASEAN Serbest Ticaret Bölgesi ASEAN +3 ASEAN Bölgesel Forumu ASEM Doğu Asya Zirvesi BKEO
İlgili maddeler	Marş Sözleşme Ortak Zaman Deklarasyon Bayrak İlahi Organizasyonlar Güneydoğu Asya Oyunları Genel sekreterler Dostluk ve Dayanışma Antlaşması Doğu Asya Kapsamlı Ekonomik Ortaklığı

g t d Trafik Akışının Sol Olduğu Ülkeler
Avrupa	Ağrotur ve Dikelya Guernsey Birleşik Krallık İrlanda ² Malta ² Man Adası Jersey
Amerika	Anguilla Antigua ve Barbuda Bahamalar Barbados Bermuda Britanya Virjin Adaları Cayman Adaları Dominika Falkland Adaları Grenada Guyana Jamaika Montserrat Saint Kitts ve Nevis Saint Lucia Saint Vincent ve Grenadinler Surinam Trinidad ve Tobago Turks ve Caicos Adaları Virjin Adaları
Asya	Bangladeş Bhutan Brunei Endonezya Hong Kong Hindistan Japonya Kıbrıs Cumhuriyeti¹ ² Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti¹ ³ Makao Malezya Maldivler Nepal Pakistan Singapur Sri Lanka Tayland
Afrika	Botsvana Esvatini Güney Afrika Cumhuriyeti Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları Kenya Lesotho Malavi Mauritius Namibya Saint Helena Seyşeller Tanzanya Uganda Zambiya Zimbabve
Okyanusya	Avustralya Doğu Timor Fiji Kiribati Nauru Niue Papua Yeni Gine Pitcairn Adaları Samoa Solomon Adaları Tonga Tuvalu Yeni Zelanda
Bağımlı ülkeler italik yazılmıştır. ¹Tamamı Asya'da olmasına rağmen kültürel özellikleri Avrupa'ya benzediğinden Avrupa Birliği'ne üyedir. ²Avrupa Birliği'ne üye. ³Sınırlı tanınmış olan devlet.