Ferruh Bozbeyli

Ferruh Bozbeyli
10. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı
Görev süresi
22 Ekim 1965 - 1 Kasım 1970
Yerine geldiği Fuat Sirmen
Yerine gelen Sabit Osman Avcı
Türkiye Büyük Millet Meclisi
12., 13., 14. ve 15. Dönem Milletvekili
Görev süresi
25 Ekim 1961 - 5 Haziran 1977
Seçim bölgesi 1961 – İstanbul
1965 – İstanbul
1969 – İstanbul
1973 – İstanbul
Kişisel bilgiler
Doğum 21 Ocak 1927
Pazarcık, Kahramanmaraş, Türkiye
Ölüm 28 Temmuz 2019 (92 yaşında)
Defin yeri Devlet Mezarlığı, Ankara
Partisi Adalet Partisi (1961-1970)
Demokratik Parti (1970-1978)
Bitirdiği okul İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Mesleği Hukukçu

Ahmet Ferruh Bozbeyli (21 Ocak 1927,[1] Pazarcık, Kahramanmaraş - 28 Temmuz 2019, Ankara), Türk siyasetçi. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanlığı (1965-70) ve Demokratik Parti genel başkanlığı yaptı (1970-78).

Yaşamı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Babası Sıddık Bey’in memuriyeti sebebi ile okul hayatı değişik şehirlerde sürdü, ilkokulu Pazarcık ve Islahiye’de, ortaokulu ise Gaziantep ve İskenderun’da gören Bozbeyli, Antakya Erkek Lisesi’nden 1947 yılında mezun oldu.[2]

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Bir süre avukatlık yapan Bozbeyli, 27 Mayıs Dönemi'nde Demokrat Partililerden (DP) Osman Turan'ın savunmasını yaptı.[3] 1961'de siyasete atılarak Adalet Partisi'nden (AP) İstanbul milletvekili seçildi. Bu dönemde AP meclis grubu başkanlığı ve TBMM başkanvekilliği görevlerinde bulundu. 1965 genel seçimlerinde yeniden İstanbul milletvekili seçildi ve partisinin mecliste çoğunluğu sağlamasıyla TBMM Başkanlığına getirildi. Bu göreve 1967 ve 1969'da iki kez daha seçildi.

...Demirel'in parti içindeki hakimiyetinin artmasıyla birlikte, AP sadece lider ve onun çevresinde görmek isteyeceği kişilerce yönetilmeye başlanmış, iktidar menfaatlerinin dağıtımının aslî gâye haline geldiği, bu uğurda ahlâki veya hukukî tüm normların bir kenara itilebildiği bir parti haline gelmiştir. Particilik "devlet sofrasına yakın olma" hesabına dönüşmüş, devletle iyi geçinmeyi bilenler, devlet imkanlarını değerlendirerek zengin olmuşlardır.[4] Böylece devlet nimetlerinden, kanunların bahsettiği hak ve imkanlardan, gerçekten bu hak ve imkânlara müstahak olanlar yararlanamamış, "itibarlı çevrelere sığınmanın kanunlara inanmaktan daha emin sonuçlar doğurduğu" gözlenmiştir.[5]

Taner Demirel, Bozbeyli'nin 70'li sağ
politikalara ve Süleyman Demirel'e dair düşüncelerini anlatırken.[6]

AP içinde genel başkan Süleyman Demirel'e karşıt grupta yer alarak, Ekim 1970'te TBMM Başkanlığından, bir ay sonra da, Saadettin Bilgiç'in başını çektiği "41'ler" denilen grupla AP'den ayrıldı. Yine bu grupla birlikte Demokratik Parti'nin (DP) kurucuları arasında yer aldı ve genel başkanlığa seçildi.

1973 cumhurbaşkanlığı seçiminde aday oldu ancak seçilemedi. Partisi ilk genel seçimi olan 1973 genel seçimlerinde % 11,89 oy oranıyla parlamentoda 45 sandalye kazandı, Bozbeyli de yine İstanbul milletvekili olarak parlamentoya seçildi. DP, Mart 1975'te I. Milliyetçi Cephe hükümetinin kuruluş hazırlıkları sırasında parçalandı. Saadettin Bilgiç ve arkadaşları DP'nin çoğunluğunu da sürükleyerek AP'ye geri dönerken, Bozbeyli DP'de kaldı ve genel başkanlık görevini yürütmeye devam etti. Bu nedenle güç kaybeden DP'nin yüzde 1,85 oranında oy aldığı 1977 genel seçimlerinde milletvekili seçilemeyince önce DP genel başkanlığından (Aralık 1978), ardından da aktif siyasetten çekildi.

1978'de Türkiye İş Bankası 54. Genel Kurul Toplantısı’nda yönetim kurulu üyeliğine seçildi,[7] 1990-1992 yılları arasında da yönetim kurulu başkanlığı yaptı.

28 Temmuz 2019 tarihinde tedavi gördüğü hastahanede öldü. Cenazesi Devlet Mezarlığı'nda toprağa verildi.[8]

Külliyatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Makaleleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Bozbeyli, Ferruh (Ocak-Şubat-Mart 1976). "Hocamız Nurettin Topçu". Hareket Dergisi. 6 (112). Hece Yayınları. s. 51. 
  • Bozbeyli, Ferruh (1993). "Liderler Muhalefette Doğru Söyler, İktidarda Şaşar". Alkan, Türker (Ed.). Siyasal Ahlak ve Siyasal Ahlaksızlık. Bilgi Yayınevi. ss. 249-254. ISBN 9789754944136. 
  • Bozbeyli, Ferruh (Ocak 2006). "Nurettin Topçu Özel Sayısı". Hece, 109. Ankara: Hece Yayınları. s. 467-469. ISSN 1301-210X. OCLC 42731849. 
  • Bozbeyli, Ferruh (Eylül-Aralık 1998). "Siyaset Ahlâkı ve Toplum". Yeni Türkiye, Cumhuriyet özel sayısı 1923-1998 dönemi değerlendirmesi. Yeni Türkiye yayınları. ss. 23-24. ISSN 1300-4174. OCLC 42586447. 

Kitapları

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Türkiye'de Siyasal Partilerin Ekonomik ve Sosyal Görüşleri (1969),” üç cilttir. Birinci ve İkinci Kalkınma Planlarının TBMM’deki tartışmaları meclis tutanaklarından aktarılmış, CHP ve AP ile birlikte dönemin siyasi partilerin ekonomik ve sosyal görüşlerini yansıtır.
  • Demokratik Sağ. 1976. , kavramın ne olduğu, ekonomik, siyasi, sosyal yönlerini ele alırken eğitim ve kalkınma, milli savunma ve dış siyaset, demokratik hukuk devleti bakış açısını ortaya koyar.
  • Birinci Cemre (1977)
  • Alaca Siyaset (2000) birbirinin devamı olan bu iki kitap dönem tanıklıklarının hikâyeler şeklinde paylaşır
  • Politika Sanatı (1980), kurucu başkanı olduğu Türk Milli Kültür Vakfı’nda verdiği seminerin metnidir.
  • Yalnız Demokrat isimli kitabı Haziran 2009'da yayımladı.[9] Tam bir hatırat ve bir dönemin siyasetini ortaya koyan dönem kitabıdır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Işık, İhsan (2004). Türkiye yazarlar ansiklopedisi. ISBN 9789759331054. 17 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  2. ^ YILMAZ, Tuncer, (Ed.) (Haziran 2013). TARİHE DÜŞÜLEN NOTLAR – 3 (1920 – 2013) (PDF). Ankara: TBMM Basımevi. 27 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Aralık 2021. 
  3. ^ "TBMM Darbe ve Muhtıraları Araştırma komisyonu 2 nolu toplantı tutanağı" (PDF). tbmm.gov.tr. TBMM. 31 Ekim 2012. 27 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  4. ^ Bozbeyli 1976, ss. 53, 169.
  5. ^ Bozbeyli 1976, s. 44.
  6. ^ Çiğdem, Ahmet, (Ed.) (2001). "Ferruh Bozbeyli" (PDF). Modern Türkiye'de siyasî düşünce - Muhafazakârlık. 5 (1. baskı bas.). Cağaloğlu, İstanbul: İletişim. ISBN 978-975-05-0155-5. 
  7. ^ "Bozbeyli:«Demirel isterse,kamuoyuna milletvekilliğine başladığımız günden bugüne mal varlıklarımızı beyan edelim»". Milliyet. 17 Haziran 1978. s. 8. 6 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "TBMM eski Başkanı Ahmet Ferruh Bozbeyli, hayatını kaybetti!". MSN. 29 Temmuz 2019. 29 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2019. 
  9. ^ Ferruh Bozbeyli, Yalnız Demokrat, Timaş Yayınları, Haziran 2009 31 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-263-997-3
Siyasi görevi
Önce gelen:
Fuat Sirmen 		10. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı
22 Ekim 1965 - 1 Kasım 1970 		Sonra gelen:
Sabit Osman Avcı
Parti siyasi görevi
Önce gelen:
Yeni makam 		Demokratik Parti Genel Başkanı
18 Aralık 1970 - 18 Aralık 1978 		Sonra gelen:
Mehmet Faruk Sükan
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ferruh_Bozbeyli&oldid=33375523" sayfasından alınmıştır