Roland TR-808

Roland TR-808
Makinenin ön paneli
Makinenin ön paneli
Makinenin ön paneli
İmalatçıRoland
Tarihler1980–1983
Fiyat1.195 ABD doları
Teknik özellikler
Sentez tipiAnalog eksiltici
Bellek64 motif, 768 ölçü
EfektlerHer ses için ayrı volüm kontrolü, akortlama, attack, decay ve bazı sesler için ton kontrolleri
Giriş/çıkış
Klavye16 motif düzenleme tuşu
Dış kontrolDIN sync girişi/çıkışı

Roland TR-808 Rhythm Composer, yaygınca 808 (İngilizce telaffuz: /eɪt əʊ eɪt/) olarak da bilinir, Roland Corporation tarafından 1980 ve 1983 yılları arasında imal edilen davul makinesi. Önceden hazırlanmış motifler kullanmak yerine ritim programlamaya izin veren ilk davul makinelerinden biridir. Dönemindeki daha pahalı rakibi Linn LM-1'den farklı olarak TR-808, ses örnekleri çalmak yerine analog sentezleme yöntemiyle ses üretir.

Elektronik müzik ana akım olmadan önce piyasaya sürülen TR-808, gerçekçi olmayan davul seslerinden ötürü karışık eleştiriler almış ve ticari başarı elde edememiştir. Yaklaşık 12.000 birim ürettikten sonra Roland, makinenin üretiminde kullanılan yarı iletkenlerin bulunması imkansız hale geldikten sonra makinenin üretimini durdurmuş ve 1983'te devam niteliğinde olan TR-909'u piyasaya sürmüştür.

TR-808 1980'ler boyunca yeraltı müzisyenleri arasında ekonomikliği, kullanım kolaylığı ve kendine has sesleri (özellikle derin ve "patlayan" bas davulu) sayesinde bir kült takipçi kitlesi elde etmiştir. Döneminde gelişmekte olan elektronik, dans ve hip hop tarzlarının mihenktaşı olmuş ve Marvin Gaye'nin "Sexual Healing" ve Afrika Bambaataa ile Soulsonic Force'un "Planet Rock" şarkıları ile popülerleşmiştir.

TR-808 diğer tüm davul makinelerinden daha fazla hit şarkıda kullanılmıştır. Hip hop müzikte, Fender Stratocaster'ın rock müzikteki etkisine benzer olarak büyük bir etki yaratmış ve popüler müzikteki en etkili buluşlardan biri olmuştur. Makinenin sesleri çeşitli müzik yazılımları ve modern davul makinelerinde yer almış, ayrıca çok sayıda klonu üretilmiştir.

Gelişimi

[değiştir | kaynağı değiştir]
TR-808 bir sanat eseri. Bir mühendislik sanat eseri, çok güzelce yapılmış. İçinde neler döndüğü hakkında bir fikriniz varsa, devre şemasına baktığınızda bilinmeyen bir Roland mühendisinin süper kısıtlı bir teknolojiyle yapılabileceğin en iyisini yaptığını görürsünüz, inanılmaz bir şey. Devre şemasına bir orkestra partisyonuna bakar gibi bakarsınız ve düşünürsünüz, bu fikir nereden akıllarına gelmiş? Bu şey dahice, bir şaheser.
“
”

Robert Henke, müzisyen ve Ableton Live'ın yaratıcı ortağı[1]

1960'ların sonunda Hammond Organ Company, Amerikalı bir müzisyen ve mühendis olan Don Lewis'ı, Japon Ace Tone şirketinin tasarladığı yerleşik bir davul makinesine sahip bir elektronik orgun da dahil olduğu ürünlerinin demonstrasyonunu yapması için işe aldı. O dönemde davul makineleri çoğunlukla ev orglarına eşlik etmesi için kullanılıyordu, sadece bossa nova gibi hazır motiflere sahiptiler ve ritim programlamaya izin vermiyorlardı.[2][3][4] Circuit bending olarak adlandırılan enstrüman "hack'leme" yönteminin popüler hale gelmesinden çok uzun süre önce kendi modifiye ettiği elektronik enstrümanları kullandığı performanslarıyla bilinen Lewis, Ace Tone davul makinesine kendi ritimlerini oluşturarak ve perküsyona vurgu eklemek için cihazı orgunun expression pedalına bağlayarak geniş çaplı modifikasyonlar yaptı.[2]

Kendisinin tasarladığı makineyi kullanarak ürettiği sesleri nasıl başardığını merak eden Ace Tone genel müdürü ve kurucusu Ikutaro Kakehashi, Lewis ile görüştü.[2] 1972'de Kakehashi, Roland Corporation'ı kurdu ve davul makineleri tasarlamada yardım etmesi için Lewis'ı işe aldı.[2] 1970'lerin sonlarında mikroişlemciler Roland MC-8 Microcomposer[5] gibi enstrümanlarda yer almaya başladığında, Kakehashi bunların davul makinelerini programlamada da kullanabileceğini fark etti[6] ve 1978'de kullanıcıların kendi motiflerini yazabildiği, kaydedebildiği ve yeniden çalabildiği ilk davul makinesi olan CompuRhythm CR-78[5] piyasaya sürüldü.[6]

Daha sonra Roland, profesyonel pazarı hedef alarak çoğunlukla demolar oluşturmakta kullanılacağını düşündükleri TR-808'i geliştirdi.[7] Roland'ın amacı; kullanıcıların akortlama, decay ve volüm gibi parametreleri düzenleyebileceği ve sesleri sıralayabileceği bir "davul synthesizerı" oluşturmaktı.[8] Roland mühendisleri başta ses örnekleri kullanarak perküsyon seslerini taklit etmeyi amaçladılar fakat bu durum bellek fiyatını çokça yükselteceği için ses üretebilen bir donanım tasarlamaya karar verdiler. Kakehashi cihaza özgü "cızırtılı" sesleri elde etmek için bilerek arızalı transistörler satın aldı.[9]

Roland'ın başmühendisi Makato Muroi, TR-808'in analog ses devrelerini tasarlayan kişinin "Mr. Nakamura" ve yazılımını tasarlayan kişinin "Mr. Matsuoka" olduğunu söylemiştir.[6]

Sesler ve özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Çeşitli motifler
TR-808 ile çalınan çeşitli motifler
Vurgu tetiği
Vurgu tetiğinin müzikal bağlamda kullanıldığı bir TR-808 kaydı
İnek çanı tetiği
İnek çanı tetiğinin Roland JX-3P'nin sıralayıcısını kontrol ettiği bir TR-808 kaydı
Dinlerken sorun mu yaşıyorsunuz? Medya yardımı alın.

TR-808'deki "TR"ın açılımı olan "Transistor Rhythm"in[10] de belirttiği analog sentezleme yöntemiyle; bas davulu, trampet, tom-tom (tiz, orta ve pes), konga (tiz, orta ve pes), kasnak vuruş, klave, el çırpma, marakas, inek çanı, halile ve hi-hat (açık ve kapalı) perküsyonlarını taklit eder.[11] Makinenin kasnak vuruş ile klave, el çırpma ile marakas ve tiz-orta-pes tom-tom ile tiz-orta-pes konga sesleri arasında geçiş özelliği vardır.[12] Aralık sıralayıcı ile azami 32 motif[6] ve 768 ölçü programlanabilir[13] ve vuruşlara ayrı ayrı vurgular eklenebilir (vurgu ekleme özelliği CR-78 ile tanıtılmıştır).[6] Kullanıcılar ayrıca tempoyu[6] ve ölçü işaretini ayarlayabilir (54 ve 78 gibi olağan dışı işaretler de dahil).[14]

TR-808, kullanıcıların bir perküsyon bölümünü baştan sona programlayabildiği ve break'ler ve roll'lar ekleyebildiği ilk davul makinesidir.[15] Makine ayrıca her ses için volümü ayarlayan potansiyometre düğmeleri, çeşitli ses çıkışları ve makinenin diğer cihazlarla senkronize edilmesini sağlayan bir DIN sync girişi (MIDI'nin öncülü) içerir.[6] Makinenin sahip olduğu üç tetikleyici çıkış, makinenin synthesizerlar ve diğer ekipmanlarla senkronize edilmesini sağlar.[16]

TR-808'in perküsyonu andırmayan gerçek dışı sesleri[3][7] "tıkırtılı ve hipnotize edici",[7] "robotik",[9] "uzaysı",[4] "oyuncaksı" ve "fütüristik"[3] olarak tanımlanmıştır. Fact dergisi makinenin sesleri hakkında "synth tonları ve beyaz gürültünün birleşiminden oluşuyor ve düzgün bir ritim kesitinden çok BBC Radiophonic Workshop'tan çıkan patlayıcı sesleri andırıyor" şeklinde yazmıştır.[11]

TR-808, bir sinüs osilatörüyle üretilen ve düşük frekans geçirici filtre ve voltaj kontrollü amplifikatörle modifiye edilen güçlü bas davulu sesiyle bilinir.[17] Bas davulundaki decay kontrolü, kullanıcıların sesi uzatmasına izin vererek zaman içinde hafifçe bemolleşen ve büyük ihtimalle makinedeki bir tasarım hatasından kaynaklanan kendine has düşük frekanslar yaratır.[17] The New Yorker bu konuya atıfta bulunarak TR-808'i "mühendislik ürününden çok bir doğal afet" olarak tanımlamıştır.[9]

Piyasaya sürülmesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

TR-808 $1195 USD'lik bir liste fiyatı ile satışa sunulmuştur.[11] Roland, TR-808'i Linn Electronics tarafından imal edilen ve gerçek davul ses örnekleri kullanan Linn LM-1 Drum Computer'a ekonomik bir alternatif olarak pazarlamıştır.[11] TR-808, Linn LM-1 ile kıyaslandığında daha basit ve sentetik görülüyordu; elektronik müzik henüz ana akım olmamıştı ve müzisyenler ve prodüktörler gerçekçi davul makinelerini tercih ediyorlardı.[7][11] Çoğu raporda belirtilene göre bir incelemede TR-808'in sesleri "marş yürüyüşü yapan karıncalara" benzetilerek olumsuz bir eleştiri yapılmıştır ancak bu eleştirinin TR-808'den önceki makinelere yönelik olma ihtimali daha yüksektir.[14] Contemporary Keyboard, TR-808'in "gelecekteki ritim makineleri için bir standart haline geleceğini" belirten olumlu bir inceleme yazmıştır.[15]

Bazı erken benimseyenler[11] de olmasına rağmen TR-808 ticari bir başarısızlıktı[13] ve 12.000'den az sayıda birim imal edildi.[18] Roland, makinenin tasarımında önemli bir rol oynayan arızalı yarı iletkenlerin bulunması imkansız hale geldiği için 1983'te[3] üretimi durdurmuştur.[9]

Etkisi ve kullanımları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Marvin Gaye, TR-808 kullanan ilk hit single olan 1982 R&B parçası "Sexual Healing"in sahibidir.

TR-808 ticari açıdan başarı yakalayamasa da popüler müzikte kalıcı bir etki bırakmış ve diğer tüm davul makinelerinden daha fazla hit parçada kullanılmıştır.[19] Roland, makinenin ilk canlı performanstaki kullanımının 1980'de Yellow Magic Orchestra'nın "1000 Knives" şarkısı ile olduğunu belirtmiştir.[20][21] TR-808'in ilk kullanıldığı eserler; Yellow Magic Orchestra'nın Mart 1981'de yayımlanan BGM albümü[22] ve The Monitors'un Haziran 1981'de yayımlanan "Nobody Told Me" şarkısıdır.[10] 1982'de Amerikalı R&B sanatçısı Marvin Gaye TR-808'in kullanıldığı ilk hit single olan "Sexual Healing"i yayımlamıştır.[4] Gaye, enstrümanı diğer müzisyenlere veya prodüktörlere gereksinim duymadan müzik yapabilmesini sağladığı için seçtiğini belirtmiştir.[9]

Roland, TR-808'in 1983'te üretimini durdurduğunda cihaz ikinci el pazarında yaygınlaşmıştı ve çoğunluğu 100$'ın altında bir fiyata satılıyordu.[11] Kullanım kolaylığı,[7] ekonomikliği ve kendine has sound'u cihaza yeraltı müzisyenler ve prodüktörlerden oluşan bir kült takipçi kitlesi getirdi[11] ve cihaz, gelişmekte olan elektronik müzik ve hip hop tarzları için bir mihenk taşı haline geldi.[4] 1982'de Afrika Bambaataa ve Soulsonic Force, TR-808 kullanarak "dans pistlerinde popülerlik kazanan garip, fütüristik perküsyonu"[23] yaratan parçalardan biri olan "Planet Rock"u yayımladı. Bu parça elektronik ve hiphop müziğin[24] ve Miami bass ile Detroit tekno gibi alt tarzların gelişiminde büyük bir rol oynadı ve TR-808'in "fütüristik sound'un temel bir elementi" olarak popülerleşmesini sağladı.[4] Slate dergisi "Planet Rock"ın post-disko dans müziğini yeniden yönlendirdiğini yazmıştır.[7]

Marvin Gaye – "Sexual Healing" (1982)
Marvin Gaye'nin "Sexual Healing"i (1982) TR-808'in popülerleşmesinde rol oynayan bir R&B şarkısıdır
Dinlerken sorun mu yaşıyorsunuz? Medya yardımı alın.

TR-808 sonradan Beastie Boys, Run-DMC, LL Cool J ve Public Enemy gibi hip hop hareketleri tarafından da kullanılmıştır.[9] Wired ve Slate dergileri TR-808'i rock müziğin gelişiminde büyük rol oynayan Fender Stratocaster'in hip hoptaki muadili olarak tanımladı.[25][26] TR-808'in özellikle bas davulu sesi hip hopun temel ögelerinden biri haline gelmiştir. The Bomb Squad prodüksiyon ekibinin üyesi Hank Shocklee TR-808'in bas davuluyla ilgili olarak "o ses olmadan hip hop olmaz" şeklinde konuşmuştur.[9] The New Yorker ise "Amerika'nın kültürel DNA'sının bir parçası" şeklinde yazmıştır.[9] Doğu Yakası hip hop prodüktörleri 1990'larda makineyi kullanmayı bıraksa da Güney Yakası hip hop müziğinde temel bir unsur olarak kalmaya devam etti.[11]

TR-808'in sınırlı sayıda motif depolayabilmesi sanatçıları makinenin sınırlarını zorlamaya yöneltti. Slate dergisi bu durumun sanatçıları yaratıcılığa sürüklediğini belirtmiştir.[7] TR-808'in bas davulu sıkça yeni sesler üretmek için manipüle edilmiştir,[7] örneğin Strafe'in 1984 single'ı "Set it Off"ta bas davulu sesi bir yer altı nükleer silah denemesini taklit etmek için kullanılmıştır.[9] Müzik yapımcısı Rick Rubin, bas davulunun decay kontrolünü uzatarak ve farklı perdelerde akortlayarak bassline'lar üretme tekniğini popülerleştirmiştir.[27]

TR-808 ayrıca hip hop dışında da yaygınca kullanılmıştır. Makinenin pop müzikte kullanımına Whitney Houston'ın 1987 hit şarkısı "I Wanna Dance With Somebody (Who Loves Me)" örnek olarak verilebilir.[28] Phil Collins, makinenin ritimleri uzun zaman aralıklarında döngüye alma konusunda kullanışlı olduğunu ve bateristlerin böyle durumlarda varyasyonlar ve fill'ler eklemeden duramayacağını söylemiştir.[27] The New Yorker, "Roland'ın sihirli kutusu, tartışmasız pop müziğin 1983–1986 arasındaki büyük karışıklık çağının big bang'idir."[9] şeklinde yazmıştır. TR-808'in Birleşik Krallık'ta popülerleşmesi; ismini TR-808'den alan[29] ve eserlerinde kapsamlı bir şekilde kullanan 1984'te kurulan elektronik müzik grubu 808 State sayesinde olmuştur.[11] 808 State'in üyelerinden Graham Massey, Roland cihazlarının "dünyayı birbirinden daha az kopuk bir hale getirdiğini" söylemiş ve "müziğin Esperantosu" benzetmesini yapmıştır.[3] Acid house'un öncüsü rave kültürünün Birleşik Krallık'ta yükselişiyle TR-808 Britanya radyolarında sıkça duyulur hale gelmiştir.[4]

Rapper Kanye West working in a studio.
TR-808 popüler müzikte halen kullanılmaya devam etmektedir. Rapçi Kanye West (önde) 2008'de yayımladığı 808s & Heartbreak albümünün bütün parçalarında TR-808'i kullanmıştır.

Nine Inch Nails'ın 1994 single'ı "Closer"da TR-808 kullanılmış ve şarkının Kuzey Amerika alternatif rock radyo istasyonlarında sıkça çalması 808 sound'unun popülerliğini artırmıştır.[4] Kanye West 2008'de yayımladığı 808s & Heartbreak albümünün bütün parçalarında TR-808'i kullanmıştır.[30] Slate dergisi bu albümü "cihaza yazılan müstehcen bir aşk mektubu" olarak tanımlamıştır.[7] TR-808'i kullanan diğer sanatçılardan bazılarına Damon Albarn, Diplo, Fatboy Slim, Talking Heads, David Guetta[31] ve New Order[4] örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca Beastie Boys, Outkast, Kelis, TI, Lil Wayne, Britney Spears, Beyoncé, R Kelly[4] ve Robbie Williams[11] gibi sanatçıların şarkı sözlerinde cihaza atıflar yapılmıştır. Bas davulu; Madonna, Rihanna ve Kesha[11] gibi sanatçıların şarkılarında kalp vuruşu için bir metafor olarak kullanılmıştır.

TR-808 popüler müzikteki en etkili icatlardan biri olarak kabul edilir.[7][27] TR-808 sample'ları modern müzik yazılımlarında yaygınca kullanılır.[3] Sound on Sound dergisi cihazın "klonlar ve sample kütüphanelerinden oluşan bir endüstri yarattığını"[13] yazmıştır. Flavorwire, "808'in her yerde duyulur olması beat'lerini neredeyse kendi içinde bir dil haline getirdi, bir davul makinesinin ne olduğuyla ilgili hiçbir fikriniz olmasa bile sesleri tanırsınız ve birisi o seslerde oynamalar yaparsa veya sıra dışı bağlamlarda kullanırsa bunu fark edersiniz"[24] şeklinde yazmıştır. 2015'te The New Yorker TR-808'in özellikle trap müziği kapsayan "sokak-gençlik kültürünün soundtrack'i"nin ana kayası olduğunu ve dans müziğiyle retro hip hop'ın karışımı "eskinin sokak müziğini kucaklayan ve fetişize eden" yeni bir kültürü etkilediğini yazmıştır.[9]

Devamı niteliğindeki cihaz ve yazılımlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
TR-08, TR-808'in 2017'de satışa sunulmuş minyatür halidir.

TR-808'in 1983'te üretimi durdurulduktan sonra ses örnekleri kullanan ilk Roland davul makinesi olan TR-909 üretilmeye başlamıştır.[13] TR-808 gibi TR-909 da popüler müzikte ve tekno, house ve acid house gibi elektronik müzik tarzlarında etkili olmuştur.[13]

Roland 1990'larda ürettiği Groovebox'ları,[13] 2014'te ürettiği TR-8[23] ve 2018'de ürettiği TR-8S'i[32] de kapsayan diğer cihazlarında TR-808'in ses örneklerine yer vermiştir. 2017'de Roland, TR-808'in minyatürleştirilmiş hali olan ve LED ekran, MIDI ve USB giriş/çıkışı, genişletilmiş sıralayıcı kontrolü ve yerleşik hoparlör içeren TR-08'i piyasaya sürdü.[33] 2018'de TR-808 ve TR-909'ın ilk resmî yazılım emülasyonları yayımlandı.[34]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • 808 – Roland TR-808'i konu alan 2015 tarihli belgesel

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Walmsley, Derek. "Monolake in full – The Wire". The Wire. 6 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017. 
  2. ^ a b c d Wolbe, Trent (30 Ocak 2013). "How the 808 drum machine got its cymbal, and other tales from music's geeky underbelly". The Verge. 1 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  3. ^ a b c d e f Beaumont-Thomas, Ben (6 Mart 2014). "The Roland TR-808: the drum machine that revolutionised music". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 14 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  4. ^ a b c d e f g h i Anderson, Jason (27 Kasım 2008). "Slaves to the rhythm". CBC News. 24 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  5. ^ a b Reid, Gordon (Kasım 2014). "The history of Roland: part 1". Sound on Sound. 4 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  6. ^ a b c d e f g Kirn, Peter (2011). Keyboard Presents the Evolution of Electronic Dance Music (İngilizce). Backbeat Books. ISBN 978-1-61713-446-3. 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020. 
  7. ^ a b c d e f g h i j Hamilton, Jack (16 Aralık 2016). "808s and heart eyes". Slate (İngilizce). ISSN 1091-2339. 16 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  8. ^ Jenkins, Dave (1 Şubat 2019). "Roland TR-909: The history of the influential drum machine". DJMag. Thrust Publishing. ISSN 0951-5143. 11 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  9. ^ a b c d e f g h i j k Norris, Chris (13 Ağustos 2015). "The 808 heard round the world". The New Yorker. 13 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  10. ^ a b Valle, OV (13 Şubat 2014). "TR-808 drum machine flashback – Roland U.S. blog". rolandus.com. 13 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  11. ^ a b c d e f g h i j k l "Everything you ever wanted to know about the Roland TR-808 but were afraid to ask". Fact. 16 Ocak 2014. 19 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  12. ^ Roland. "Voice Selectors". TR-808 Operation Manual (PDF). s. 4. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020. The three toms ... can also be switched to become congas. ... rim shot and hand clap can be switched to become, respectively, claves and maracas. 
  13. ^ a b c d e f Reid, Gordon (Aralık 2014). "The history of Roland: part 2 | Sound On Sound". Sound on Sound. 4 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2016. 
  14. ^ a b Werner, Kurt (29 Kasım 2015). "The Roland TR-808 and the tale of the marching anteaters". Ethnomusicology Review. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016. 
  15. ^ a b Contemporary Keyboard, Cilt 7, Sayılar: 1–6 16 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1981: "Roland TR-808 kesinlikle gelecekteki ritim makineleri için bir standart haline gelecektir, çünkü geçmişteki ritim makinelerinin yapamadığı her şeyi yapabiliyor. TR-808 sadece ritim motiflerini ayrı ayrı programlamaya izin vermiyor, bunun yanında bir şarkının perküsyon bölümünü baştan sona programlayabiliyor ve bunu break'ler, roll'lar ve akla gelebilecek her şeyle tamamlıyor."
  16. ^ Suzanne, Ciani (1982). "Riding the new waves". DB Magazine: 32. 
  17. ^ a b Reid, Gordon (Şubat 2002). "Synth secrets: practical bass drum synthesis". Sound on Sound. Birleşik Krallık: SOS Publications Group. 15 Şubat 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2015. 
  18. ^ Marsden, Rhodi (15 Aralık 2008). "Rhythm king: the return of the Roland 808 drum machine". The Independent (İngilizce). 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  19. ^ Wells, Peter (2004), A Beginner's Guide to Digital Video, AVA Books, s. 18, ISBN 2-88479-037-3, 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 20 Mayıs 2011 
  20. ^ Anderson, Jason (27 Kasım 2008). "Slaves to the rhythm". CBC News. 24 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  21. ^ "TR-808 drum machine". Roland US. 13 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2017. 
  22. ^ Jones, Mikey IQ (22 Ocak 2015). "The Essential... Yellow Magic Orchestra". FACT Magazine: Music News, New Music. 23 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2017. 
  23. ^ a b Beaumont-Thomas, Ben (14 Şubat 2016). "Roland launch new versions of the iconic 808, 909 and 303 instruments". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016. 
  24. ^ a b Hawking, Tom (16 Ocak 2014). "10 great songs built around the 808". Flavorwire (İngilizce). 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  25. ^ Baldwin, Roberto (14 Şubat 2014). "Early hip-hop's greatest drum machine just got resurrected". Wired (İngilizce). 16 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2016. 
  26. ^ Richards, Chris (2 Aralık 2008). "What's an 808?". Slate (İngilizce). ISSN 1091-2339. 6 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016. 
  27. ^ a b c Leight, Elias (6 Aralık 2016). "8 ways the 808 drum machine changed pop music". Rolling Stone. 7 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016. 
  28. ^ "Roland TR-808: The drum machine that refused to die". BBC News (İngilizce). 21 Mart 2014. 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2016. 
  29. ^ Will Fulford-Jones (20 Ocak 2001). 808 State. The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020. [ölü/kırık bağlantı]
  30. ^ Greene, Jason (22 Eylül 2015). "The coldest story ever told: the influence of Kanye West's 808s & Heartbreak | Pitchfork". Pitchfork. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 
  31. ^ Kreps, Daniel (15 Ekim 2014). "Phil Collins, Pharrell praise 808 drum machine in new doc". Rolling Stone. 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2014. 
  32. ^ Truss, Si (23 Mayıs 2018). "Roland TR-8S Rhythm Performer review". Music Radar (İngilizce). 13 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2019. 
  33. ^ "Roland unveil Boutique SH-01 & TR-08 and AIRA sampler". Sound on Sound (İngilizce). 11 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2017. 
  34. ^ Wilson, Scott (25 Ocak 2018). "Roland is releasing official software versions of its 808 and 909 drum machines". FACT Magazine (İngilizce). 31 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2018. 

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Roland_TR-808&oldid=33073523" sayfasından alınmıştır