Tanrı öldü

"Tanrı öldü" (Almanca: Gott ist tot^ⓘ), Alman filozof Friedrich Nietzsche'nin yaygın olarak alıntısı yapılmış bir sözüdür. İlk defa 1882'de Şen Bilim adlı eserinin 108, 125 ve 343. sayfalarında yer alır. Ayrıca Nietzsche'nin 1883'teki, deyişin yayılmasına en büyük katkıyı sağlamış olan eseri Böyle Buyurdu Zerdüşt'te de görülür. Aydınlanma'nın Tanrı'nın varoluş ihtimalini ortadan kaldırdığı fikrini ifade etmek için bu ifadeyi kullanmış Nietzsche'nin açıklamasının tamamı:

Tanrı öldü. Tanrıdan geriye bir ölü kaldı. Ve onu biz öldürdük. Kendimizi nasıl avutacağız, biz katillerin katilleri? Neydi bıçaklarımızın altında ölümüne kan döken, dünyanın sahip olmuş olduğu bu en kutsal ve en kudretli şey: bu kanı kim silecek üzerimizden? Kendimizi temizlememiz için hangi su var? Hangi kefaret bayramlarını, hangi kutsal oyunları icat etmemiz gerekecek? Fazla büyük değil mi bize, bu amelin yüceliği? Sırf ona layık görünmek için bizim de tanrı olmamız gerekmez mi?

8 Nisan 1966 tarihli Time dergisi kapağına "Tanrı Öldü mü?" sorusunu sordu ve eşlik eden makalede de o zaman için Amerika'da yükselmekte olan ateizme değiniliyordu.^[1] O zamanlar, Amerikan teolojisinde "tanrının ölümü" adında bir akım doğuyordu.^[2] Tanrının ölümü akımı kimi zaman teknik olarak Yunanca theos (tanrı) ve thanatos (ölüm) sözcüklerinden türemiş olan "theothanatology" olarak adlandırılıyordu.

Bu teolojinin ana taraftarları Hristiyan teologlar Gabriel Vahanian, Paul Van Buren, William Hamilton, John A.T. Robinson, Thomas J. J. Altizer, John D. Caputo ve haham Richard L. Rubenstein gibi kişilerdi.

1961'de Vahanian'ın kitabı Tanrının Ölümü yayımlandı. Vahanian, çağdaş seküler kültürün, kutsal anlamın yokluğunu çekerek kutsallık bilincini tamamıyla yitirdiğini, metafizik bir amaç ya da sezgi anlayışından yoksun kaldığını savunuyordu. Çağdaş akıl için "tanrının öldüğü" sonucunu ortaya koydu. Vahanian'ın görüşüne göre yenilenmiş bir tanrısallık deneyimi için, dönüştürülmüş bir post-Hristiyan ve postmodern kültür gerekiyordu.