Tarihler Kitabı

        
Yahudilik
Yahudi felsefesi
Dinî metinler
Kutsal Şehirler
Yahudi bayramları
Önemli şahsiyetler
Yahudi hayatı
Okullar
Dinî roller
Dinî yapılar
Yahudi ayin sistemi
Yahudi dilleri
Etnik bölünmeler
Yahudi mezhepleri
Dinî objeler
Yahudi duaları
Diğer dinler ve Yahudilik

Tarihler kitabı (İbranice: Dibh're Hayyamim, דברי הימים, Yunanca: Paralipomenon, Παραλειπομένων) Tanah'ın bir parçasıdır. Masoretik metinde Ketuvim'in ilk veya son kitabı olarak yer alır; Ketuvim'in son kitabı olarak kullanıldığında bütün Tanah'ın da son kitabı haline gelir. Tarihler kitabı büyük ölçüde Samuel ve Krallar kitaplarındaki David hikâyeleriyle paralellik gösterir.[1] Hristiyanlıkta 1 ve 2. Tarihler olmak üzere ikiye bölünmüştür; 1 & 2 Samuel ve 1 & 2 Krallar'dan sonra yer alır. Hristiyanlıkta kitapların bu dizilişi, Yunanca tercüme olan Septuagint'ten baz alınarak gerçekleşmiştir.

İsim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Teksas'ın kırsal bir kesiminde 2 Tarihler 7:14'ten alıntı yapan bir tabela: "Ulusumuz için dua edin".(2010).

Kitabın İbranice adı Divrey Hayamimdir ("Günlerin şeyi"); bu isim için sefer divrey ha-yamim le-malhey Yehuda ve sefer divrey ha-yamim le-malhey İsrael ("Yehuda krallarının günleri kitabı" ve "İsrail krallarının günleri kitabı") cümlelerinden esinlenilmiştir ve bu isimler Krallar kitabında sıkça kullanılmaktadır. Tarihler kitabının Samuel ve Krallar kitaplarının kaynağı olduğu düşünülmektedir çünkü bu, kayıtların tutulduğu bir çeşit günlüktü.

Yunanca tercüme olan Septuagint'te kullanılan isim Paralipomenon (Παραλειπομένων)'dur ve "dışarıda kalan veya kenara ayrılan" anlamına gelir.[2] Tarihler-Ezra-Nehemya teorisine göre bu kitap Ezra kitabından arta kalan bilgilerdir.[3] Başka bir deyişle bu kitaplar tek bir yazar tarafından yazılıp sonradan farklı kitaplar şeklinde ayrılmıştır. Şu anda bu teori her ne kadar tartışma konusuysa da asırlar boyunca uzmanlar tarafından kabul gören bir görüştü.[3]

Tarihler kitabı Tesniyesel tarihin ufak tefek eklemeler yapılmış bir nevi özetidir ve önemli bir derecede ek bilgi sunmamaktadır.

Jerome, Latince tercümede Tarihler anlamına gelen chronikon ismini verdi. Kitabın Vulgate'deki adı Paralipomenon'dur.[4][5]

Kutsal kitaplardaki yeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Masoretik metinde Tarihler kitabı, Tanah'ın üçüncü bölümü olan Ketuvim'e dahil bir kitaptır. Birçok basımda Ezra-Nehemya kitabına müteakip son kitaptır. Bu sıralama Orta Çağ Aşkenaz yazıtlarından kalmadır. Ketuvim'in içindeki kitapların sırası Talmud'da aktarılır,[6] fakat bu sıralama Aşkenaz sıralamasından farklı olmasına rağmen bu adı geçen kitap yine en sonda görülür. Bu geleneğe göre Tarihler kitabı Tanah'ın son kitabının oluşturur. Fakat, Halep kodeksi ve Leningrad kodeksi gibi Taberiye bazlı yazıtlarda Tarihler kitabı Zebur'dan önce gelip Ketuvim'in ilk kitabını oluşturur.

Yahudilik'teki dizilişten anlaşıldığına göre Tarihler kitabı bütün zamanların kitabın yazıldığı zamana kadar olanki olayların özeti mahiyetindedir. Geniş bir zaman dilimini içeren Tarihler kitabının Adem'den başlamasının sebebi bu olabilir. Steven Tuell, Tarihler kitabının son kitap oluşunun uygun olduğunu çünkü "tüm tarih boyunca Tanrı'nın kendi halkıyla yaptıklarını özetlemeye çalışmakta" olduğunu belirtir.[7]

Hristiyanlıkta ise 1 ve 2. Tarihler kitapları Eski Ahit'te Krallar'dan sonra ve Ezra kitabından önce gelir. Bu sıralama Yunan tercümesi Septuagint ve Latin tercümesi Vulgate baz alınarak yapılmıştır.

İçeriksel bölüşüm

[değiştir | kaynağı değiştir]

İçerik açısından kitap dört bölüme ayrıştırılabilir:

  1. 1. Tarihler'in başı (1 ila 10. konular) çoğunlukla soy ağaçlarını içerir ve David'in kral olmasına mekan hazırlayan Şaul hanedanlığının Tanrı tarafından reddedilmesiyle son bulur.
  2. 1. Tarihlerin geri kalan kısımı (11 ila 29. konular) David'in hükümdarlık tarihini içerir.
  3. 2. Tarihlerin başı (1 ila 9. konular), David'in oğlu Süleyman'ın iktidarlık tarihini aktarır.
  4. 2. Tarihlerin geri kalan kısmı (10 ila 36. konular) Yehuda krallarının tarihinden başlayıp Babil Sürgününe kadar devam eder ve Büyük Kiros'un Yahudileri anavatanlarına gönderilmesine izin vermesiyle son bulur.

Kitap, dört yerine, Yehuda ve İsrail'e kral olan David ve Süleyman'ın tarihlerini birleştirerek, üç bölüm olarak da ele alınabilir.

Yazar ve kompozisyon

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir asırı aşkın bir süre boyunca Tarihler kitabının ve Ezra-Nehemya kitabının bir kısmının aynı yazar tarafından yazıldığına inanıldı fakat bugün uzmanlar bunun mümkün olamayacağına inanmaktadır.[8]

Tarihler kitabında son olay Babil'i MÖ 539'da fetheden Fars kral Büyük Kiros ile ilgilidir; bu da kitabın yazılışının en erken tarihini ortaya koyar. Martin Noth, kitabın MÖ 3. yüzyılda ve Gary Knoppers, kitabın MÖ 500 ila MÖ 250 yılları arasında ama büyük ihtimalle MÖ 325 ila MÖ 275 yılları arasında yazıldığına inanmaktadır.

Genel açı ve tarza göre Tarihler kitabı didaktik olduğu kadar tarihsel değildir.[9][10][11] Yazarın prensipteki amacı ahlaki ve dini doğruluğu sunmaktı. Yazar, Samuel ve Krallar kitaplarındaki gibi siyasi duruma önem vermeyip tapınak servisleri gibi dini enstitüler üzerinde yoğunlaşmıştır. Soyağaçları, Yahudi devletinin önemli umumi kayıtlarının bir parçasıydı. Tarihler kitabı, Adem'den Babil Sürgününe kadarki 3500 yıllık kutsal tarihin özünü sunar. Yazar, sürgünde eski milli kırık yaşamların parçalarını toplamıştır.

Samuel, Krallar ve Tarihler kitaplarında kullanılan umumi soyağacı kayıtları bu kitapların aynı kaynağı kullandığını göstermektedir.

Buna ilaveten, Tarihler kitabının ana kaynağı Tesniyesel tarihin bir parçası olan 2. Samuel ve 1 ve 2. Krallar kitaplarıdır,[12] bunun yanı sıra yukarıda da belirtildiği gibi diğer umumi kayıtlar ve Tevrat da kaynak olarak kullanılmıştır ve P tarafından derlenmiştir.[13] Örneğin, 1 Tarihler 1-9 içindeki soyağaçları başta Tevrat'tan olmak üzere Yeşu kitabı gibi diğer kitaplardan alınmıştır.[13] Ayrıca Tarihler kitabında Zebur'dan, Yeşaya, Yeremya ve Hezekiel kitaplarından alıntılar bulunur.[13]

Tarihler kitabı, şu anda elde bulunmayan Tesniyesel tarihçilerin kullandığı çalışmaları da kullanmıştır.[13] Bunun en tipik örneği, 2 Tarihler 9:29'da geçen "Süleyman'ın yaptıkları"dır, ayrıca Şilolu Ahiya ve Bilici İddo gibi pek bilinmeyen peygamberlerden alıntılar da bulunur.[13] Bunların yanı sıra, Ahit'in diğer yerlerinde aktarılmayan fakat tarihsel ve arkeolojik olarak ispatlanan MÖ 10. yüzyılda Mısırlı Şişak'ın seferleri (2 Tarihler 12:2–4) ve Hezekiya'nın MÖ 8. yüzyılın sonlarında Asurluların saldırılarına karşı Kudüs'ün su kaynaklarını hazırlayıp koruduğuyla (2 Tarihler 32:2-4) ilgili bilgiler sunar.[14]

Samuel ve Krallar kitaplarıyla kıyaslandığında, Tarihler kitabı, diğer iki kitapta anlatılan dikkate değer bilgileri konu dışı bırakırken bazen bu diğer iki kitapta bulunmayan bazı bilgiler aktarır. Genelde, aynı hikâyeleri daha bir positif açıyla anlatır. Bunun nedeni, Samuel ve Krallar kitaplarının Yahudi tarihinin yenilgiler yaşanmış karanlık döneminde yazılması, Tarihler kitabının ise Filistin'de yeni bir Yahudi cemaati kurulmasından sonra eskiye nostalji olarak bakıldığı zamanlarda yazılmasına bağlanır. Uzmanlar hala hangi kitabın, Tarihler kitabının mı yoksa Samuel-Krallar kitaplarının mı daha güvenilir olduğu üzerinde tartışmaktadır.

Tarihler'de bulunan 20 konu ve konular altındaki 24 kısımda aktarılan bilgiler Ahit'in başka hiçbir yerinde bulunmamaktadır. Ayrıca, David'in kahramanlarında görüldüğü gibi daha çok insanın listesi sunulup Ahit sandığının Kiryat-Yearim'den Siyon Dağı'na taşınmasındaki gibi olaylar daha detaylıca aktarılmıştır. Tarihler kitabında ayrıca, David gibi önemli kişilerin demeçleri, Hezekiya'nın Pesah mektubu gibi tefhimler bulunur.

Kitapla ilgili ilginç bir konu ise, isimlerin ve deyişlerin eskiye kıyasla daha modern bir lisanla yazılmasıdır. Örneğin eskiden Gob olan yer için (2 Samuel 21:18) daha modern isim olan Gezer isminin kullanıldığı görülür (1 Tarihler 20:4)[15]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Harris, Stephen L., Understanding the Bible: 2nd Edition. Mayfield: Palo Alto. 1985. p. 188.
  2. ^ Lit., "body of things left on one side by itself"-Παραλειπομένων being a collective genitive, neuter, plural participle.
  3. ^ a b Recent Studies in Chronicles.
  4. ^ Catholic Encyclopedia 4 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  5. ^ Japhet, Sara, I & II Chronicles: A Commentary. Louisville: Westminster John Knox Press, 1993. p. 1.
  6. ^ Bava Batra 14b-15a
  7. ^ Tuell, Steven S. First and Second Chronicles. Louisville: John Knox Press, 2001. p. 158.
  8. ^ Beentjes, Pancratius C., "Tradition and transformation in the book of Chronicles" (Brill, 2008) 7 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. p.3
  9. ^ History debated: the historical reliability of Chronicles in pre-critical and critical research, Kai Peltonen.
  10. ^ First and Second Chronicles 5 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Paul K. Hooker, 12.
  11. ^ The Chronicler as historian, Matt Patrick Graham, Kenneth G. Hoglund, Steven L. McKenzie, Raymond B. Dillard, Society of Biblical Literature, p. 81.
  12. ^ Michael D. Coogan, A Brief Introduction to the Old Testament (New York: Oxford, 2009), 361
  13. ^ a b c d e Coogan, 2009. 361
  14. ^ Coogan, 2009. 362
  15. ^ The Bible Dictionary: Your Biblical Reference Book 5 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Matthew George Easton, 134.

Bibliyografi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tercümeler

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tarihler_Kitabı&oldid=33974518" sayfasından alınmıştır