Yıldız kale

Yıldız kale, ilk olarak 15. yüzyılda İtalya'da görülen, Orta Çağ'da özellikle barutun ve topun muharebe alanlarına girmesiyle birlikte yapılmaya başlanan kale türevi bir tahkimattır.

Yıldız kalelerin öncülü kalelerdir. Yüksek surları tarafından korunun kaledeki savunmacılar düşmanın tahkimata yaklaşmasına oklarla engel olmaya çalışırken, hücum edenler ise kale kapısını kırarak veya merdiven gibi kuşatma aletleriyle surlara çıkarak kale içine girmeye çalışırlardı. Coğrafi olarak da stratejik yerlere yapılan kalelerin bu sayede alınmaları oldukça zordur. 15. yüzyılla birlikte savaş topunun muharebe alanına girmesiyle birlikte surlar yıkılmaya maruz kalmıştır. Buna önlem olarak istihkamcılar top ateşine maruz kalan bölgeleri tabyalarla güçlendirmeye gitmiştir. Surlara saldıran düşmanın her açıdan ateş altında kalması ve görüş açısı sorunundan ötürü gizlenememesi için yıldız şekilli kale tasarımı geliştirilmiştir. Ayrıca hakim mevzilerin düşman eline geçmesi durumunda bile savunulabilmesi için birbirlerinin menziline girecek şekilde konumlandırılmış toplara sahip yıldız kale tasarımları geliştirilmiştir. Bu şekilde surlara yaklaşmaya çalışan toplar da belirli bir menzilin ötesine geçirilmemekteydi. Yıldız kaleler eski kalelere göre daha alçak ve daha büyük bir araziye yerleşerek derinlemesine savunmaya izin vermektedir. Savunmadaki topçuların konumları çok iyi tahkim edilmiştir, mevzi düşmanın eline geçse bile yıldız kale şeklinden dolayı kalenin merkezine doğru atış imkânı sınırlıdır. Yapımı çok pahalı olan yıldız kaleler için harcanan paralar yüzünden bazı kentlerin iflas ettiği bile olmuştur.^[1] Tabyalarla güçlendirilmiş yıldız kalenin savunmaya kattığı güç 1500 yılındaki Pisa kuşatmasında görülmüştür. Saldıran Fransız ve Floransa topçularına karşı güçlendirilmiş surlar oldukça iyi dayanmıştır. 1509 yılında yine Fransız işgal tehdidiyle karşılaşan Padova alçak ama top ateşine dayanıklı yıldız kale tahkimatıyla işgalcilere geçit vermemiştir. Yıldız kale özellikle Akdeniz bölgesinde Osmanlı yayılmasının durdurulmasında da önemli bir etken olmuştur. Bu dönemde Rodos büyük bir zorlukla 1522 yılında ele geçirilmiş, 1537 yılında ise Korfu kuşatılsa da alınamamıştır.

• Osijek'deki Tvrđa tahkimatı
• Coevorden (Hollanda)
• Hokkaidō'daki Goryōkaku tahkimatı
• Litvanya'daki Biržai tahkimatı
• Groningen (Hollanda)
• Dokkum (Hollanda)
• Estremoz (Portekiz)
• Petrovaradin (Sırbistan)

• 
  Hollanda'daki Bourtange yıldız kalesi
• 
  Venedik Cumhuriyeti'ndeki Palmanova yıldız kalesi
• 
  Çekya'daki Olomouc yıldız kalesi
• 
  Cenevre tahkimatı (1841)
• 
  Lefkoşa tahkimatı

Wikimedia Commons'ta Yıldız kale ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.