Sinfi mübarizə

Bu məqalənin mətnini Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırmaq lazımdır. Məqalədə cümlə quruluşlarındakı yanlışlıqları və orfoqrafik səhvləri düzəltdikdən sonra {{Azərbaycanca deyil}} şablonunu silməyi unutmayın.

Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. Lütfən, məqaləni ümumvikipediya və redaktə qaydalarına uyğun şəkildə tərtib edin.

Kommunizm

Konsepsiyalar

Marksizm-Leninizm fəlsəfəsi Sosializm Beynəlmiləlçilik Kollektivçilik Sinfi mübarizə

İdeologiya

Utopik sosializm Marksizm Leninizm Marksizm-Leninizm Trotskizm Titoizm Çuçxe ideyaları Maoizm Ənvər Xoca ideyaları Çe Qevaraçılıq Ho Şi Min ideologiyası Roza Lüksemburq ideyaları Praçanda Yolu Anarxo-kommunizm Avrokommunizm

Şəxsiyyətlər

Tomas Mor Henri Sen-Simon Şarl Furye Robert Ouen Karl Marks Fridrix Engels Roza Lüksemburq Vladimir Lenin Lev Trotski İosif Stalin Mao Tsedun

Simvollar

Kommunizm hərəkatının rəmzləri

Baş mövzu

Anarxizm Antikapitalizm Antikommunizm Müharibə kommunizmi Demokratik mərkəziyyət Proletariat diktaturası İbtidai kommunizm Sosializm Stalinizm

Sinfi mübarizə anlayışı ilk dəfə Karl Marks və Fridrix Engels birlikdə yaratdığı Kommunist Manifesti adlı əsərində "İndiyə qədərki bütün cəmiyyətin tarixi, sinif savaşları tarixidr" demişdir. Marksa görə kapitalizmdə istehsal edici mövqedə olan ancaq bu mövqeyə qarşı istehsal vasitələrinin burjuaziyanın özəl mülkiyyətində olmasından ötrü istismar edilən işçi sinfinin bu istismardan qurtulması üçün burjuaziyanın iqtidarına son verməsi və istehsal vasitələrinin dövlət nəzarətinə keçilməsidir.

Sinfi mübarizə, Marksist sinif teoriyasında və tarix anlayışında siniflər arası münasibətlərin müstəqil halı olaraq təsbit edilir. Marksist tarix anlayışına görə sinfi mübarizələr yalnız müəyyən bir andakı cəmiyyətin siniflər arasındakı mübarizəsi deyildir, əksinə o tarixin motorudur, yəni tarixi inkişafın və ilərləmənin dayağı ifadəsini siniflər arasındakı mübarizə tapır. Marksizmdə əsas olaraq."Tarix sinfi mübarizə tarixidir" fikri götürülür.

Hər qabaqcıl sinif, müəyyən bir mərhələdə mürtəceləşir və mənfəətlərini mövcud olanın qorunmasında tapır. Marksist teoriyada Bu qaçınılmaz olaraq belədir. Marks bunun misalını burjuaziyanı, feodalizmi tövsiyə edərkən inqilabçı öz böyüklüyünü qurduqdan sonra mürtəce olaraq ortaya çıxar. Ancaq sınfi mübarizə bitməmişdir və onu məhv edəcək sinif burjuaziya ilə birlikdə doğulmuşdur. Yəni proletariat

Sinfi mübarizənin qaynağı sosial iqtisadi şərtlər deyilən maddi cəmiyyət quruluşudur, yəni müəyyən bir andakı istehsal münasibətləri ilə mürtəce istehsalçılar arasındakı münasibət və ziddiyətlərin toplamı. Bunun nəticəsində sinfi mübarizənin müəyyən bir dövründə bir müstəqil sinif digər sinif tərəfindən yenilər və iqtidarını itirər. Bu əsas olaraq istehsal tərzindəki dəyişmənin nəticəsidir. Bu dəyişmə bərabərində mənfəətləri müstəqil sinifdən fərqli olan yeni bir sinif doğulmaqdadır. Marksizm "Siniflərin ortaya çıxmasından etibarən, tarixi, sinfi mübarizə tarixi olaraq anlamaq lazım olduğunu" deyər. Quldarlıqdan Feodalizmə, oradan kapitalizmə keçildiyini, bu keçidləri təmin edən itici gücün, maddi iqtisadi quruluşa bağlı olan siniflər arasındakı mübarizənin olduğu bildirilir.

Proletariata gəldikdə isə vəziyyət fərqli olmuşdur. Proletariat gerçək mənfəətini sinif olaraq öz varlığını da ortadan qaldırmaqda görər. Buna Misal olaraq Marksın"Sinfi cəmiyyəti davam etdirmək deyil son qoymaq" fikri, MArksın iqtisadi-siyasi düşüncələrini izləyərək söyləmək gərəkərsə proletariatın maddi-toplum quruluşdan qaynaqlanması çətin bir vəzifədir. Müxtəlif marksist düşünürlər (Georg Lukács, Antonio Gramsci ya da Althusser kimi) bu teoriyanın açıqlamasını verməyə çalışmışlar. Kimi iqtisadi təyin olunma, kimi iradəçi bu teoriyalarda sinfi mübarizənin təməl bir elmi-siyasi arqument olaraq funksiya görər.