Nauka
Nauka ili znanost (latinski: scientia = znanje; grčki: λογος – logos = nauka, znanje, znanost, učenje) je sistem sređenih i sistematiziranih znanja o nama i (materijalnom i nematerijalnom) svijetu koji nas okružuje. To je obimna i opsežna skupina informacija i o nekom subjektu, ali se ta riječ posebno koristila za informacije o fizičkom univerzumu. Kako se znanje povećavalo, pojedine metode su se dokazale pouzdanije nego neke druge, i danas su naučne metode standard za nauku. Naučni metod objedinjuje korištenje pažljivog posmatranja, eksperimente, mjerenja, matematiku, i ponavljanje.
- Prema standardnim rječnicima,[1] nauka je sistematski poduhvat koji stvara i organizira znanja u obliku objašnjenja i teorijskih predviđanja o Univerzumu (svemiru).[2]
- Moderna nauka je otkriće, kao i izum. To je otkriće da priroda općenito djeluje dovoljno ustaljeno da se može opisati zakonima, čak i matematičkim. Naučnim istraživanjima je potrebno tehničko osmišljavanje, apstrakcije, aparati i organizacija za izlaganje rezultata koje liči na pravno opisivanje.[3][4]
- U starijim i usko povezanim značenjima, nauka se također odnosi na takvu cjelinu znanja koja se može racionalno objasniti i pouzdano primijeniti. Djelatnik u oblasti nauke je poznat kao naučnik.
Da bi se uzeo u razmatranje sa naučnog stanovišta, objekat posmatranja mora biti podvrgnut ponovljenim testiranjima od strane nezavisnih posmatrača. Korištenje naučnih metoda za dostizanje novih otkrića se naziva naučno istraživanje, i ljudi koji rade ta istraživanja se zovu naučnici. U užem smislu, nauka se naziva eksperimentalnom, dok je svrha primijenjene nauke, odnosno inžinjerstva, praktično upotrebljavanje naučnog znanja. Naučne hipoteze su edukovani prijedlozi objašnjenja fenomena ili razumne pretpostavke o prirodi univerzuma.
Naučna teorija je hipoteza koja je potvrđena ponovljenim promatranjima i mjerenjima. Naučne teorije su obično date kao matematičke forme, i uvijek su podložne odbacivanju ako ih budući eksperimenti opovrgnu. U modernom svijetu, naučna istraživanja su najvažnije aktivnosti svih razvijenih država, i od naučnika se očekuje da objave svoja otkrića u referentnim časopisima, naučnim periodicima gdje suci provjeravaju fakte u članku, prije nego što se on objavi. Čak i poslije objavljivanja, nove naučne ideje nisu općenito prihvaćene dok se rad ne ponovi. Naučna pismenost je sposobnost opće populacije da razumije osnovne koncepte koji se odnose na nauku.
Osnovna podjela
[uredi | uredi izvor]Naučna polja su uobičajeno podijeljena na dvije osnovne grupe: prirodne nauke, koje proučavaju prirodne pojave (uključujući i život u biološkom smislu) i socijalne nauke, koje proučavaju ljudsko ponašanje i društva.
Matematika, koja je uvrštena kao formalna nauka, ima i sličnosti i razlike sa prirodnim i društvenim naukama. Formalna nauka je vitalna za empirijske nauke. Velika dostignuća u formalnim naukama obično dovode i do velkih dostignuća u empirijskim naukama. Formalne nauke su ključne u nastanku hipoteza, teorija i zakona, kako u otkrićima, tako i u opisivanju kako nešto radi (u prirodnim naukama), i u saznavanju kako ljudi misle i djeluju (u socijalnim naukama).
Dok su empirijska istraživanja prirode opisana čak u antičko doba (npr. kao u djelima Aristotela, Teofrasta i Plinija starijeg), naučne metode se koriste od Srednjeg vijeka (kao u djelima Al-Hejsema, El-Birunija i Roger Bacon-a), pojava moderne nauke se općenito veže za moderni period poznat kao Naučna revolucija 16. i 17. vijeka.
Astronomija: Astronomija zvijezda Galaktička astronomija · Kosmologija · Planetarna geologija · Planetarna nauka ·
Biologija: Anatomija · Astrobiologija · Bioantropologija · Biohemija · Biološko inženjerstvo · Biofizika · Biologija ćelije · Biologija mora · Biologija razvića · Biologija tla · Biotehnologija · Botanika · Citologija · Fiziologija· Evolucija · Evolucijska biologija · Genetika · Genetika čovjeka · Gerontologija · Hidrobiologija · Imunologija · Limnologija · Mikrobiologija · Molekulska biologija · Neurologija · Paleontologija · Parazitologija · Radiobiologija · Teorijska biologija · Toksikologija · Zoologija
Hemija: Alhemija · Analitička hemija · Astrohemija · Biohemija · Kristalografija · Hemija okoline · Nauka o hrani · Geohemija · Okolinski održiva hemija · Anorganska hemija · Nauka o materijalima · Molekularna fizika · Nuklearna hemija · Organska hemija · Fotohemija · Fizikalna hemija · Radiohemija · Hemija čvrstog stanja · Supramolekularna hemija · Nauka o površini · Teorijska hemija
Nauke o Zemlji: Atmosferske nauke · Ekologija · Nauke o okruženju · Geodezija · Geologija · Geomorfologija · Geofizika · Glaciologija · Hidrologija · Nauka o vodama · Mineralogija · Okeanografija ·Paleoklimatologija · Nauka o polenu · Fizička geografija · Nauka o tlu · Svemirska nauka
Fizika: Primijenjena fizika · Atomska fizika · Računarska fizika · Fizika kondenzovane materije · Eksperimentalna fizika · Mehanika · Fizika čestica · Fizika plazme · Kvantna mehanika · Mehanika čvrstih tijela · Teorijska fizika · Termodinamika · Entropija · Opća teorija relativnosti · M-teorija · Specijalna teorija relativnosti
Socijalne nauke i nauke o ponašanju: Antropologija · Arheologija · Kriminologija · Demografija · Ekonomija · Geografija · Historija · Političke nauke · Psihologija · Sociologija
Inženjerstvo: Poljoprivredne nauke · Biomedicinske nauke· Hemijske nauke · Građevinarstvo · Kompjutersko inžinjerstvo ·Biološki inženjerstvo · Genetičko iženjerstvo · Elektrotehnika · Zaštita od požara · · Industrijske nauke · Mašinstvo · Vojne nauke · Rudarstvo · Nuklearne nauke · Softver · Informatika
Zdravstvene nauke: · Stomatologija · Epidemiologija · Zdravstvena zaštita · Medicina · Njega · Farmacija · Socijalni rad · Veterinarska medicina
Formalne nauke: Kompjuterske nauke · Logika · Matematika · Statistika
Interdisciplinarnost: Primijenjena fizika · Vještačka inteligencija · Bioetika · Bioinformatika · Biogeografija · Biomedicinsko inženjerstvo · Biostatistika · Kognitivne nauke · Računarska lingvistika · Kulturalne studije · Kibernetika · Nauka o okruženju · Etičke studije · Evoluciona psihologija · Šumarstvo · Nauka o zdravlju · Bibliotečke nauke · Logika · Matematička biologija · Matematička fizika · Naučno modeliranje · Neuronsko inženjerstvo · Neuronauka · Politička ekonomija
Naučne i tehnološke studije: Naučne studije · Semiotika · Sociobiologija · Teorija sistema · Transdisciplinarnost · Urbano planiranje
Historija nauke Filozofija nauke Naučni zakon
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ name=OnlineEtDict>"science". Online Etymology Dictionary. Pristupljeno 20. 9. 2014.
- ^ Wilson E. O. (1998): Consilience: The unity of knowledge, Vintage Books, New York,ISBN 0-679-45077-7.
- ^ Heilbron J. L., Ed (2003): The Oxford Companion to the history of modern science. Oxford University Press, New York, ISBN 0-19-511229-6.
- ^ "science". Merriam-Webster Online Dictionary. Merriam-Webster, Inc. Pristupljeno 16. 10. 2011.
a : knowledge or a system of knowledge covering general truths or the operation of general laws especially as obtained and tested through scientific method; b : such knowledge or such a system of knowledge concerned with the physical world and its phenomena : natural science
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]
