Κοβάλτιο

Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 27/05/2010.

Κοβάλτιο
Σίδηρος ← Κοβάλτιο → Νικέλιο ↑ Co ↓ Ρόδιο Περιοδικός Πίνακας
Το άτομο του Κοβαλτλιου
Ηλεκτρολυτικό κοβάλτιο και κύβος 1 ml κοβαλτίου
Ιστορία
Ταυτότητα του στοιχείου
Όνομα, σύμβολο	Κοβάλτιο (Co)
Ατομικός αριθμός (Ζ)	27
Κατηγορία	στοιχεία μετάπτωσης
ομάδα, περίοδος, τομέας	9 ,4, d
Σχετική ατομική μάζα (Ar)	58,933194(3) amu
Ηλεκτρονική διαμόρφωση	[ Ar ] 3d7 4s2
Αριθμός CAS	7440-48-4
Ατομικές ιδιότητες
Ατομική ακτίνα	125 pm
Ομοιοπολική ακτίνα	126±3 pm
Ηλεκτραρνητικότητα	1,88
Κυριότεροι αριθμοί οξείδωσης	−3, −1, +1, +2,+3, +4, +5
Ενέργειες ιονισμού	1st: 760,4 kJ·mol−1 2nd: 1.648 kJ·mol−1 3rd: 3.232 kJ·mol−1
Φυσικά χαρακτηριστικά
Σημείο τήξης	1.495°C
Σημείο βρασμού	2.927°C
Πυκνότητα	8.900 kg/m³
Ενθαλπία τήξης	16,06 kJ/mol
Ενθαλπία εξάτμισης	377 kJ/mol
Ειδική θερμοχωρητικότητα	24,81 J/(mol·K)
Μαγνητική συμπεριφορά	σιδηρομαγνητικό
Ειδική ηλεκτρική αντίσταση	62,4 nΩ·m (20 °C)
Ειδική θερμική αγωγιμότητα	100 W/(m·K)
Σκληρότητα Mohs	5
Σκληρότητα Vickers	608 MPa
Σκληρότητα Brinell	1.043 MPa
Ταχύτητα του ήχου	4.720 m/s (20 °C)
Η κατάσταση αναφοράς είναι η πρότυπη κατάσταση (25°C, 1 Atm) εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά

Το χημικό στοιχείο Κοβάλτιο (Cobaltum) είναι μέταλλο με ατομικό αριθμό 27 και ατομικό βάρος 58,9332. Έχει θερμοκρασία τήξης 1495 C° και θερμοκρασία βρασμού 2870 C°. Το σύμβολό του είναι Co. Ανήκει στην ομάδα της 1ης κύριας σειράς των στοιχείων μετάπτωσης.

Το κοβάλτιο είναι σιδηρομαγνητικό μέταλλο. Δεν απαντάται ελεύθερο στη φύση, αλλά ενώσεις του κοβαλτίου είναι συνήθεις υπό μορφή ορυκτών. Μικρές ποσότητες κοβαλτίου μπορούν να βρεθούν στις πέτρες, το χώμα, τα φυτά και τα ζώα. Στη φύση συχνά σχετίζεται με το νικέλιο ενώ και τα δύο αυτά είναι χαρακτηριστικά συστατικά του μετεωρικού σιδήρου. Τα θηλαστικά απαιτούν μικρή ποσότητα κοβαλτίου που είναι η βάση για τη βιταμίνη Β₁₂. Το ⁶⁰Co, ένα τεχνητά παραγόμενο ραδιενεργό ισότοπο του κοβαλτίου, αποτελεί σημαντικό ραδιενεργό «ανιχνευτή» και βοηθό στη θεραπεία του καρκίνου (βόμβα κοβαλτίου). Το κοβάλτιο σε μεταλλική μορφή εμφανίζεται σε δύο κρυσταλλογραφικές δομές: την hcp και την fcc. Η ιδανική θερμοκρασία μετάβασης μεταξύ των δομών hcp και fcc είναι οι 450 ^oC, αλλά σε πρακτικό επίπεδο η διαφορά ενέργειας είναι τόσο μικρή, ώστε η ενδοανάπτυξη των δύο είναι παρόμοια.

Το μόνο σταθερό ισότοπο κοβαλτίου είναι το ⁵⁹Co. Μέχρι στιγμής έχουν βρεθεί 22 ραδιοϊσότοπα κοβαλτίου και τα πιο σταθερά από αυτά είναι τα ⁶⁰Co με διάρκεια ημιζωής 5,3 έτη, ⁵⁶Co με διάρκεια ημιζωής 77,27 μέρες και ⁵⁸Co με διάρκεια ημιζωής 70,86 μέρες. Όλα τα υπόλοιπα ραδιενεργά ισότοπα έχουν διάρκεια ημιζωής μικρότερη από 18 ώρες και η πλειοψηφία τους μικρότερη του ενός δευτερολέπτου.

Τα ισότοπα του κοβαλτίου κυμαίνονται σε ατομικό βάρος από 50 u (⁵⁰Co) έως 73 u (⁷³Co). Ο βασικός τρόπος διάσπασης για τα ισότοπα με τιμές ατομικής μάζας μικρότερης από αυτή του αφθονότερου σταθερού ισοτόπου, ⁵⁹Co, είναι η σύλληψη ηλεκτρονίων και ο βασικός τρόπος διάσπασης για εκείνους με ατομική μάζα μεγαλύτερη από 59 u είναι η διάσπαση βήτα. Τα βασικά προϊόντα αποσύνθεσης πριν από το ⁵⁹Co είναι ισότοπα του στοιχείου 26 (σίδηρος) και τα βασικά προϊόντα μετά από αυτό είναι ισότοπα του στοιχείου 28 (νικέλιο).

Το κοβάλτιο ανευρίσκεται σε ορυκτά χαλκού και νικελίου και σε συνδυασμό με το θείο και το αρσενικό σε άλλα ορυκτά, όπως ο κοβαλτίτης (CoAsS) και ο ερυθρίτης (Co₃AsO₄. 8(H₂O).

Τα κράματα βασισμένα στο κοβάλτιο αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του παραγόμενου κοβαλτίου. Η σταθερότητα θερμοκρασίας αυτών των κραμάτων τα καθιστά κατάλληλα για τη χρήση στις λεπίδες των τουρμπίνων στις μηχανές τουρμπίνων αερίων και αεριωθούμενων αεροσκαφών. Ειδικά κράματα κοβαλτίου-χρωμίου-μολυβδενίου χρησιμοποιούνται για κάποια προσθετικά μέρη όπως οι αντικαταστάσεις γοφών και γονάτων. Τα κράματα κοβαλτίου χρησιμοποιούνται επίσης σε προσθετικές στα δόντια, όπου είναι χρήσιμα για την αποφυγή αλλεργιών στο νικέλιο. Μερικά ατσάλινα κράματα που χρησιμοποιούνται για την επίτευξη υψηλών ταχυτήτων χρησιμοποιούν επίσης το κοβάλτιο για να αυξήσουν τη θερμότητα και την αντοχή στη φθορά. Ειδικά κράματα του αλουμινίου, του νικελίου, του κοβαλτίου και του σιδήρου, γνωστά ως Alnico, και άλλα του σαμαρίου με το κοβάλτιο (μαγνήτης σαμαρίου-κοβαλτίου) χρησιμοποιούνται στους μόνιμους μαγνήτες ^[1].

Η ουσία LiCoO₂ χρησιμοποιείται ευρέως στα ηλεκτρόδια μπαταριών με ιόντα λιθίου (Li-ion). Οι επαναφορτιζόμενες μπαταρίες τύπου NiCd (νικελίου-καδμίου) και NiMH (μεταϋδριδίου του νικελίου) περιέχουν επίσης σημαντικές ποσότητες κοβαλτίου^[1].

Περισσότερο από το 50% της εξόρυξης του μετάλλου γίνεται στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, συγκεκριμένα στη ζώνη χαλκού της επαρχίας της Κατάνγκα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των εξορύξεων έχουν αναλάβει μεγάλες εταιρείες του κλάδου όπως οι Glencore και Eurasian Minerals Group^[2], οι οποίες και προμηθεύουν τους κολοσσούς στον χώρο της τεχνολογίας. Ένα σημαντικό ποσοστό των εξορύξεων προέρχεται και από βιοτεχνίες – μικρής κλίμακας εξορύξεις, οι οποίες αποτελούν περίπου το 20% τις συνολικής παραγωγής κοβαλτίου^[3].

Ο συνδυασμός της ανοδικής τάσης στη ζήτηση του μετάλλου, λόγω της χρησιμότητάς του για την ανάπτυξη επαναφορτιζόμενων μπαταριών Li-ion, με την εξάρτηση της εξόρυξης από μια χώρα με ασταθές πολιτικό κλίμα, εγείρει ερωτήματα για το μέλλον. Το ασταθές περιβάλλον μπορεί να οδηγήσει σε μείωση έως και διακοπή της προμήθειας του πολύτιμου μετάλλου, ενώ η εξάρτηση από μία μόνο χώρα μπορεί να οδηγήσει σε άνοδο των τιμών και κατά συνέπεια άνοδο στις τιμές των τελικών προϊόντων^[4]. Για τους λόγους αυτούς οι κολοσσοί στον χώρο της τεχνολογίας επενδύουν στην αναζήτηση του μετάλλου σε διάφορες περιοχές του κόσμου, με σκοπό να διαφυλάξουν την ομαλή λειτουργεία της παγκόσμιας οικονομίας^[5].

Τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδιαίτερα στις μικρής κλίμακας εξορύξεις, βάλλονται συστηματικά. Οι μικρής κλίμακας εξορύξεις απαρτίζονται από με πολίτες της χώρας ακόμα και παιδιά, που προκειμένου να ξεφύγουν από την ακραία φτώχια πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης - ακόμα και με τη μορφή καταναγκαστικής εργασίας - από το οργανωμένο έγκλημα που έχει αναπτυχθεί στις περιοχές αυτές. Το οργανωμένο έγκλημα εκμεταλλεύεται τον ορυκτό πλούτο και τους ανθρώπους με την ανοχή του κράτους. Η διαφθορά στους κόλπους του κράτους ήταν και ο λόγος αποτυχίας της κρατικής εταιρίας Gecamines, η οποία είχε ως στόχο την απορρόφηση των βιοτεχνιών. Οι δημόσιοι υπάλληλοι που εργάζονταν στην εταιρεία αντικατέστησαν τις εγκληματικές οργανώσεις εκμετάλλευσης ανθρώπων και χρησιμοποιήσαν τη θέση τους για ίδιον όφελος^[6].

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Cobalt στο Wikimedia Commons
• Λεξιλογικός ορισμός του κοβάλτιο στο Βικιλεξικό