التفسیر الاثری الجامع
| نویسنده(ها) | محمدهادی معرفت |
|---|---|
| موضوع(ها) | علوم قرآنی |
| ناشر | مؤسسه التمهید |
تاریخ نشر | ۱۳۸۷ |
التفسیر الاثری الجامع یکی از آثار محمدهادی معرفت است که به زبان عربی و در موضوع علوم قرآن نگاشته شده‌است. کار تحقیقاتی و نگارش ابتدایی این اثر با همکاری ۱۰ نفری از سال ۱۳۷۹ آغاز گردید و تمام قرآن فیش‌برداری شد؛ اما معرفت تنها موفق شد تا پایان سوره بقره را به قلم خویش بنگارد. این کتاب اکنون در ۶ جلد تهیه شده و پیش‌بینی شده که تا چهل جلد ادامه یابد.[۱]
این کتاب، آخرین اثر نویسنده است که یک دائرةالمعارف روایی (شیعه و سنی) در تفسیر قرآن می‌باشد. وی در این کتاب قصد دارد تا روایات تفسیری شیعه و سنی را در بوته نقد برده و با قلمی استوار و منطقی بررسی نماید. مولف در این کتاب با اعتقادات شخصی خود، به بررسی روایات پرداخته و در ذیل هر آیه از قرآن، روایات تفسیری مربوط به آن آیه را بیان داشته است؛ سپس به نقد و بررسی آن روایات پرداخته شده و صحت و سقم، میزان اعتبار، سیاق و معنای روایت و... را به تفصیل توضیح داده‌است. مولف علاوه بر شرح و بسط روایات، به برخی شبهات و سوالات مطروحه نیز پاسخ داده‌است.[۲] این کتاب به نوعی نقطه مقابل جامع البیان متعلق به ابوجعفر محمد بن جریر طبری است. طبری کتابش را با رویکرد مبانی کلامی اهل سنت نگارش نموده و معرفت این کتاب را با رویکرد کلامی شیعی نوشته‌است.[۳]
هدف و انگیزه
[ویرایش]معرفت هدف از نگارش این تفسیر را فراهم کردن زمینه برای تفسیر صحیح قرآن دانسته‌است. وی در مقدمه کتابش می‌نویسد: «آنچه پیش روی شماست، تلاشی علمی و مطابق با ضوابط و قواعد نقد، برای بازشناسی روایات تفسیری صحیح از ضعیف در پرتو محکمات کتاب و سنت است و از هرگونه تلاشی برای گردآوری روایات و آثار از مهمترین کتاب‌ها و اصول حدیثی و تفسیری مورد اعتماد عموم فرق مسلمانان و چینش و نقد آنها و ارائه آنها با شیوه‌ای منظم، خودداری نکرده‌ام.»[۴]
منابع
[ویرایش]وی در این کتاب به بیش از ۳۰ عنوان کتاب تفسیری مراجعه کرده و آنها را منبع نموده‌است. از جمله این آثار می‌توان به کتاب تفسیر نورالثقلین حویزی، جامع البیان طبری، مجمع البیان طبرسی و تبیان طوسی اشاره کرد. همچنین وی به به بیش از ۶۰ عنوان کتاب روایی مراجعه کرده و از آنها نقل حدیث نموده، از جمله آنها کتب اربعه و صحاح و مسانید اهل سنت است. وی به بیش از ۲۰ کتاب رجالی نیز ارجاع داده است که معجم الرجال خویی و رجال طوسی و علامه حلی از جمله آنان است. او همچنین به ۵۰ کتاب دیگر به جهت‌های مختلف دیگری مراجعه نموده و به آنها اسناد کرده است، از جمله آنها: العین خلیل بن احمد فراهیدی، لسان العرب ابن منظور، تاریخ الکبیر بخاری و معجم البلدان حموی می‌باشد.[۱]
ادعاهای خاص
[ویرایش]معرفت معتقد است که در روایات تفسیری، بررسی محتوایی در درجه اول اهمیت قرار دارد و حدیثی که از محمد یا یکی از امامان شیعه یا حتی فردی از دانشمندان صحابه یا بزرگان تابعین، اگر شناخت ما را نسبت به موضوع و ابهام آیه افزایش دهد یا برطرف نماید، این مطلب گواهی بر صدق و درستی آن حدیث است. البته وی صحابه را تنها کسانی می‌داند که پس از وفات محمد، از اسلام رویگردان نشده و حتی با ولایت علی بن ابی‌طالب همراه بوده‌اند.[۵]
وی درباره روایتی که خواص درمانی برای قرآن و تلاوت برخی آیات و سوره‌ها ذکر کرده‌اند معتقد است که این اذکار و اوراد، تنها سبب جلب رحمت الهی و آسان نمودن معالجه و تاثیر بهتر داروست والا این ادعیه و قرائت قرآن، یک عامل مستقل برای معالجه درمان و امراض نمی‌باشند. به نظر معرفت، قداست قرآن دلیلی بر این ادعای اوست.[۴]
وضعیت نشر
[ویرایش]کتاب ۶ جلدی است و جلد اول آن شامل مقدمه طولانی و تفسیر سوره حمد است. پنج جلد باقی، شامل تفسیر روایی سوره بقره می‌باشد.[۱] کتاب، توسط انتشارات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به سال ۲۰۰۸ میلادی چاپ شده‌است.[۶] همچنین این اثر در مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید نیز منتشر گردیده‌است.[۷]
نقدها
[ویرایش]بر این اثر نقدهایی نوشته شده است.
جوایز
[ویرایش]کتاب التفسیر الاثری الجامع، در بیست و هفتمین دوره جوایز کتاب سال انقلاب اسلامی ایران، به عنوان اثر برگزیده معرفی و از آن تجلیل گردید.[۸]
پیوند به بیرون
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ رجایی طاهره، روش آیت‌الله معرفت در تفسیر اثری، پژوهشهای قرآنی.
- ↑ بلوکانی, زهره نورعلی زاده (۱۵ اسفند ۱۳۹۰). "تحلیل مبانی و روشهای آیت اله معرفت در (التفسیر الاثری الجامع)".
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help); Check date values in:|date=(help) - ↑ رجایی, فاطمه; رجایی, طاهره. "مطالعه تطبیقی مبانی و روش تفسیری التفسیر الاثری الجامع و جامع البیان عن تفسیرالقرآن". مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث. 8 (5): 78–96.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ روشن‌ضمیر, محمدابراهیم. "معرفی و نقد «التفسیر الاثری الجامع»". الهیات و حقوق. 26 (7): 277–294.
- ↑ محمدی‌فرد, علی‌رضا. "مقایسه ارزش تفسیری «اخبار صحابه و تابعان» و «روایات اهل بیت علیهم السلام» در «التفسیر الاثری الجامع»". پژوهشهای قرآنی. 83 (22): 58–89.
- ↑ «التفسیر الاثری الجامع - کتابخانه دانشگاه امام صادق(ع)». saed.isu.ac.ir. کاراکتر zero width joiner character در
|عنوان=در موقعیت 3 (کمک)[پیوند مرده] - ↑ «کتابخانه همراه نور». www.hamrahnoor.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۰.
- ↑ Behnegarsoft.com (۲۰۱۰-۰۲-۰۹). «ایبنا - برگزيدگان بيست و هفتمين دوره كتاب سال اعلام شدند». خبرگزاری کتاب ايران (IBNA). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۰.