شهرستان بهبهان

این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آن‌را از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد.

شهرستان بهبهان
از بالا به پایین، راست به چپ: دروازه قرآن ورودی بهبهان، پلاژ سد مارون، قلعه‌ای در روستای برج بمونی آقا، درختان خرمای کبکاب، خانه بهادر دیوان (خانه نجف خان) بافت تاریخی بهبهان
موقعیت در استان
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	خوزستان
مرکز شهرستان	بهبهان
سایر شهرها	بهبهان، سردشت (زیدون)، تشان، منصوریه
بخش‌ها	مرکزی، زیدون، تشان
سال تأسیس	۱۳۱۶[۱]
مردم
داده‌های دیگر
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۶۱

شهرستان بهبهان یکی از شهرستان‌های استان خوزستان است که مرکز آن، شهر بهبهان است. شهرت بهبهان به خاطر لایه‌های گازی زیر زمینی و مناطق نفت خیز، زمین‌های وسیع کشاورزی و فراورده‌های لبنی مرغوب است. شهرستان بهبهان از طرف شمال و شمال شرقی به استان کهگیلویه و بویراحمد و از جنوب به استان بوشهر محدود می‌شود. شهرستان بهبهان کنونی تقریباً منطبق با استان اَرَّگان تاریخی است.^[۲][۳]

مردم شهر بهبهان به زبان لری و بهبهانی^[۴] سخن می‌گویند که در شهر بهبهان زندگی می‌کنند.^[۵]در شهرستان زبان لری میان تمامی بخش‌ها و روستانشینان بهبهان رایج است.^{[۶][۷][۸][۹][۱۰]} معروف است که ساکنان قدیم بهبهانی اصلیتی یهودی دارند.^{[۱۱][۱۲][۱۳]}

تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۹۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:^[۱۴]

• بخش مرکزی شهرستان بهبهان
• بخش زیدون
• بخش تشان

• سردشت
• بهبهان
• تشان
• منصوریه

• دهستان تشان شرقی
• دهستان تشان غربی
• دهستان حومه (مرکزی)
• دهستان درونک (زیدون)
• دهستان دودانگه (مرکزی)
• دهستان سردشت (زیدون)

در استان مرکزی شمال دشت بهبهان، رشته کوه خائیز که بلندترین نقطه آن یک‌هزار و ۸۸۵ متر بر فراز تنگ شیخ و کوه حاتم با ارتفاع بیش از ۲ هزار و ۱۰۰متر قرار دارد؛ در جنوب این دشت پازنان و دریزه‌کوه با حداکثر ارتفاع ۶۰۰ متر در غرب آل‌کوه و زرد با ارتفاع حداکثر ۷۸۵ متر و در شرق کوه رمه‌چر (احمد و محمد) با حداکثر ارتفاع ۷۰۰ متر واقع شده‌است؛ شاید بتوان رمز موجودیت و حیات شهر بهبهان با دیرینه تاریخی‌اش را در دو شریان طرفین آن یعنی مارون و خیرآباد جستجو کرد.

بهبهان یکی از سبزترین شهرهای استان خوزستان به‌شمار می‌رود که از این دید در میان دیگر شهرستان‌ها از جایگاه بالایی برخوردار است ولی تا رسیدن به استاندارد جهانی (۲۴ متر مربع) راه درازی در پیش دارد. نرگس و آفتابگردان و بابونه و محمدی و… از جمله گل‌های زیبایی هستند که در این خطه سر سبز از دشت خوزستان یافت می‌شوند. همچنین صیفی جات و مرکباتی همچون نارنج- زردآلو- انگور- سیب ترش- توت- زیتون و… به وفور در بهبهان به چشم می‌خورد و زیبایی خاصی را به این منطقه بخشیده‌است. اگر بخواهیم به‌طوری کلی انواع پوشش گیاهی شهرستان بهبهان را نام ببرید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. درختی:بادام کوهی، کُنار، کَهور، اکالیپتوس ریا، نخل، گز شاهی، سمر گیشدر
2. درختچه: گون، کهورک، رملیک خرزهره، پنج انگشت، انجیر و…
3. علوفه‌ای: تاج خروسی سفید، موتر، نوعی آفتاب‌پرست، گنجی، علف شور، کاهوسا، خارینه، هندوانه ابوجهل، رعنای زیبا، آرمک فریضون، منقار لک لکی، گون گل سفید، سداب، کوه فار، قیچ، تمامه و…

بهبهان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و طبیعی که دارد دارای سدهای متعددی می‌باشد که همگی در شمال شهرستان احداث شده‌است و یکی از جاذبه‌های گردشگری و طبیعی این شهرستان می‌باشند. مانند:

• سد تنظیمی آریوبرزن
• سد انحرافی شهدا
• سد بزرگ مارون

شهرستان بهبهان به علت واقع شدن در دشت و مجاورت با ارتفاعات رشته کوه زاگرس و بنادر جنوبی ایران و نیز واقع شدن در گذرگاه چهار استان و برخورداری از رودخانه‌های پرآب مارون و خیرآباد و زهره دارای موقعیت خاص و مناطق ویژه‌ای است؛ این مناطق تحت نظارت مستمر پرسنل زحمتکش ادارهٔ حفاظت محیط زیست شهرستان بهبهان بوده تا بستر مناسبی به‌منظور حفاظت و ادامهٔ حیات و بالندگی محیط زیست شهرستان به‌وجود آید. در این مناطق بکر و زیبا گونه‌های مختلفی از حیوانات و پرندگان حمایت شده از قبیل پلنگ، کاراکال، گربه جنگلی، گراز، کفتار، گرگ، شغال، روباه، سمور سنگی، شنگ، رودک عسل خوار، کبک، تیهو، دراج، زنبورخوار، کل و بز و … دیده می‌شود. در گذشته نیز قوچ و میش و همچنین آهو نیز در دشت‌ها و تپه ماهورها به وفور یافت می‌شد ولی اکنون متأسفانه به دلیل تخریب زیستگاه‌ها، آتش‌سوزی و شکار بی‌رویه دیگر دیده نمی‌شوند.

این روستا در ۲۰ کیلومتری شمال شهرستان بهبهان، نواحی اطراف کارخانهٔ سیمان و در نزدیکی سد بزرگ مارون، در دامنهٔ کوه تنگ‌تکاب واقع شده‌است که به‌طور کامل بر شهر بهبهان و رودخانهٔ مارون که در پای آن جریان دارد مسلط بوده، مخصوصاً در شب چشم‌انداز شهر بسیار دیدنی است. باغ‌های انبوهی در دامنه کوه واقع شده‌اند و هرکدام دارای چشمه و استخر است؛ کوهستانی بودن، وجود مناظر زیبای طبیعی و دور بودن از هیاهوی شهر باعث شده‌است تا در همهٔ فصول سال علاقه‌مندان زیادی برای تفریح و استراحت به این منطقه بیایند.

همچنین کوهستانی بودن منطقه به دوستداران کوهنوردی و صخره‌نوردی امکان پرداختن به این ورزش مفید را می‌دهد؛ علاوه بر این از قلعه‌های به جای مانده که به حسن صباح نسبت داده می‌شوند و آن طور که در کتاب خداوند الموت آمده یکی از معاونان حسن صباح در این قلعه بر منطقه‌های خوزستان و فارس و کهگیلویه و بویراحمد نظارت می‌کرده‌است.

این روستا در شمال شرقی بهبهان در دامنه کوه خاییز و با فاصله حدود ۲۲ کیلومتری از شهرستان واقع شده‌است. روستا خاییز دارای تاریخچه طولانی از دوران پادشاهان ساسانی است و آثار آن عبارتند از: سنگ‌چینی‌های راه شاهی و همچنین سه آسیاب واقع در دهانه تنگ خاییز که رونق منطقه را تا قرون گذشته یعنی تا دوره‌های اسلامی می‌رساند. جاذبه‌های گردشگری روستای خاییز عبارتند از، امکان انجام فعالیت کوهنوردی، وجود گونه‌های جانوری در محیط کوهستان و وجود چشمهٔ آب خاییز که از تنگ خاییز سرچشمه می‌گیرد. مهم‌ترین عامل جذب گردشگران این منطقه، زیارتگاه امامزاده محمد است؛ این روستا در طول سال در ماه‌های اسفند تا اوایل خرداد دارای شرایط آب و هوایی بسیار مناسبی است و سرسبزی منطقه در این اوقات شرایط مناسبی برای تفریح خانوادگی و فردی همشهریان را فراهم می‌کند.

این روستا در شمال بهبهان و در نزدیکی سد بزرگ مارون در پای یکی از کوه‌های رشته کوه تنگ‌تکاب، میان کوه و دره‌ای به عمق ۴۰ متر که رودخانهٔ خروشان مارون در آن می‌گذرد، قرار دارد؛ در این روستا، باغ‌هایی از درختان لیمو و نخل و نارنج در دو بخش شرقی و غربی وجود دارد؛ همچنین در فاصله میان روستا و باغ‌های غربی حدود ۲۰۰ متر تپه‌هایی وجود دارند که در ماه‌های پرباران سال از چمن و گل پوشیده می‌شوند؛ خانه‌های روستا گلی و قدیمی هستند و بافت قدیمی‌آن پلکانی شکل و زیبا و با وجود غیرمسکونی بودن هنوز قابل استفاده هستند. روستای پشکر از دوطرف توسط دوسداحاطه شده‌است. از طرفی سدبزرگ مارون و از طرف دیگر توسط سد تنظیمی آریوبرزن که ساخت این سد هنوزبه اتمام نرسیده‌است.

بهبهان؛ یکی از قدیمی‌ترین نرگس‌زارهای طبیعی ایران در شهرستان بهبهان است که قدمت آن به قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد که از دیرباز تاکنون این گل را منتسب به این شهرستان می‌دانند. نرگس‌زار بهبهان هم‌اکنون نیز از جمله مناطق مهم و باسابقه رویش و پرورش گل نرگس بوده و از نرگس‌زارهای طبیعی و معروف ایران محسوب می‌شود. بهبهان پر از نرگس‌هایی است که در گرمای ملایم پاییز و زمستان این منطقه آماده برداشت می‌شوند. انبوه گل نرگس در بهبهان به قدری زیاد بوده که رنگ یکپارچه و طلایی گل نرگس از دور نمایان بوده و بوی عطرآگین آنها به مشام هر رهگذری می‌رسد. گل دهی نرگس همه ساله از نیمه دوم سال آغاز و تا پایان بهمن و گاهی نیز نیمه اول اسفند در بهبهان ادامه دارد. در نرگس زارهای بهبهان چهار نوع گل نرگس شناسایی شده که نرگس «شهلا» وسعت بیشتری را در این مناطق به خود اختصاص داده‌است.^[۱۵]

این شهرستان به دلیل شرایط خاص و مناسب آب و هوایی و وجود رودخانه‌های مارون و خیرآباد و همچنین داشتن خاک قابل کشت و حاصلخیز، امکانات مساعدی را برای گسترش بخش کشاورزی فراهم کرده‌است. انواع محصولات کشاورزی، غذایی و محصولات کشاورزی صنعتی در این منطقه به عمل می‌آید و مهم‌ترین آن‌ها عبارت اند از:گندم، جو، برنج، پنبه، چغندر قند، کنجد، بزرک، انواع صیفی جات و خرما و همچنین این شهرستان به لحاظ آب و هوای مساعد، شرایط رشد و رویشی را برای رشد تمامی محصولات یاد شده فراهم کرده‌است.