میشل دو مونتنی

میشل دو مونتین
میشل دو مونتنی
زادهٔ	۲۸ فوریه ۱۵۳۳ پریگور، جنوب غربی پادشاهی فرانسه
درگذشت	۱۳ سپتامبر ۱۵۹۲ (۵۹ سال) شاتو دو مونتی، پادشاهی فرانسه
دیگر نام‌ها	میشل ایکم دو مونتنی
محل تحصیل	کلژ دو فرانس دانشگاه تولوز
پیشه	نویسنده
شناخته‌شده برای	فلسفه غرب
مکتب	شک‌گرایی فلسفی
آثار برجسته	افکار عمومی
دوره	فلسفه رنسانس
امضاء

میشل دُ مُنتِنی (به فرانسوی: Michel de Montaigne)‏ (۲۸ فوریه ۱۵۳۳ – ۱۳ سپتامبر ۱۵۹۲) یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان و فیلسوفان دورهٔ رنسانس بود. او فیلسوف و حکیم اخلاقی بود و در خاندانی اشرافی زاده شده بود.^[۱]

وی در سال ۱۵۳۳ به دنیا آمد. سیزده سال دادستان و چهار سال نیز شهردار شهر بوردو بود. وی همچنین به سفارت برای شاهزادگان محلی نیز می‌پرداخت. وی در طول حیاتش صاحب شش فرزند شد که پنج تن از آنان در نوزادی از دنیا رفتند. وی در سال ۱۵۹۲ به دلیل عوارض سنگ کلیه درگذشت.^[۲]

میشل دو مونتنی، نویسندهٔ دورهٔ رنسانس، کتابخانه‌اش را با کتاب‌هایی پر کرده بود که به او در گذر از مرزهای تعصب کمک می‌کردند. در آن کتابخانه، کتاب‌های تاریخ، سفرنامه‌ها، گزارش‌های مبلغان مسیحی و ناخداها، ادبیات دیگر ملل و کتاب‌های مصور همراه با تصاویری از قبایلی وجود داشت که به شکل عجیبی لباس پوشیده بودند.

از طریق این کتاب‌ها، مونتنی می‌توانست مشروعیت بخش‌هایی از وجودش را اثبات کند که در آن اطراف (محل زندگی‌اش) هیچ شواهدی دال بر اثباتشان وجود نداشت؛ و به وسیلهٔ این کتاب‌ها می‌توانست از احساس بیگانگی خود با خصایص اقوام و ملت‌های گوناگون بکاهد.

مونتنی مخاطبانش را دعوت می‌کند که با مسافرت به کشورها، در عالم واقع و در خیال، تعصبات محلی و تفرقه‌های حاصل از آن‌ها را با هویت‌های نامحدودتری در قالب شهروندان جهان معاوضه کنند.^[۳]

کتاب اصلی وی، یک کتاب سه‌جلدی به‌نام جستارها (به فرانسوی: Les Essais) است که عنوان آن را از ریشهٔ فعل فرانسوی essayer به معنای آزمودن گرفته‌است.

در دو جلد از این کتاب، عقاید او در خصوص آموزش و پرورش تشریح شده‌است. میشل دو مونتنی پس از انتقاد سخت از اصول آموزش زمان خود، که به‌محفوظات توجه کرده و به‌یاد سپردن واژه‌ها و جمله‌ها را مهم می‌دانست، می‌گوید که خواندن زبان و ادبیات یونان و روم در صورتی سودمند است که به افکار پیشینیان پی ببرند و بدان‌ها بگروند.^[۴] او آموختن زبان مادری و زبان همسایگان را مقدم بر یادگرفتن لاتین (مهم‌ترین مادهٔ درسی آن‌دوره)^[۵] و یونانی می‌داند. ورزش را برای خوی دادن بچه به سرما و گرما و تحمل سختی لازم می‌شمرد. او به‌یاد سپردن را نمی‌پسندد و این جملهٔ معروف از اوست که «ازبرکردن دانستن نیست.» وی آموختن لاتین و یونانی را از راه گفت‌وشنود (و نه حفظ کردن متون کلاسیک) توصیه می‌کند و می‌گوید در صورت به‌کارگیری روش تعلیم او مکتب‌خانه دیگر چون زندان نخواهد بود و نیاز نیست که چوب و تازیانه وسیلهٔ انتظام باشد.^[۶]

مونتنی این کتاب را در ۱۵۸۰ منتشر کرد که خیلی سریع به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های دورهٔ رُنسانس تبدیل شد. کتاب جستارها حول یک سؤال اساسی که دغدغهٔ همهٔ ماست می‌گردد: یک فرد چگونه زندگی می‌کند؟ به این معنا که یک شخص چگونه دست به انتخاب‌هایی هوشمندانه و شرافتمندانه می‌زند، خودش را می‌شناسد، به عنوان یک انسان رفتار می‌کند، با دیگران به خوبی رفتار می‌کند و آرامش خاطر به‌دست می‌آورد؟^[۲]

وی همچنین با اقتداء به اپیکوروس، فیلسوف یونانی، بر ترس خود از مرگ غلبه می‌کند. البته این اتفاق تا زمانی که وی خود دچار سانحه می‌شود روی نمی‌دهد. در این سانحه وی تا نزدیکی‌های مرگ می‌رود و گرچه از دید بقیه دچار اضطراب بوده، ولی بعد از بهبودی وقتی به آن ساعات فکر می‌کرده تنها خاطراتی خوب از آن ساعات داشته‌است و همین باعث می‌شود دیدی مثبت نسبت به مرگ پیدا کند. او بیشترین تأثیر را از رواقیون و بالاخص سنکای رواقی پذیرفته‌است. نیچه وی را نیرومندترین جان‌ها می‌نامید.^[۷]

• تتبّعات، ترجمهٔ احمد سمیعی گیلانی، انتشارات سخن با همکاری رایزنی فرهنگی سفارت فرانسه در ایران، ۱۳۸۳
• در باب دوستی و دو جستار دیگر، ترجمهٔ لاله قدکپور، انتشارات گمان، ۱۳۹۵
• در باب خلوت گزینی، ترجمه مرضیه خسروی (کتاب صوتی با همکاری ماه آوا و کتابراه با صدای رضا عمرانی)

• مقالات (میشل دو مونتنی)

• سیمون دوبوار (۱۳۸۲)، جنس دوم، ترجمهٔ قاسم صنعوی، انتشارات توس، ص. ص٫ ۴۴۰، شابک ۹۶۴-۳۱۵-۵۶۲-۵

• مونتنی — بخش اول: چگونه زندگی کردن؛ نوشتهٔ سارا بِیک‌وِل
• مونتنی — بخش دوم: یادگیری نهراسیدن؛ نوشتهٔ سارا بِیک‌وِل
• چند نکته درباره میشل دو مونتنی، نوشتهٔ محمدمنصور هاشمی

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ میشل دو مونتنی موجود است.

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به میشل دو مونتنی در ویکی‌گفتاورد موجود است.