پیشین‌زیستی
| زمان‌بندی زمین‌شناسی | |||
| پیدازیستی (فانروزوئیک) | نوزیستی (سنوزوئیک) | کواترنری | |
| نئوژن | |||
| پالئوژن | |||
| میانه‌زیستی (مزوزوئیک) | کرتاسه | ||
| ژوراسیک | |||
| تریاس | |||
| دیرینه‌زیستی (پالئوزوئیک) | پرمین | ||
| کربونیفر | |||
| دوونین | |||
| سیلورین | |||
| اردویسین | |||
| کامبرین | |||
| نهان‌زیستی (پرکامبرین) | پیشین‌زیستی (پروتروزوئیک) | ||
| نخست‌زیستی (آرکئن) | |||
| پیشازیستی (هادئن) | |||
پیشین‌زیستی یا پروتروزوئیک (Proterozoic) یک اَبَردوران (ائون) زمین‌شناسی است.
پیشین‌زیستی از ۲۵۰۰ میلیون سال پیش تا حدود ۵۴۲ میلیون سال پیش ادامه داشت و نمایانگر زمانی است که زیست هنوز قرار بود که روی زمین، گسترش پیدا کند.
پیشین‌زیستی به سه دوران، بخش می‌شود که به ترتیب زمانی، پیشین‌زیستی دیرینه، پیشین‌زیستی میانه و پیشین‌زیستی نو، نام‌گذاری شده‌اند.
رویدادهای مهم این ابردوران، پیدایش جو اکسیژن‌دار بر روی زمین در دوران میانه‌پیشین‌زیستی، ایجاد چندین یخچال طبیعی و پدید آمدن دوران ادیاکاران است که طی آن ارگانیزم‌های چندسلولی نرم‌تن فراوانی تکامل پیدا کردند.
به علت کمبود اطلاعات سنگواره‌ای از پیشین‌زیستی، نمی‌توان به خوبی در مورد آب و هوای این ابردوران اظهار نظر نمود.
سنگ‌شناسی
[ویرایش]ابردوران پیشین‌زیستی شامل طبقاتی است که بلافاصله زیر سنگ‌های دیرینه‌زیستی قرار دارند. سنگ‌های آن کمتر دگرگونی حاصل کرده و اغلب از ماسه‌سنگ، کنگلومرا، شیست و کوارتزیت تشکیل شده‌است.[۱]
تعیین سن سنگ‌های پیشین‌زیستی بر اساس رادیومتریک صورت گرفته‌است. به‌طور کلی سنگ‌های مربوط به این ابردوران به دو دسته تقسیم شده‌اند:
- الف) سنگ‌هایی با درجه دگرگونی بالا یا گرانولیت‌ها
- ب) سنگ‌های آذرین و رسوبی تخریبی اغلب دگرگون شده و به علت داشتن کلریت سبز رنگ هستند. به این دسته سنگها مجموعه سنگ‌های سبز می‌گویند.
زمینهای پیشین‌زیستی عبارتند از:
- سپرها یا زمینهای ثابت: زمین‌هایی که کمتر تحت دگرگونی و فرسایش بوده‌اند.
- فلات قاره‌ها: در قسمت‌های چین خورده یا در دره‌های مرتفع قرار گرفته‌اند.
دوران‌ها
[ویرایش]| ابردوران | دوران | دوره | دیرینگی (میلیون سال) |
|---|---|---|---|
| پیشین‌زیستی | نو | ادیاکاران | ۶۳۵ - ۵۴۱ |
| کریوژنین | ۸۵۰ - ۶۳۵ | ||
| تونین | ۱۰۰۰ - ۸۵۰ | ||
| میانه | استنین | ۱۲۰۰ - ۱۰۰۰ | |
| اکتاسین | ۱۴۰۰ - ۱۲۰۰ | ||
| کالیمین | ۱۶۰۰ - ۱۴۰۰ | ||
| دیرینه | استاترین | ۱۸۰۰ - ۱۶۰۰ | |
| اوروسیرین | ۲۰۵۰ - ۱۸۰۰ | ||
| ریاسین | ۲۳۰۰ - ۲۰۵۰ | ||
| سیدرین | ۲۵۰۰ - ۲۳۰۰ |
پیشین‌زیستی دربرگیرنده دوران‌های زیر است:
۱) پیشین‌زیستی دیرینه
از ۲٫۵ میلیارد تا ۱٫۶ میلیارد سال پیش را در برمی‌گیرد و خود شامل دوره‌های زیر است:
الف) سیدرین (۲٫۵ – ۲٫۳ میلیارد سال پیش).
ب) ریاسین (۲٫۳ – ۲٫۰۵ میلیارد سال پیش).
ج) اوروسیرین (۲٫۰۵ – ۱٫۸ میلیارد سال پیش).
د) استاترین (۱٫۸ – ۱٫۶ میلیارد سال پیش).
۲) پیشین‌زیستی میانه
محدوده زمانی ۱٫۶ تا ۱ میلیارد سال پیش را شامل می‌شود و خود از دوره‌های زیر تشکیل گردیده‌است:
الف) کالیمین (۱٫۶ – ۱٫۴ میلیارد سال پیش).
ب) اکتاسین (۱٫۴ – ۱٫۲ میلیارد سال پیش).
ج) استنین (۱٫۲ – ۱ میلیارد سال پیش).
۳) پیشین‌زیستی نو
از ۱ میلیارد سال پیش تا ۵۴۱ میلیون سال پیش را دربرگرفته و شامل سه دوره زیر است:
الف) تونین (۱ میلیارد - ۸۵۰ میلیون سال پیش).
ب) کریوژنین (۸۵۰–۶۳۰ میلیون سال پیش).
ج) ادیاکاران (۶۳۵ تا ۵۴۱ میلیون سال پیش).
منابع
[ویرایش]- Wikipedia contributors, "Proterozoic," Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed September 2, 2013).
- ↑ گروه علمی فدک بایگانی‌شده در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine. بازدید: اوت ۲۰۱۳.
 | این یک مقالهٔ خرد زیست‌شناسی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |