Рух недалучэння

Рух недалучэння (англ.: Non-Aligned Movement) — міжнародная арганізацыя, якая аб’ядноўвае 120 дзяржаў свету на прынцыпах няўдзелу ў ваенных блоках (пад якімі на момант заснавання арганізацыі меліся на ўвазе, перш за ўсё — НАТА і Варшаўскі дагавор, а таксама Багдадскі пакт, СЕАТА, АНЗЮС і да т.п.).

Рух недалучэння афіцыйна створаны 25 дзяржавамі на Бялградскай канферэнцыі ў верасні 1961 года. Стварэнню Руху папярэднічалі Бандунгская канферэнцыя 1955 года і трохбаковыя кансультацыі Іосіпа Броз Ціта, Гамаля Абдэль Насера і Джавахарлала Неру ў 1956 годзе.

На жнівень 2012 года налічвае 120 дзяржаў, у тым ліку 1 еўрапейскую — Беларусь, 37 азіяцкіх, 53 афрыканскіх, 26 амерыканскіх, 3 акіянічных^[1].

Статус назіральнікаў маюць 17 краін: Арменія, Боснія і Герцагавіна, Бразілія, Казахстан, Кыргызстан, Кітай, Коста-Рыка, Мексіка, Парагвай, Сальвадор, Сербія, Чарнагорыя (статус пасля падзелу дзяржавы не перааформлены), Таджыкістан, Украіна, Уругвай, Харватыя. Такі ж статус маюць 5 міжнародных і 2 нацыянальна-вызваленчыя арганізацыі: ААН, Афрыканскі саюз, Ліга арабскіх дзяржаў, Арганізацыя ісламскага супрацоўніцтва, АСНАА, Канакскі сацыялістычны фронт народнага вызвалення (Новая Каледонія), Новы рух за незалежнасць Пуэрта-Рыка.

На 14-й канферэнцыі ў Гаване (верасень 2006) у склад Руху прыняты дзве дзяржавы: Гаіці і Сент-Кітс і Невіс, колькасць краін — удзельнікаў Руху дасягнула 118.

Нягледзячы на тое, што асноўная ідэя Руху недалучэння — адмова ад удзелу ў ваенных блоках, перад удзельнікамі Руху рэгулярна паўстае неабходнасць выпрацоўкі агульнай пазіцыі па тых ці іншых канфліктах. У большасці выпадкаў у Руху няма адзінства ў падыходах адносна канфліктаў.

Падзеі апошняга дзесяцігоддзя ў сусветнай геапалітыцы сталі прычынай розных адносін і падыходаў да адных і тых жа праблемам з боку краін-удзельніц Руху, чаго не назіралася яшчэ ў недалёкім мінулым. Існуюць як краіны-прыхільнікі нейкіх рэвалюцыйных змен і палітычных працэсаў на Блізкім Усходзе, так і праціўнікі. Усё гэта — падзел і розныя падыходы — адбіваецца на працы самітаў Руху недалучэння.

Так, на саміце Руху недалучэння ў Тэгеране разгарэўся егіпецка-сірыйскі скандал, выкліканы выступленнем прэзідэнта Егіпта Махамеда Мурсі, падчас якога дэлегацыя Сірыі пакінула залу паседжанняў. Егіпецкі лідар ахарактарызаваў урад Сірыі як «рэпрэсіўны» і заклікаў да мірнага ўсталявання дэмакратычнага рэжыму ў гэтай краіне, а іранскі дыпламат прапанаваў сваю краіну ў якасці міратворца^[2].

•  Арменія
•  Боснія і Герцагавіна
•  Бразілія
•  Казахстан
•  Кыргызстан
•  Кітай
•  Коста-Рыка
•  Мексіка
•  Парагвай
•  Сальвадор
•  Сербія
•  Таджыкістан
•  Украіна
•  Уругвай
•  Харватыя
•  Чарнагорыя

•  Румынія
•  Фінляндыя
•  Югаславія

Канферэнцыі Рухі недалучэння на вышэйшым узроўні («саміты»):

1. Бялград, Югаславія, 1-6 верасня 1961
2. Каір, ААР, 5-10 кастрычніка 1964
3. Лусака, Замбія, 8-10 верасня 1970
4. Алжыр, Алжыр, 5-9 верасня 1973
5. Каломба, Шры-Ланка, 16-19 жніўня 1976
6. Гавана, Куба, 3-9 верасня 1979
7. Нью-Дэлі, Індыя, 7-12 сакавіка 1983
8. Харарэ, Зімбабвэ, 1-6 верасня 1986
9. Бялград, Югаславія, 4-7 верасня 1989
10. Джакарта, Інданезія, 1-7 верасня 1992
11. Картахена, Калумбія 18-20 кастрычніка 1995
12. Дурбан, ПАР 2-3 верасня 1998
13. Куала-Лумпур, Малайзія, 20-25 лютага 2003
14. Гавана, Куба, 11-16 верасня 2006
15. Шарм-эш-Шэйх, Егіпет, 15-16 ліпеня 2009
16. Тэгеран, Іран, 26-31 жніўня 2012

Краіна-гаспадыня чарговай канферэнцыі ў асобе главы дзяржавы або ўрада становіцца старшынёй Руху на наступны тры гады.

7-я канферэнцыя павінна была прайсці ў 1982 годзе ў Багдадзе, але была адкладзена і перанесена ў Нью-Дэлі з-за пачатку ірана-іракскай вайны ў верасні 1980 года. 16-я канферэнцыя павінна была прайсці ў Рамале, але была адменена з-за адмовы ў выдачы віз прадстаўнікам некалькіх краін з боку Ізраіля.^[5]

• Афіцыйны сайт 15-й канферэнцыі (Егіпет, 2009) Архівавана 9 мая 2010.
• Афіцыйны сайт 14-й канферэнцыі (Куба, 2006) Архівавана 29 жніўня 2006.
• Гісторыя РН на сайце 12-й канферэнцыі (ПАР, 1998) Архівавана 9 лютага 2016.
• Научный коммунизм: Словарь (1983) / Движение неприсоединения