Сігізмунд I Люксембургскі
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Сігізмунд I Люксембургскі (14 лютага 1368[1][2], Прага[1][2] — 9 снежня 1437[3], Знойма[4]) — кароль Венгрыі (1387—1437), Чэхіі (1419-21, 1436-37), імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі (з 1433), апошні прадстаўнік дынастыі Люксембургаў. Склікальнік Канстанцкага сабора, лічыцца віноўнікам смерці Яна Гуса.
Біяграфія
[правіць | правіць зыходнік]У 1412—1423 Сігізмунд праводзіў кампанію ў Італіі супраць Венецыі. Кароль скарыстаўся перавагай цяжкасцей Антырымскага папы Яна XXIII, каб атрымаць абяцанне, што сабор павінен прайсці ў Канстанце ў 1414 годзе, каб пакласці канец расколу царквы. Ён браў вядучую ролю ў абмеркаванні гэтага збору, і на працягу паседжанняў зрабіў паездку ў Францыю, Англію і Бургундыю ў дарэмнай спробе дамагчыся складання паўнамоцтваў з трох канкуруючых Рымскіх Папаў. Сабор скончыўся ў 1418 годзе падпісаннем Вялікага раскола, таксама на саборы было вынясенае рашэнне па казні чэшскага рэлігійнага рэфарматара Яна Гуса, спаленага за ерась у ліпені 1415-га. Удзел у смерці Сігізмунда — пытанне супярэчнае. Сігізмунд падаў Яну Гусу ахоўнае сведчанне і запярэчыў супраць яго зняволення, але рэфарматар быў спалены ў час адсутнасці Сігізмунда.
Гусіцкія войны
[правіць | правіць зыходнік]У 1419 годзе смерць Вацлава IV Люксембурга зрабіла Сігізмунда каралём Багеміі, але прайшло яшчэ сямнаццаць год перш чым чэхі прызналі яго. Паслядоўнікі Яна Гуса, абураныя яго смерцю хутка паўсталі, калі Сігізмунд аб’явіў намер пераследу прыхільнікаў ідэй Гуса. Тры кампаніі супраць гусітаў, скончыліся бедствам. Туркі зноў напалі на Венгрыю. Сігізмунд не мог атрымаць падтрымку ад нямецкіх прынцаў, таму быў нямоглы ў Багеміі. Яго спробам наняць войска перашкодзіла супраціўленне гарадоў. У 1424-м выбаршчыкі, сярод якіх быў ранейшы саюзнік Сігізмунда Фрэдэрык Гогенцолерн, імкнуліся ўзмацніць уласную ўладу за кошт караля. Хоць схема патрывала няўдачу, небяспека для Германіі ад гусітаў прывяла да Бінгенскага саюзу, які фактычна пазбавіў Сігізмунда лідарства вайны і кіраўніцтва Германіяй. У 1428-м ён пачаў кампанію супраць туркаў, але зноў з нешматлікімі вынікамі. У 1431-м Сігізмунд паехаў у Мілан, дзе 25 лістапада ён атрымаў Жалезную Карону. Потым заставаўся на працягу нейкага часу ў Сіене, каранаваны імператарам у Рыме 31 мая 1433 года. Пасля атрымання патрабаванняў ад рымскага папы, вернуўся ў Багемію, дзе ён быў прызнаны як кароль у 1436-м, хоць яго ўлада была трохі больш чым намінальная.
Зноскі
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ а б в г Wencker J. Collecta archivi et cancellariӕ jura — Страсбур: Johann Reinhold I. Dulssecker, 1715. — С. 126.
- ↑ а б в г Knott R. Ein Beitrag zur Geschichte der Beziehungen der Luxemburger in Böhmen zu den Gonzaga in Mantua // Mittheilungen des Vereins für Geschichte der Deutschen in Böhmen — 1901. — Т. 39, вып. 3. — С. 273–274.
- ↑ а б Czech National Authority Database Праверана 27 жніўня 2020.
- ↑ а б Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.
- ↑ а б (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
- ↑ http://mek.oszk.hu/05700/05724/html/#575
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Сігізмунд I // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 366. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сігізмунд I Люксембургскі
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Каралінгі — Саксонская дынастыя — Салічная дынастыя — Гогенштаўфены — Вітэльсбахі — Габсбургі | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |
|---|---|
| Правадыры венграў язычніцкага перыяду | |
| Арпады (1000—1301) | Іштван I Святы (1000—1038) |
| Барацьба дынастый (1038—1046) |
|
| Арпады (1044—1301) |
|
| Спрэчныя прэтэндэнты (1301—1308) |
|
| Анжу-Сіцылійскі дом (1328—1498) |
|
| Люксембургі (1386—1437) | Жыгманд (Жыгімонт) (1386—1437) |
| Габсбургі (1438—1439) | Альбрэхт (1437—1439) |
| Ягелоны (1440—1444) | Уласла I (Уладзіслаў III Польскі) (1440—1444) |
| Габсбургі (1444—1457) | Ласла V (Ладзіслаў Постум) (1444—1457) |
| Хуньядзі (1458—1490) | Мацьяш I (1458—1490) |
| Ягелоны (1490—1526) |
|
| Запальяі (1526—1570) | |
| Габсбургі (1526—1780) |
|
| Габсбург-Латарынгскі дом (1780—1918) |
|
Сігізмунд I Люксембургскі — продкі | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Тэматычныя сайты | ||||
|---|---|---|---|---|
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая каталанская · Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Вялікая расійская (навукова-адукацыйны партал) · Бракгаўза і Эфрона · Кругасвет · Allgemeine Deutsche Biographie · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн) · Brockhaus · Catholic (1997—…) · Notable Names Database · Treccani · Universalis · Швейцарскі гістарычны · Гранат | |||
| Генеалогія і некрапалістыка | ||||