Lijst van burgemeesters van Groningen

Portret van Eltet tho Lellens, meermaals een van de burgemeesters van Groningen tussen 1526 en 1555. Dit is het oudst bekende portret van een Groninger burgemeester

Koen Schuiling, burgemeester sinds 2019.

Dit is een lijst van burgemeesters van de Nederlandse gemeente Groningen in de provincie Groningen. Vóór 1824 had Groningen een vierhoofdig burgemeesterschap. Per Koninklijk Besluit van 5 januari 1824 nr. 46 kreeg Groningen één burgemeester.^[1]

Uit een bewaard gebleven oorkonde uit 1257 is op te maken dat de eigenaar en heerser van het gebied, de bisschop van Utrecht, voor Groningen rekenmeesters of 'rationales' had aangesteld. Rond 1275 werden deze waarschijnlijk vervangen door 'burgimagistrii' of burgemeesters. Hun rechten en plichten waren gebaseerd op afspraken tussen de bisschop en zijn leenheren aan de ene kant en de burgers van de stad aan de andere kant. Rond 1300 wordt een stadhuis gebouwd.^[2]

In het eerste boek van het Oldermansboek dat mogelijk uit de eerste helft van de 14e eeuw dateert, staat de oudstbekende regeling voor de aanstelling van burgemeesters. Er was toen een raad van 24 personen die jaarlijks voor de helft werd vervangen. Er werden vier burgemeesters uit de vier kluften van de stad verkozen, zij bleven 1 jaar in ambt. Een cyclus die zich elke vier jaar herhaalde: Het eerste jaar werden de burgemeesters verkozen door de Akluft (het 'Akerspel'), het tweede jaar door de Assingekluft (later hernoemd tot Boteringekluft) en in het derde en vierde jaar werden de burgemeesters gezamenlijk geleverd door de Oosterkluft, Gelkingekluft en de Gaddingekluft.

Ergens tussen 1358 en 1362 werd het aantal burgemeesters verhoogd van vier naar zes. Deze burgemeesters bleven jarenlang op hun post, waardoor er een oligarchie dreigde te ontstaan.

In 1387 werd het burgemeesterschap weer roulerend, waarschijnlijk om te voorkomen dat er een oligarchie ontstond. Deze regeling vormde onderdeel van de oudst bekende versie van het Groninger stadsrecht. Elk jaar in februari werden vier nieuwe burgemeesters gekozen, die op de dag van Petrus Stoel (22 februari) in het ambt traden. De burgemeesters werden tot ongeveer 1350 verkozen uit de verschillende kluften. Vanaf de jaren 1380 werden zij door de raad verkozen zonder acht te slaan op hun afkomst. De raad werd radicaal hervormd; elk jaar moest er een volledig nieuwe raad aantreden, waardoor er van continuïteit nauwelijks sprake was.

In 1413 werd de stad veroverd door de Schieringers, waarbij burgemeester Johan Rengers werd vermoord. Burgemeester Coppiin Jarges was de leider van deze opstand. Twee jaar later werd de stad in september 1415 veroverd door de Vetkopers onder leiding van Koenraad (de Vos) van Steenwijk. De regerende Schieringsgezinde burgemeesters van 1414 en 1415 werden verjaagd. De Vetkopersgezinde burgemeesters rouleerden niet meer elk jaar, maar bleven een aantal jaren in het ambt.

In 1427 werd een nieuw systeem in werking gesteld op basis van het Stadboek (1425)^[4], waarbij het oudere radicalere systeem weer overboord werd gezet voor een meer gematigder systeem, waarbij de continuïteit beter gewaarborgd bleef: De burgemeesters bleven nu twee jaar zitten, mits ze niet tussentijds kwamen te overlijden of een andere functie kregen. Elk jaar in februari werden de burgemeesters verkozen. Na een jaar uit het ambt geweest te zijn konden burgemeesters opnieuw voor twee jaar worden verkozen door de raad. Dit systeem bleef in werking tot 1794, toen de pattriotten de macht grepen.

Tussen ongeveer 1509 (het derde jaar voor Luloff Conrades en These Jarghes) en ongeveer 1518 blijven de burgemeesters een aantal jaar langer in het ambt, waarschijnlijk in verband met de Gelderse Oorlogen en het daaruitvoortvloeiende beleg van Groningen van 1514 door Joris met de Baard. Jr. Peter Sickinghe (1455-1532) is de laatste burgemeester die in 1518 aftreedt. Tussen 1568 en 1576 blijven de burgemeesters opnieuw een aantal jaren zitten. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de Tachtigjarige Oorlog; in 1568 rukte de hertog van Alva de stad Groningen binnen na de Slag bij Heiligerlee om te voorkomen dat deze werd belegerd.

In 1749 werd als maatregel na het Pachtersoproer het Reglement Reformatoir ingevoerd door stadhouder Willem IV. De burgemeesters werden vanaf toen benoemd door de stadhouder op voordracht van de gezworenen.

Tussen 1795 en 1803 werd Groningen bestuurd door het Comité Revolutionair; de Stedelijke Municipaliteit. In 1803 werden burgemeesters en raad weer in ere hersteld. Zij bleven nu echter een aantal jaren in functie. In 1811 werd de titel van burgemeester gewijzigd in het Franse maire.