Dyskografia Madonny (single)

Dyskografia Madonny
Ilustracja
Madonna (2023)
Wydawnictwa
Single

93

Single promocyjne

23

Dyskografia Madonny (single)dyskografia amerykańskiej piosenkarki popowej Madonny w zakresie singli. Lista obejmuje 93 singli i 23 single promocyjne.

Artykuł zawiera informacje o latach wydania i albumach, z których utwory pochodzą. Wymienione zostały także najwyższe pozycje na listach przebojów i certyfikaty w 10 państwach: Stanach Zjednoczonych (USA), Australii (AUS), Kanadzie (CAN), Francji (FRA), Niemczech (GER), Włoszech (ITA), Hiszpanii (SPA), Szwajracii (SWI), Wielkiej Brytanii (UK) i Polsce (POL; listy airplay i OLiS – single w streamie). Ponadto uwzględnione są pozycje na notowaniu Dance Club Songs w Stanach Zjednoczonych (USA Dance), na ogólnoeuropejskim European Hot 100 (EUR) i ogólnoświatowym Billboard Global 200 (WW). Wymienione są także utwory niewydane na singlach, które były notowane na co najmniej jednej z uwzględnionych list.

Single

[edytuj | edytuj kod]

1982–1989

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł Najwyższe pozycje na listach Certyfikaty Album
USA
[1]
USA
Dance

[2]
AUS
[3]
CAN
[4]
FRA
[5]
GER
[6]
ITA
[7]
SPA
[8]
SWI
[9]
UK
[10]
POL
air.

[11]
EUR
[12]
1982 Everybody 107 3 Madonna
1983 Burning Up” / „Physical Attraction 3 13
Holiday 16 1 4 32 19 9 22 18 2 13
Lucky Star[a] 4 36 8 14 29
1984 Borderline 10 4 12 25 23 2 29
Like a Virgin 1 1 1 1 8 4 16 9 3 1 Like a Virgin
1985 Material Girl 2 1 4 4 47 13 18 10 15 3 91 5
Crazy for You 1 1 1 47 26 12 17 16 2 6 Vision Quest
Angel 5 1 1 5 31 2 17 5 14 Like a Virgin
Into the Groove[b] 2 3 1 1 2 1 1
Dress You Up 5 3 5 10 18 20 16 11 20 5 6
Gambler[c] 10 33 25 3 23 4 8 Vision Quest
1986 Live to Tell 1 7 1 6 12 1 4 2 1 True Blue
Papa Don’t Preach 1 4 1 1 3 2 1 4 2 1 1
True Blue 3 6 5 1 6 6 3 12 6 1 1
Open Your Heart 1 1 16 8 24 17 6 11 4 4
1987 La Isla Bonita 4 6 1 1 1 18 8 1 1 51 1
Who’s That Girl 1 44 7 1 2 2 1 6 2 1 2 Who’s That Girl
Causing a Commotion 2 1 7 2 14 4 21 9 4 3
The Look of Love 23 34 20 9 17
1988 Spotlight[d] You Can Dance
1989 Like a Prayer 1 1 1 1 2 2 1 1 1 1 64 1 Like a Prayer
Express Yourself 2 1 5 1 7 3 1 3 1 5 1
Cherish 2 4 1 21 16 3 10 10 3 5
Oh Father[e] 20 59 14 26 6 16 62
Dear Jessie 51 19 17 16 5 9
„—” oznacza, że singel nie był notowany na danej liście.

1990–1999

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł Najwyższe pozycje na listach Certyfikaty Album
USA
[1]
USA
Dance

[2]
AUS
[3]
CAN
[4]
FRA
[5]
GER
[6]
ITA
[7]
SPA
[8]
SWI
[9]
UK
[10]
POL
air.

[11]
EUR
[29]
1990 Keep It Together 8 1 1[f] 8 16 Like a Prayer
Vogue 1 1 1 9 4 1 1 2 1 1 I’m Breathless
Hanky Panky 10 6 18 21 4 13 15 2 4
Justify My Love 1 1 4 1 17 10 2 3 3 2 3 The Immaculate Collection
1991 Rescue Me 9 6 15 7 21 21 12 11 3 3
1992 This Used to Be My Playground 1 9 1 7 6 1 6 6 3 2
Erotica 3 1 4 13 23 13 1 4 8 3 1 Erotica
Deeper and Deeper 7 1 11 2 17 26 1 23 6 9
1993 Bad Girl 36 32 20 44 47 3 25 10 26
Fever 1 51 31 12 6 26
Rain 14 5 2 26 9 11 7 15
Bye Bye Baby 15 7 28
1994 I’ll Remember 2 7 1 40 49 1 17 7 15 With Honors
Secret 3 1 5 1 2 29 3 4 1 5 4 Bedtime Stories
Take a Bow 1 15 1 25 18 2 8 16 17
1995 Bedtime Story 42 1 5 42 8 4 16
Human Nature 46 2 17 64 50 10 17 8 39
You’ll See 6 9 2 24 15 5 8 5 8 Something to Remember
1996 One More Chance 35 2 11 50
Love Don’t Live Here Anymore 78 16 27 24 48
You Must Love Me 18 11 11 41 78 4 43 10 29 Evita
Don’t Cry for Me Argentina 8 1 9 14 1 3 2 1 4 3 1
1997 Another Suitcase in Another Hall 4 7 61
1998 Frozen 2 1 5 2 2 2 1 1 2 1 2 2 Ray of Light
Ray of Light 5 1 6 3 18 28 2 1 32 2 9
Drowned World/Substitute for Love 16 42 39 5 1 31 10 22
The Power of Good-Bye[g] 11 33 16 21 4 8 2 8 6 1 2
1999 Nothing Really Matters 93 1 15 6 48 38 7 1 26 7 16
Beautiful Stranger 19 1 5 1 17 13 1 4 6 2 2 Austin Powers: The Spy Who Shagged Me
„—” oznacza, że singel nie był notowany na danej liście.

2000–2009

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł Najwyższe pozycje na listach Certyfikaty Album
USA
[1]
USA
Dance

[2]
AUS
[3]
CAN
[4]
FRA
[5]
GER
[6]
ITA
[7]
SPA
[8]
SWI
[9]
UK
[10]
POL
air.

[11]
EUR
[36]
2000 American Pie 29 1 1 4 8 1 1 1 1 1 1 The Next Best Thing
Music 1 1 1 1 8 2 1 1 1 1 1 1 Music
Don’t Tell Me 4 1 7 1 16 22 1 2 10 4 3 2
2001 What It Feels Like for a Girl 23 1 6 2 40 16 2 1 11 7 8
2002 Die Another Day 8 1 5 1 15 4 1 1 1 3 3 Die Another Day
2003 American Life 37 1 7 1 10 10 1 2 1 2 2 American Life
Hollywood 1 16 5 22 21 3 2 2 2 4 3
Me Against the Music
(Britney Spears, gościnnie: Madonna)
35 1 1 2 11 5 2 1 4 2 1 In the Zone
Nothing Fails 1 7 34 36 7 1 41 American Life
Love Profusion 1 25 3 25 5 1 31 11 1
2005 Hung Up 7 1 1 1 1 1 1 1 1 1 47 1 Confessions on a Dance Floor
2006 Sorry 58 1 4 5 5 1 1 4 1 1
Get Together 106 1 13 23 28 2 1 16 7 18
Jump 105 1 29 23 1 3 21 9 4 19
2007 Hey You 57 36 55 187
2008 4 Minutes
(gościnnie: Justin Timberlake i Timbaland)
3 1 1 1 2 1 1 1 1 1 3 1 Hard Candy
Give It 2 Me 57 1 23 8 5 8 3 1 4 7 2
Miles Away 2 23 54 11 26 1 32 39
2009 Celebration 71 1 40 5 2 5 1 17 4 3 2 Celebration
Revolver
(gościnnie: Lil Wayne)
4 47 25 16 39 130 51
„—” oznacza, że singel nie był notowany na danej liście.

2010–2019

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł Najwyższe pozycje na listach Certyfikaty Album
USA
[1]
USA
Dance

[2]
AUS
[3]
CAN
[4]
FRA
[5]
GER
[6]
ITA
[7]
SPA
[8]
SWI
[9]
UK
[10]
POL
air.

[11]
2012 Give Me All Your Luvin’
(gościnnie: Nicki Minaj i M.I.A.)
10 1 25 1 3 8 2 2 6 37 MDNA
Girl Gone Wild 106 1 93 42 13 4 7 29 73
Masterpiece 68
Turn Up the Radio 1 58 30 175
2014 Living for Love 108 1 157 92 50 40 30 21 49 26 Rebel Heart
2015 Ghosttown 1 34 34 20 41 39 117
Bitch I’m Madonna
(gościnnie: Nicki Minaj)
84 1 58 90 49
Hold Tight 92
2019 Medellín
(z Malumą)
1 37 67 69 87 31 Madame X
Crave
(ze Swae Lee)
1
I Rise 1
„—” oznacza, że singel nie był notowany na danej liście.

2020–obecnie

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł Najwyższe pozycje na listach Certyfikaty Album
USA
[1]
AUS
[3]
CAN
[4]
FRA
[5]
GER
[6]
ITA
[7]
SPA
[8]
SWI
[9]
UK
[10]
POL
str.

[45]
WW
[46]
2020 I Don’t Search I Find Madame X
Levitating” (The Blessed Madonna remix)
(Dua Lipa, gościnnie: Madonna i Missy Elliott)
110 35 47 71 Club Future Nostalgia
2021 Frozen” (Sickick remix) 64
2022 Break My Soul” (The Queens remix)
(z Beyoncé)
Back That Up to the Beat
2023 Popular
(z The Weekndem i Playboiem Cartim)
43 8 10 77 21 96 11 10 51 13 The Highlights (Deluxe)
Vulgar
(z Samem Smithem)
69
„—” oznacza, że singel nie był notowany na danej liście.

Single promocyjne

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł Najwyższe pozycje na listach Album Informacje wydawnicze
USA
Dance

[2]
1985 „Over and Over” / „Borderline Like a Virgin Wydany we Włoszech.
1986 „Where’s the Party” True Blue Wydany na Filipinach, z „Love Don’t Live Here Anymore” na stronie B.
1987 „You Can Dance (LP Cuts)” 1 You Can Dance Promocyjny singel z miksem utworów z albumu You Can Dance[50].
1990 „Pray for Spanish Eyes” Like a Prayer Wydany w Hiszpanii.
1992 Erotic Promocyjny singel dołączony do książki Sex, zawierający remiks utworu „Erotica” z dodatkowymi partiami tekstu[51].
1995 I Want You
(z Massive Attack)
Inner City Blues: The Music of Marvin Gaye / Something to Remember Wydany wraz z teledyskiem[52][53].
1997 „Buenos Aires” 3 Evita Promocyjny singel z remiksami[54].
1998 Sky Fits Heaven 41 Ray of Light Promocyjny singel z remiksami[55].
2000 „Skin” Promocyjny singel z remiksem.
„Amazing” Music Promocyjny singel radiowy.
2001 Impressive Instant 1 Promocyjny singel z remiksami[56].
GHV2 Megamix 5 GHV2 Promocyjny singel z miksem utworów z albumu GHV2[57].
2003 Into the Hollywood Groove
(z Missy Elliott)
Remixed & Revisited Promocyjny singel wręczany klientom sieci sklepów Gap w ramach kampanii z udziałem Madonny[58].
Nobody Knows Me 4 American Life Promocyjny singel z remiksami[59].
2005 Imagine(na żywo) Promocyjny singel cyfrowy z występem na telethonie Tsunami Aid: Concert of Hope[60].
„Mother and Father” 9 American Life Promocyjny singel z remiksem[61].
2012 „Broken” Promocyjny singel wydany dla członków oficjalnego fanklubu Madonny, Icon[62]
„Love Spent” MDNA Promocyjny singel wydany w Holandii.
Superstar Promocyjny singel wydany w Brazylii wraz z gazetą „Folha de S. Paulo[63][64].
2019 Future
(z Quavo)
Madame X Promocyjny singel cyfrowy[65].
Dark Ballet Promocyjny singel cyfrowy[66].
2022 Material Gworrllllllll!
(z Saucy Santana)
Promocyjny singel cyfrowy[67].
Hung Up on Tokischa
(gościnnie: Tokischa)
Promocyjny singel cyfrowy[68].
„—” oznacza, że singel nie był notowany na danej liście.

Inne notowane utwory

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł Najwyższe pozycje na listach Album
USA
[1]
CAN
[4]
FRA
[5]
ITA
[7]
UK
[10]
2008 Beat Goes On
(gościnnie: Kanye West)
82 189 Hard Candy
2009 „It's So Cool” 20 107 Celebration
2012 „Gang Bang” 93 MDNA
2014 „Devil Pray” 62 Rebel Heart
„Unapologetic Bitch” 91
„Illuminati” 92
2015 „Joan of Arc” 76
„Iconic”
(gościnnie: Chance the Rapper i Mike Tyson)
114
2018 „Champagne Rosé”
(Quavo, gościnnie: Madonna i Cardi B)
120 Quavo Huncho
„—” oznacza, że utwór nie był notowany na danej liście.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Lucky Star” został wydany w Wielkiej Brytanii 9 września 1983[14], a w Stanach Zjednoczonych 8 sierpnia 1984[15].
  2. W Stanach Zjednoczonych „Into the Groove” nie został wydany jako singel, znalazł się jednak na stronie B singla „Angel[19].
  3. W 1985 „Gambler” nie został wydany w Stanach Zjednoczonych. Ukazał się tam dopiero w 2022 jako singel cyfrowy[22].
  4. Spotlight” został wydany tylko w Azji[25].
  5. Oh Father” nie został wydany w 1989 w Europie. Ukazał się tam dopiero 27 grudnia 1995 jako drugi singel promujący kompilację Something to Remember[28].
  6. W AustraliiKeep It Together” i „Vogue” były notowane jako wspólny singel z podwójną stroną A[30].
  7. W EuropieThe Power of Good-Bye” został wydany wraz z „Little Star” jako wspólny singel z podwójną stroną A[34].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f Najwyższe pozycje w Stanach Zjednoczonych:
  2. a b c d e Madonna Chart History (Dance Club Songs). Billboard. [dostęp 2024-05-01]. (ang.).
  3. a b c d e Najwyższe pozycje w Australii:
  4. a b c d e f Najwyższe pozycje w Kanadzie:
  5. a b c d e f Madonna Discography: France. Lescharts.com. [dostęp 2024-05-01]. (ang.).
  6. a b c d e Madonna Discography: Germany. GfK Entertainment. [dostęp 2013-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (June 9, 2023)]. (ang.).
  7. a b c d e f Najwyższe pozycje we Włoszech:
  8. a b c d e Najwższe pozycje w Hiszpanii:
    • do 2002: Fernando Salaverri: Sólo éxitos: año a año, 1959–2002. Hiszpania: Fundación Autor-SGAE, 2005-09. ISBN 84-8048-639-2. (hiszp.).
    • od 1999: Madonna discography. Spanishcharts.com. [dostęp 2024-05-01]. (ang.).
  9. a b c d e Madonna Discography: Switzerland. Hitparade.ch. [dostęp 2024-05-01]. (niem.).
  10. a b c d e f Najwyższe pozycje w Wielkiej Brytanii:
  11. a b c d Najwyższe pozycje na OLiA i wcześniejszych listach airplay w Polsce:
  12. Najwyższe pozycje w Europie dla singli z lat 1982–1989:
  13. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al BRIT Certified. British Phonographic Industry. [dostęp 2024-11-08]. (ang.). Należy wyszukać Madonnę.
  14. New Singles. „Music Week”, s. 24, 1983-09-03. [dostęp 2021-09-11]. (ang.). 
  15. Rooksby 2004 ↓, s. 10.
  16. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Gold & Platinum: Madonna. Recording Industry Association of America. [dostęp 2024-08-02]. (ang.).
  17. a b c d e Awards Record: Madonna. Productores de Música de España. [dostęp 2024-07-27]. (ang.).
  18. a b c d e f g h i j k l m n o History. Federazione Industria Musicale Italiana. [dostęp 2024-05-03]. (wł.). Należy wybrać „Artista/Band” i wyszukać Madonnę, a następnie zaznaczyć „Certificazioni”.
  19. Bronson 2003 ↓, s. 674.
  20. European Gold & Platinum Awards 1986. „Music & Media”, s. 33, 1986-12-27. [dostęp 2019-07-07]. (ang.). 
  21. a b c d e f g h i j k l m n o p q Les Certifications depuis 1973. Infodisc. [dostęp 2024-04-22]. (fr.). Należy wybrać Madonnę.
  22. Keith Caulfield: Madonna's 'Gambler' Makes Streaming & Digital Sale Debut, Almost 40 Years After Its Release. Billboard, 2022-12-19. [dostęp 2022-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-15)]. (ang.).
  23. a b c ARIA Charts – Accreditations – 2001 Singles. Australian Recording Industry Association. [dostęp 2024-05-03]. (ang.).
  24. a b c d e f g h i Gold-/Platin-Datenbank. Bundesverband Musikindustrie. [dostęp 2024-09-12]. (niem.).
  25. スポットライト. Oricon. [dostęp 2011-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-24)]. (jap.).
  26. a b c d e f g h i j k l m n Gavin Ryan: Australia’s Music Charts 1988–2010. Mount Martha, Australia: Moonlight Publishing, 2011, s. 174. (ang.).
  27. a b c d e f Edelmetall: Madonna. Hitparade.ch. [dostęp 2024-04-22]. (niem.).
  28. Rooksby 2004 ↓, s. 32.
  29. Najwyższe pozycje w Europie dla singli z lat 1990–1999:
  30. Hits of The World. „Billboard”. 102 (21), s. 81, 1990-05-26. [dostęp 2023-09-28]. [zarchiwizowane z adresu 2023-10-31]. (ang.). 
  31. a b c d e Gold/Platinum: Madonna. Music Canada. [dostęp 2024-04-22]. (ang.).
  32. ARIA Charts – Accreditations – 1997 Singles. Australian Recording Industry Association. [dostęp 2024-05-03]. (ang.).
  33. a b ARIA Charts – Accreditations – 1998 Singles. Australian Recording Industry Association. [dostęp 2024-05-03]. (ang.).
  34. Singles: Releases for 23 Nov–29 Nov, 1998. „Music Week”, s. 23, 1998-11-21. [dostęp 2023-10-17]. (ang.). 
  35. ARIA Charts – Accreditations – 1999 Singles. Australian Recording Industry Association. [dostęp 2024-05-03]. (ang.).
  36. Najwyższe pozycje w Europie dla singli z lat 2000–2009:
  37. a b ARIA Charts – Accreditations – 2000 Singles. Australian Recording Industry Association. [dostęp 2024-05-03]. (ang.).
  38. ARIA Charts – Accreditations – 2002 Singles. Australian Recording Industry Association. [dostęp 2024-05-03]. (ang.).
  39. a b ARIA Charts – Accreditations – 2003 Singles. Australian Recording Industry Association. [dostęp 2024-05-03]. (ang.).
  40. ARIA Charts – Accreditations – 2005 Singles. Australian Recording Industry Association. [dostęp 2024-05-03]. (ang.).
  41. a b c Les certifications: Madonna. Syndicat national de l’édition phonographique. [dostęp 2024-04-22]. (fr.).
  42. ARIA Charts – Accreditations – 2008 Singles. Australian Recording Industry Association. [dostęp 2024-05-03]. (ang.).
  43. Lista de Descargas de Canciones: Semana 34: del 18 al 24 de agosto de 2008. Productores de Música de España. [dostęp 2024-05-03]. (hiszp.).
  44. a b c d Oficjalna lista wyróżnień. OLiS. [dostęp 2024-11-08]. Należy zaznaczyć „Wykonawca” i wyszukać Madonnę lub zaznaczyć „Tytuł” i wyszukać utwór.
  45. Single w streamie. OLiS. [dostęp 2024-05-04]. Należy wybrać tydzień 26.01.2024–01.02.2024.
  46. Madonna Chart History (Billboard Global 200). Billboard. [dostęp 2024-05-01]. (ang.).
  47. Gold & Platinum: Popular. Recording Industry Association of America. [dostęp 2024-07-27]. (ang.).
  48. ARIA Charts – Accreditations – 2024 Singles. Australian Recording Industry Association. [dostęp 2024-05-03]. (ang.).
  49. Awards Record: Popular. Productores de Música de España. [dostęp 2024-07-27]. (ang.).
  50. Gordon Murray: Madonna Achieves Milestone 50th No. 1 on Dance Club Songs Chart With ‘I Don’t Search I Find’. Billboard, 2020-02-13. [dostęp 2024-05-04]. (ang.).
  51. Voller 1999 ↓, s. 117.
  52. Taraborrelli 2002 ↓, s. 253.
  53. Motown Set Honors Marvin Gaye. „Billboard”, s. 76, 1995-10-14. [dostęp 2009-12-07]. [zarchiwizowane z adresu 2023-02-07]. (ang.). 
  54. Larry Flick. Madonna's 'Buenos Aires' Remixes On The Horizon. „Billboard”. 109 (33), s. 27, 1997-08-16. [dostęp 2015-07-06]. (ang.). 
  55. Michael Paoletta. Dance Trax: Tommy Boy's Calderone Packs A Punch On 'E=VC2'. „Billboard”. 111 (40), s. 38, 1999-10-02. ISSN 0006-2510. [dostęp 2016-10-15]. (ang.). 
  56. Fred Bronson. Chart Beat: 'Instant' Replay. „Billboard”. 113 (46), s. 8, 2000-17-11. ISSN 0006-2510. [dostęp 2023-03-20]. (ang.). 
  57. Michael Paoletta: Billboard Bits: Oysterhead, Rollins, Madonna. Billboard, 2001-11-13. [dostęp 2016-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-05)]. (ang.).
  58. Jenny Strasburg: Bands to fit the brand. San Francisco Chronicle, 2003-07-25. [dostęp 2011-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-24)]. (ang.).
  59. Keith Caulfield: Madonna In A 'Remix' Mood. Billboard, 2003-10-26. [dostęp 2013-02-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
  60. Stars lend a hand for tsunami relief. MSNBC, 2005-01-18. [dostęp 2005-01-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-02)]. (ang.).
  61. Chart Beat. Billboard, 2005-06-09. [dostęp 2009-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-25)]. (ang.).
  62. 2010 Gift – Here It Is!. Madonna.com, 2011-08-28. [dostęp 2011-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-07)]. (ang.).
  63. Single "Superstar", de Madonna, ganha versão remix e sai com capa feita por brasileira. Folha de S. Paulo, 2012-12-01. [dostęp 2012-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-05)]. (port.).
  64. Leitores da Folha recebem "Superstar", o novo single de Madonna. Folha de S. Paulo, 2012-12-03. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-07)]. (port.).
  65. Althea Legaspi: Madonna and Quavo Welcome the 'Future' in New Song. Rolling Stone, 2019-05-18. [dostęp 2019-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-17)]. (ang.).
  66. Madonna's 'Dark Ballet' music video is dark and stunning: watch. Billboard, 2019-06-07. [dostęp 2019-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-19)]. (ang.).
  67. Ali Shutler: Madonna teams up with viral star Saucy Santana for 'Material Gworrllllllll!'. NME, 2022-08-08. [dostęp 2022-10-01]. (ang.).
  68. Daniela Avila: Madonna Locks Lips with Dominican Rapper Tokischa in New Music Video for Remix of 2005's 'Hung Up'. People, 2022-09-21. [dostęp 2024-05-04]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]