Fuga (budownictwo)

Fuga (spoina^[1]) – złącze wypełniające lukę między elementami muru, które wraz z materiałem, z którego wykonany jest mur, tworzy lico muru^[2].

Oprócz celów konstrukcyjnych może być również wykorzystany do projektowania. Wzór spoin odnosi się do rozmieszczenia i wyglądu spoin na określonej powierzchni, np. w murze czy posadzce z płytek. Na wzór spoiny ma wpływ kształt użytych kamieni, cegieł lub płytek, użyty materiał spoiny, kolor spoiny oraz konstrukcja spoiny. W murze z kamienia obrobionego spoiny tworzą delikatną, rzadką sieć zależną od wielkości bloków użytego kamienia. W murze z cegły spoiny są bardziej widoczne^[2]. Ponadto spoiny mogą różnić się pod względem regularności, grubości i kształtu (wypukłego bądź wklęsłego) na tle lica^[1].

• spoina w murze pomiędzy cegłami w wątku murarskim
• spoina między płytkami ceramicznymi ułożonymi na ścianie lub podłodze
• szczelina dylatacyjna, czyli szczelina celowo utworzona w budynku lub jego elemencie
• wyżłobienie w desce służące do połączenia wzdłużnego np. w boazerii

• grubość: współcześnie do wiązania cegieł stosuje się spoiny 1–2 cm. Podobne grubości stosowano w średniowieczu (1 cm w architekturze romańskiej, 1,5–1,8 cm w gotyku). W starożytności stosowano spoiny grubsze (3–4 cm w Rzymie, 8 cm w Bizancjum).
• kolor: wynika ze składu zaprawy, a zwłaszcza z domieszek.
• kształt: spoinę można modelować na różne sposoby. Może być płaska, wklęsła lub wypukła w kształcie wałka. Dwie ostatnie powodują grę światłocieni, co wpływa na wygląd elewacji^[2].

W starożytności spoiny wykonywano z zaprawy wapiennej, czasami z domieszkami: mączki ceglanej, popiołu bądź puzzolany, co pozwalało uzyskać różne barwy. W średniowieczu dla podkreślenia kontrastu w murach ceglanych spoiny bielono. Od XIX wraz z częstszym stosowaniem zaprawy cementowej, która miała kolor szary, przez pewien czas zabarwiono ją np. na czarno lub na niebiesko^[3].

• Zdzisław Mączeński: Elementy i detale architektoniczne w rozwoju historycznym. Warszawa: Budownictwo i Architektura, 1956.

• Rodzaje fug do płytek ceramicznych