Mur

Ten artykuł dotyczy budownictwa. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Zobacz hasło mur w Wikisłowniku

Mur (z łac. mūrus) – rodzaj konstrukcji budowlanej, wykonanej z elementów ułożonych w uporządkowany sposób, zazwyczaj połączonych zaprawą budowlaną.

Mur powstaje w wyniku czynności murowania, osoba zajmująca się murowaniem to murarz.

Element murowy to wstępnie uformowany element przeznaczony do stosowania w konstrukcjach murowych; z uwagi na rodzaj tworzywa używa się — lub używało w przeszłości — przede wszystkim elementy ceramiczne, silikatowe, kamienne, z betonu kruszywowego lub komórkowego, a także gipsowe, gliniane, szklane, wiórkowo-cementowe i inne; z uwagi na kształt rozróżnia się różnego rodzaju kształtki, cegły, bloczki, pustaki, płytki, ciosy, elementy łupane, także inne; z uwagi na wielkość e.m. ogranicza się z reguły do drobno- ewentualnie średniowymiarowych w celu umożliwienia wbudowania ręcznego; z uwagi na właściwości fizyczne poszczególne rodzaje e.m. klasyfikuje się pod względem wytrzymałości, gęstości, nasiąkliwości, przewodności cieplnej, odporności na temperaturę, mrozoodporności oraz innych cech.

Przestrzenie (szczeliny) pomiędzy elementami murowymi wypełnione zaprawą nazywają się spoinami; spoiny mogą być wypełnione całkowicie lub częściowo, istnieją też rozwiązania bez wypełnienia (układanie na sucho); w szczególnych przypadkach w spoinach może być umieszczane zbrojenie.

Elementy muru muszą być przewiązane w celu zapewnienia ich współpracy; zasada przewiązania polega na takim uporządkowaniu tych elementów, by nad spoiną pionową znalazł się element murowy następnej warstwy, a nie spoina; ułożenie elementów w określony sposób nazywa się wiązaniem (lub wątkiem — według niektórych źródeł); w architekturze występuje wiele szczególnych rodzajów wiązań (wątków).

Wizualne efekty wiązania można często zaobserwować w licu muru; lico to zewnętrzna pionowa powierzchnia muru (lub innej konstrukcji); lico muru jest pokrywane często tynkiem lub okładziną.

W murze tworzącym samodzielny obiekt (np. ogrodzenie) można wyróżnić koronę, czyli część górną, czasem także wyodrębniony cokół stanowiący część dolną, oraz fundament, położony na styku z gruntem.

Mur może istnieć również jako samodzielna budowla stworzona w celu ograniczenia dostępu do jakiegoś miejsca lub wyznaczenia granic danego terenu. W przeszłości mur miał często znaczenie obronne, posiadając elementy przystosowane do prowadzenia obserwacji i walki oraz nieliczne wzmocnione przejścia. Do powstrzymywania poziomego parcia gruntu wykorzystuje się natomiast mur oporowy.

Przykładowe zastosowania murów (konstrukcji murowanych): murowane ściany nośne, usztywniające, osłonowe, słupy (filary), oblicowania ścian i słupów, ścianki działowe, ażurowe, wypełniające (np. tzw. mur pruski), zamurowania otworów, podmurówki, konstrukcje oporowe, ogrodzenia, łuki, sklepienia, stropy (płyty stropowe) typu Kleina, piece, trzony kuchenne, kominy.

Mury o istotnym znaczeniu konstrukcyjnym, w tym przenoszące obciążenia, podlegają projektowaniu obejmującym m.in. obliczenia statyczne; szczegóły techniczne i zasady postępowania zawierają normy techniczne (obecnie eurokody)^[1][2].

Zobacz multimedia związane z tematem: Mur

Zobacz kolekcję cytatów o murze w Wikicytatach

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Mur

• murarz, mularz
• mur szczelinowy, ściana
• mur ciosowy, mur cyklopowy
• mury miejskie, mur obronny
• mur oporowy — murowana konstrukcja oporowa
• mur pruski — konstrukcja drewniana szkieletowa z wypełnieniami murowanymi

1. Poradnik majstra budowlanego, praca zbiorowa, Arkady, Warszawa, 1985.
2. Tadeusz Maj, Mirosław Kozłowski, Mirosława Popek: Repetytorium i testy. Egzamin zawodowy. Kwalifikacja BD.29 / BUD.01 / BUD.08 / BUD.12, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2020.
3. Wacław Żenczykowski, Budownictwo ogólne, tomy 1-4, Arkady, Warszawa, wiele wydań.