Galibier

Galibier

Col du Galibier
Państwo	Francja
Wysokość	2645 m n.p.m.
Pasmo	Alpy Graickie
Położenie na mapie Francji Galibier
45°03′50″N 6°24′29″E/45,063889 6,408056
Multimedia w Wikimedia Commons

Col du Galibier (2645 m n.p.m.) – przełęcz we francuskich Alpach Graickich.

Przełęcz Galibier znajduje się w grzbiecie, stanowiącym wododział między dwoma wielkimi rzekami francuskich Alp: Isère i Durance. Wody spływające spod przełęczy na północ poprzez potok la Valoirette i rzekę Arc trafiają do Isère, zaś wody spływające na południe – poprzez rzekę Guisane trafiają do Durance.

Przełęcz stanowi granicę między dwoma grupami górskimi: Arvan-Villards na zachodzie i Cerces (a dokładniej wchodzącym w jej skład pasmem Galibier) na wschodzie. Po stronie wschodniej nad przełęczą wznosi się szczyt Grand Galibier (3229 m n.p.m.), natomiast po stronie zachodniej – Pic des Trois Evêchés (3118 m n.p.m.).

Pic des Trois Evêchés jest punktem zwornikowym grzbietów wododziałowych: w kierunku południowo-wschodnim biegnie od niego ku przełęczy Lautaret i dalej w plątaninę grani grupy górskiej Écrins dalszy ciąg wododziału Isère i Durance, natomiast w kierunku północnym, ku charakterystycznym szczytom Aiguilles d’Arves, biegnie grań stanowiąca granicę dorzeczy Arc (na północy) i Romanche (na południu).

Budowa geologiczna i tektonika otoczenia przełęczy Galibier są bardzo urozmaicone. Sama przełęcz i opadająca spod niej na południe dolinka potoku Torrent de la Roche Noire są wycięte w stosunkowo mało odpornych utworach fliszowych poziomu ultradauphinois. W otoczeniu przełęczy występują też łupki i nieliczne warstwy wapieni poziomu subbriançonnais. Wśród skał tego poziomu spotkamy w bezpośrednim sąsiedztwie przełęczy także oryginalne wychodnie gipsów. Poszarpane granie masywu Grand Galibier zbudowane są już natomiast z masywnych warstw wapieni dolomitowych poziomu briançonnais.

Przez przełęcz Galibier prowadzi ważna komunikacyjnie droga nr 902 z Saint-Michel-de-Maurienne w dolinie Arc przez przełęcz Télégraphe i miejscowość Valloire na przełęcz Lautaret, gdzie łączy się z drogą nr 91 Vizille – Briançon.

Pierwotny przebieg drogi na południowym stoku przełęczy Galibier, opadającym ku dolinie Guisane, był zdecydowanie odmienny od obecnego. Odgałęziała się ona od drogi z Briançon na wysokości 1970 m n.p.m., ok. 2 km przed przełęczą Lautaret i ciasnymi zakosami wiodła w górę ponad dolinką niewielkiego potoku, pokonując na długości 6 km aż 586 m różnicy wzniesień. Dzisiejsza trasa powstała w 1947, kiedy to przebudowano znaczne odcinki drogi nr 91 Briançon – przełęcz Lautaret, wyposażając je w osłony przeciwlawinowe. Należy również zaznaczyć, że pierwotnie szosa nie wspinała się na samo siodło przełęczy, przedostając się na drugą stronę grzbietu wydrążonym na wysokości 2556 m n.p.m. tunelem długości 370 m. Z uwagi na konieczność remontu tunelu w 1976 oddano do użytku odcinek drogi, omijający tunel i pokonujący grzbiet kilkoma wąskimi zakosami na stromych stokach (po ok. 1 km z każdej strony tunelu). Od 2002 można wybierać jedną z dwóch dróg (przez siodło przełęczy lub przez tunel), pamiętając o tym, że w tunelu szerokości zaledwie 4 m obowiązuje ruch wahadłowy! Kierują nim sygnalizatory świetlne i jest to najwyżej położona instalacja tego typu w Europie.

Droga przez przełęcz ma znaczne nachylenia. Podjazd południowy, od przełęczy Lautaret, długości ok. 8,5 km, ma średnie nachylenie profilu podłużnego ok. 7,4% (maksymalnie 12,1%). Dawna trasa podjazdu południowego (przed 1947) miała nachylenie aż 9,76%! Podjazd północny, od strony Valloire, długości ok. 18 km, ma nachylenie średnie ok. 7,2% (maksymalnie 11,8%). Z uwagi na znaczną wysokość i potężne opady śniegu droga przez przełęcz jest zamknięta zwykle od października do początku czerwca (a tunel jest zamknięty również „fizycznie”: zamykane są drewniane bramy na jego obu wylotach!). Pryzmy śniegu przy szosie leżą tu często przez całe lato.

Na południowym podjeździe pod przełęcz, nieco przed tunelem, przy drodze znajduje się oryginalny pomnik. Upamiętnia on postać H. Desgrange'a, wielkiego championa kolarstwa końca XIX w. i inicjatora powołania w 1903 r. corocznego wyścigu kolarskiego Tour de France. Ze swą znaczną wysokością przełęcz Galibier jest często najwyższym punktem osiąganym przez kolarzy w czasie tego wyścigu. Po raz pierwszy Tour de France biegł przez tę przełęcz w 1911 roku. W edycji 2007 wyścigu najwyższym punktem trasy była, pokonywana tuż przed przełęczą Galibier, przełęcz l’Iseran (2770 m n.p.m.). Obecnie przyznawana jest specjalna nagroda Souvenir Henri Desgrange, dla każdego kolarza, który jako pierwszy przekroczy przełęcz. W 2006 roku wynosiła ona 5000 euro i została przyznana Michaelowi Rasmussenowi.

Podczas Tour de France 1935 śmierć poniósł Hiszpan Francisco Cepeda, który wypadł z zakrętu podczas zjazdu z przełęczy. Kolarz wpadł do wąwozu, rozbijając czaszkę, w wyniku czego zginął na miejscu^[1] Była to pierwsza śmiertelna ofiara w historii Wielkiej Pętli^[2].

W roku 1996 ze względu na załamanie pogody zaplanowaną trasę przez przełęcz zmieniono i poprowadzono inną drogą.

• Opis przełęczy (ang.)