Halina Konopacka

Halina Konopacka

Leonarda Kazimiera Konopacka

Data i miejsce urodzenia	26 lutego 1900 Rawa Mazowiecka, Królestwo Polskie, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	28 stycznia 1989 Daytona Beach, Stany Zjednoczone
Wzrost	181 cm
Dorobek medalowy
Reprezentacja  Polska Igrzyska olimpijskie złoto Amsterdam 1928 lekkoatletyka (rzut dyskiem) Światowe Igrzyska Kobiet złoto Göteborg 1926 rzut dyskiem złoto Praga 1930 rzut dyskiem brąz Göteborg 1926 pchnięcie kulą oburącz
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Halina Konopacka, również Halina Konopacka-Matuszewska-Szczerbińska^[1][2], właśc. imiona: Leonarda Kazimiera Konopacka^[1] (ur. 26 lutego 1900 w Rawie Mazowieckiej, zm. 28 stycznia 1989 w Daytona Beach) – polska lekkoatletka, dyskobolka, pierwsza polska złota medalistka olimpijska. Dama Orderu Orła Białego.

Urodziła się w Rawie Mazowieckiej w mieszczańskiej rodzinie Jakuba i Marianny z Raszkiewiczów Konopackich^[3]. Ze strony matki miała przodków pochodzenia tatarskiego^[4]. Wkrótce, wraz z rodzicami, zamieszkała w Warszawie przy ul. Grochowskiej 326^[5][3]. Rodzina pasjonowała się sportem, głównie tenisem, w którego grał jej ojciec, siostra Czesława (ur. 1899) i brat Tadeusz (1895–1990), późniejszy piłkarz i lekkoatleta, instruktor Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego^[1][5]. Całe rodzeństwo biegle mówiło też po francusku i rosyjsku^[5]. Ukończyła żeńskie gimnazjum Cecylii Plater-Zyberkówny w Warszawie^[1][5].

Karierę sportową rozpoczęła od narciarstwa. Przypadkiem, jako studentka Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Warszawskiego w 1919 trafiła do sekcji lekkoatletycznej AZS Warszawa^[6], gdzie w 1923 wypatrzył ją francuski trener Maurice Baquet^[3]. Przez całą karierę reprezentowała tylko AZS Warszawa. Uprawiała rzut dyskiem, rzut oszczepem, pchnięcie kulą, skok wzwyż i skok w dal. W 1924 świętowała zdobycie mistrzostwa Polski w rzucie dyskiem i pchnięciu kulą, a w 1926 ustanowiła pierwszy ze swoich rekordów świata w rzucie dyskiem – 34,15 m^[7]. W tym samym roku na II Igrzyskach Kobiet w Göteborgu odniosła zwycięstwo wynikiem 37,71^[8]. O jej wszechstronności świadczy 27 tytułów mistrzyni Polski zdobytych w kilku konkurencjach, między innymi w: rzucie dyskiem, pchnięciu kulą, pięcioboju, skoku w dal i rzucie oszczepem^[9]. Również znakomicie grała w piłkę ręczną, jeździła konno, grała na fortepianie, pasjonowała się automobilizmem. Komentatorzy sportowi nadali jej przydomek „Czerbieta” (zbitek słów: „czerwona kobieta”), gdyż zwykle występowała w czerwonym berecie.

31 lipca 1928 podczas igrzysk olimpijskich w Amsterdamie ustanowiła rekord świata w rzucie dyskiem wynikiem 39,62 m i zdobyła pierwszy złoty medal olimpijski dla Polski^[7]. W plebiscycie dziennikarzy sportowych została uznana za Miss Igrzysk w Amsterdamie^[10]. Do końca swojej kariery nie została pokonana w rzucie dyskiem w żadnych zawodach. W 1931 wycofała się z czynnego życia sportowego^[11]. Po zakończeniu kariery lekkoatletycznej grała w tenisa w barwach Lawn-Tenis Klubu w Agrykoli Warszawa^[5]. W mikście z Czesławem Spychałą zdobyła brązowy medal narodowych mistrzostw Polski w latach 30. XX wieku^[12]).

Laureatka Wielkiej Honorowej Nagrody Sportowej (1927 i 1928)^[13]. Zwyciężczyni Plebiscytu „Przeglądu Sportowego” na najlepszego sportowca Polski w 1927 i 1928^[6]. Działała też w strukturach sportowych. Członkini Zarządu Międzynarodowej Federacji Sportów Kobiecych, prezes Oddziału Warszawskiego Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej Kobiet^[5].

Zajmowała się również poezją i malarstwem. Publikowała w „Wiadomościach Literackich” i „Skamandrze”, gdzie w 1926 opublikowany został jej pierwszy wiersz „Skrzypce”^[5]. W 1929 wydano zbiór jej wierszy „Któregoś dnia”^[5][7]. Po wojnie malowała głównie kompozycje kwiatowe, podpisując obrazy pseudonimem Helen George^[9][11]. W 1935 została redaktorką naczelną dwutygodnika sportowego „Start”^[5][8].

Gdy wybuchła II wojna światowa, we wrześniu 1939 towarzyszyła mężowi Ignacemu Matuszewskiemu przy ewakuacji złota Banku Polskiego, którą ten organizował i nadzorował^[11]. Była kierowcą jednej z ciężarówek na trasie przez Rumunię nad Morze Czarne i dalej do Francji. Po klęsce Francji, wraz z mężem przez Hiszpanię dotarła w 1941 do Stanów Zjednoczonych. Udzielała się w nowojorskiej Polonii społecznie i kulturalnie, m.in. pracowała w Instytucie Józefa Piłsudskiego^[5]. Po śmierci męża prowadziła szkółkę narciarską w Roslyn, a także projektowała damskie ubrania, prowadząc jednocześnie sklep konfekcyjny^[5]. W Nowym Jorku mieszkała do 1959, a następnie w Sebastian na Florydzie^[5][11].

Po wojnie odwiedziła Polskę trzykrotnie w 1958, 1970 i 1975^[14].

Była dwukrotnie zamężna: z Ignacym Matuszewskim – od 20 grudnia 1928 (ślub zawarto w Rzymie^[15]) do jego śmierci 3 sierpnia 1946^[11], i z Jerzym Szczerbińskim – od 1949 do jego śmierci w 1959^[9].

Zmarła w Daytona Beach^[5][16]. 18 października 1990 jej prochy spoczęły na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kw. 67D-1-26)^[11].

• rzut dyskiem 39,62 m
• rzut oszczepem 34,83 m
• pchnięcie kulą 11,33 m
• skok wzwyż 1,38 m
• skok w dal 5,12 m

• IO w Amsterdamie: 1. miejsce w rzucie dyskiem
• Światowe Igrzyska Kobiet: 1926 – 1. m. w rzucie dyskiem, 3. m. w pchnięciu kulą oburącz, 5. m. w rzucie oszczepem oburącz, 1930 – 1. m. w rzucie dyskiem
• trzykrotna rekordzistka świata w rzucie dyskiem: 1926 – 34,15 m; 1927 – 39,18; 1928 – 39,62 m
• 27-krotna mistrzyni Polski w pchnięciu kulą, rzucie dyskiem, oszczepem, skoku wzwyż, 3-boju, 5-boju, sztafecie 4x75 m, 4x100 m, 4x200 m
• 23-krotna rekordzistka Polski

• Order Orła Białego (pośmiertnie, 6 listopada 2018)^[17][18]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1989, nadany przez prezydenta RP na uchodźstwie)^[19]
• Złoty Krzyż Zasługi (7 listopada 1929)^[20]
• Srebrna Odznaka Orderu Zasługi PRL (1978, 50. rocznicę olimpijskiego zwycięstwa)

• W 1999 została ustanowiona Wyższa Szkoła Kultury Fizycznej i Turystyki im. Haliny Konopackiej w Pruszkowie^[21].
• W 2000 w pierwszej edycji Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie odsłonięto Gwiazdę Haliny Konopackiej.
• Była patronką Gimnazjum nr 2 w Rawie Mazowieckiej – jej rodzinnym mieście.

• Polska na letnich igrzyskach olimpijskich
• Polscy olimpijczycy

• Ryszard Wryk: Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej. Poznań: Nauka i Innowacje, 2015, s. 308–311. ISBN 978-83-64864-22-3.
• Gabriela Jatkowska: Przerwane Igrzyska. Warszawa: 2017.

• Halina Konopacka [online], olympedia.org [dostęp 2023-01-23]  (ang.).
• 85. rocznica rekordu świata Konopackiej [online], Polski Związek Lekkiej Atletyki [dostęp 2011-05-23]  (pol.).
• Strona audycji PR Programu II o Halinie Konopackiej autorstwa Witolda Malesy. [dostęp 12 sierpnia 2012]
• Odsłonięcie Gwiazdy Haliny Konopackiej na I Edycji (2000) Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie