Józef Wiatr
 Józef Wiatr w mundurze podpułkownika KOP | |
 generał brygady | |
| Data i miejsce urodzenia | 25 lipca 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 22 maja 1977 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1914–1947 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | Sztabu Naczelnego Wodza |
| Stanowiska | generalny kwatermistrz |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
              | |
.png){kind=small}
Józef Albin Wiatr (ur. 25 lipca 1889 w Sidzinie, zm. 22 maja 1977 w Farnborough) – generał brygady Polskich Sił Zbrojnych.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 25 lipca 1889 w Sidzinie, w rodzinie Ludwika i Marii z Koprowskich[1]. Ukończył gimnazjum i Akademię Handlową w Krakowie oraz uzyskał absolutorium na wydziale prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[2]. Przed I wojną światową był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich[3]. W okresie od 4 sierpnia 1914 do lipca 1917 służył w I batalionie 1 pułku piechoty Legionów Polskich[2]. Po kryzysie przysięgowym wcielony został do armii austro-węgierskiej i wysłany na front włoski[2]. Od lutego 1918 pełnił funkcję komendanta obwodu i czasowo okręgu krakowskiego Polskiej Organizacji Wojskowej[2].
Od listopada 1918 w Wojsku Polskim. Listopad 1918 – marzec 1919 adiutant batalionu Odsieczy Lwowa, a potem 5 pułku piechoty Legionów[2]. Marzec – lipiec 1919 adiutant I Brygady Piechoty Legionów. Lipiec 1919 – styczeń 1920 szef gabinetu I wiceministra Spraw Wojskowych. W latach 1919–1921 słuchacz II Kursu Wojennego Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego. Kwiecień 1920 – styczeń 1921 szef Oddziału IV Sztabu 3 Armii na froncie bolszewickim[2]. Od stycznia 1921 był oficerem Oddziału IV Sztabu Generalnego WP[2].
W październiku 1927 mianowany został dowódcą II batalionu 4 pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie[4]. 26 kwietnia 1928 roku wyznaczony został na stanowisko zastępcy dowódcy 75 pułku piechoty[2] w Chorzowie[5]. 5 listopada 1928 roku otrzymał przeniesienie do składu osobowego II zastępcy szefa Sztabu Generalnego[6]. Lipiec 1929 – październik 1934 dowódca pułku KOP „Wilejka”[2]. Październik 1934 – styczeń 1936 dowódca 86 pułku piechoty w Mołodecznie. Styczeń 1936 – wrzesień 1939 szef Oddziału I Sztabu Głównego WP. Pod jego kierownictwem został opracowany plan mobilizacyjny „W”. W kampanii wrześniowej 1939 pełnił służbę na stanowisku generalnego kwatermistrza – III zastępcy szefa Sztabu Naczelnego Wodza.
Po agresji ZSRR na Polskę przeszedł wraz ze sztabem Naczelnego Wodza granicę polsko-rumuńską. Zbiegł z internowania i przedostał się na Bliski Wschód. Początkowo w Ośrodku Zapasowym Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich w Palestynie. Wrzesień 1942 – sierpień 1943 dowódca Etapów Armii Polskiej na Wschodzie. Sierpień 1943 – luty 1944 dowódca Bazy i Etapów Armii Polskiej na Wschodzie. Luty 1944 – marzec 1945 Generalny Kwatermistrz Armii Polskiej na Wschodzie. Marzec 1945 – 1947 dowódca Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie. Z ramienia Ligi Niepodległości Polski wszedł do pozostającej w opozycji do Prezydenta RP Augusta Zaleskiego, utworzonej w 1954 roku Tymczasowej Rady Jedności Narodowej[7]. Po przybyciu do Wielkiej Brytanii i demobilizacji osiadł w Londynie.
Od 24 kwietnia 1918 był mężem Zofii z Szumińskich[3].
Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 315a pod murem-1-4)[8].
Awanse
[edytuj | edytuj kod]- chorąży – 1 stycznia 1917[9]
- podporucznik
- porucznik
- kapitan
- major – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919
- podpułkownik – 12 kwietnia 1927 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 i 43. lokatą w korpusie oficerów piechoty
- pułkownik – 1 stycznia 1934
- generał brygady – 1 stycznia 1943
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 4785
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Niepodległości (20 stycznia 1931)[10]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)[11]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (9 listopada 1932)[12]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[3]
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Złoty Krzyż Zasługi (14 października 1934)[13]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[3]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[3]
- Srebrny Medal za Długoletnią Służbę[3]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[3]
- Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja)[3]
- Krzyż Oficerski Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)[3]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kolekcja GiO ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f g h i Kolekcja GiO ↓, s. 4.
- ↑ a b c d e f g h i Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 338. [dostęp 2021-08-11].
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 25 z 31.10.1927 r.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 140.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 339.
- ↑ Jan Józef Kasprzyk, Liga Niepodległości Polski, [w:] Encyklopedia Białych Plam, t. XI, Radom 2003, s. 143.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: WILHELM WIATR, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-22].
- ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 32.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 295 „za zasługi na polu wyszkolenia i organizacji wojska”.
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 238, poz. 296 „za zasługi w służbie ochrony pogranicza”.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wiatr Józef. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości sygn. I.480.639 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-09-26].
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
- Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 2 M-Ż. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2001. ISBN 83-871-0381-0.
- Waldemar Strzałkowski: Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r.. W: Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1096-7.