Osiedle Przyjaźń (Warszawa)

Ten artykuł dotyczy osiedla w Warszawie. Zobacz też: inne osiedla o tej nazwie.
Osiedle Przyjaźń
Osiedle Warszawy
Ilustracja
Fragment osiedla, dawne domki budowniczych Pałacu Kultury i Nauki
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miasto

Warszawa

Dzielnica

Bemowo

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Osiedle Przyjaźń”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Osiedle Przyjaźń”
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Osiedle Przyjaźń”
Ziemia52°14′14″N 20°55′09″E/52,237353 20,919128
Multimedia w Wikimedia Commons
Budynek klubu Karuzela ok. 1971
Fragment osiedla, domki wzniesione dla kadry technicznej budowanego Pałacu Kultury i Nauki

Osiedle Przyjaźń – osiedle w dzielnicy Bemowo w Warszawie położone między ulicami: Górczewską, Powstańców Śląskich, Jana Olbrachta oraz linią kolejową[1].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Tereny dawnej wsi Jelonki, na których znajduje się osiedle, zostały przyłączone do Warszawy w 1951[2].

W 1952 roku na ok. 40 ha powstało tam barakowe osiedle „Przyjaźni Polsko–Radzieckiej” dla kilku tysięcy radzieckich budowniczych Pałacu Kultury i Nauki[3][2]. Właścicieli gruntów w przyspieszonym trybie wywłaszczono oferując odszkodowanie lub grunty zamienne pod Warszawą lub na Ziemiach Odzyskanych[4].

Na osiedlu wzniesiono dwa rodzaje drewnianych domków: pawilony hotelowe dla robotników i domki jednorodzinne dla kadry technicznej[4]. Zostały one przywiezione do Warszawy w gotowych elementach i złożone na miejscu[5]. Malowano je w dwóch wariantach kolorystycznych: niebiesko-białym i niebiesko-czerwonym[6]. Pawilony przypominały staropolskie dworki[6]. Według niektórych źródeł część z nich przywieziono z jenieckiego Stalagu I B „Hohenstein” koło Olsztynka[7][8]. Na terenie osiedla powstały także m.in. kino, stołówka, klub, łaźnia, przychodnia lekarska, kotłownia[9] oraz dwa boiska sportowe[6]. Posadzono 4 tys. drzew i 40 tys. krzewów oraz zbudowano 8 km wewnętrznych dróg i ulic[6]. Osiedle było ogrodzone[7]. W celu odprowadzania z niego ścieków w 1952 oddano do użytku Stację Pomp Kanałowych „Jelonki”[10].

W szczytowym okresie budowy Pałacu Kultury i Nauki na osiedlu mieszkało 4,5 tys. osób[6]. Odbywały się tam również festyny, spotkania młodzieży radzieckiej i polskiej, okolicznościowe akademie i zawody sportowe[6]. Po zakończeniu budowy Pałacu Kultury i Nauki w maju 1955 roku osiedle zostało przekazane przez władze miasta Ministerstwu Szkolnictwa Wyższego z przeznaczeniem na domy studenckie dla warszawskich uczelni[1][11]. We wrześniu 1955 zamieszkało tam ok. 3 tys. studentów, a także pracownicy naukowi[11]. Osiedlu nadano wtedy nazwę „Przyjaźń”[11]. Na terenie o powierzchni 32 ha powstały 33 domy studenckie, 9 hoteli asystenckich, 19 bloków asystenckich, 77 domów jednorodzinnych dla pracowników uczelni oraz 2 hotele robotnicze[1]. Dojazd do śródmieścia zapewniały dwie linie autobusowe[12]. Co roku na osiedlu zaczęło być organizowane święto studentów – Jelonkalia[13].

W 1978 roku na osiedlu mieszkało 1190 asystentów i pracowników warszawskich uczelni wraz z rodzinami oraz 1200 studentów[14]. Jednym z nich był przyszły prezydent Mali Alpha Oumar Konaré[15].

W latach 90. od strony ul. Powstańców Śląskich zbudowano kilka domów studenckich oraz ratusz dzielnicy Bemowo[16].

Współcześnie dawne osiedle budowniczych Pałacu Kultury i Nauki składa się z dwóch części: budynki wielorodzinne pełnią funkcje domów studenckich, a w domkach jednorodzinnych mieszkają pracownicy naukowi lub ich potomkowie[17]. Jest ono własnością Skarbu Państwa[17]. Budynkami pełniącymi funkcję domów studenckich zarządzała przez 12 lat Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej[18] i zwróciła je w maju 2024 roku Miastu Stołecznemu Warszawa po wygaśnięciu dzierżawy. Na osiedlu mają również swoje siedziby Klub Karuzela (zamknięty w 2021)[19] i Biblioteka Publiczna Warszawa-Bemowo z czytelnią[9].

Na osiedlu działają Stowarzyszenie Przyjaźni PS, zajmujące się animacją społeczną i animacją kultury oraz prowadzące „Archiwum Społeczne Osiedla Przyjaźń”[20], oraz Stowarzyszenie Mieszkańców Osiedla Profesorskiego (mieszkańców domków jednorodzinnych)[21][17].

W 2024 roku układ osiedla z zespołem budynków został wpisany do rejestru zabytków[22].

W kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Osiedle Przyjaźń pojawiło się jako główna lokalizacja w etiudzie Jana Komasy Fajnie, że jesteś (2003), która została nagrodzona na Festiwalu Filmowym w Cannes w 2004[23].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 710. ISBN 83-01-08836-2.
  2. ↑ a b Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 103. ISBN 83-85028-56-0.
  3. ↑ Jarosław Zieliński: Pałac Kultury i Nauki. Łódź: Księży Młyn, 2012, s. 33–34. ISBN 978-83-7729-158-0.
  4. ↑ a b Jarosław Zieliński: Pałac Kultury i Nauki. Łódź: Księży Młyn, 2012, s. 33. ISBN 978-83-7729-158-0.
  5. ↑ Michał Krasucki: Warszawskie dziedzictwo postindustrialne. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 337. ISBN 978-83-931723-5-1.
  6. ↑ a b c d e f Jarosław Zieliński: Pałac Kultury i Nauki. Łódź: Księży Młyn, 2012, s. 34. ISBN 978-83-7729-158-0.
  7. ↑ a b Rafał Jabłoński: Historie warszawskie. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2012, s. 218. ISBN 978-83-7436-314-3.
  8. ↑ Historia Olsztynka. [dostęp 2018-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-16)].
  9. ↑ a b Jarosław Trybuś: Przewodnik po warszawskich blokowiskach. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, s. 186. ISBN 978-83-60142-31-8.
  10. ↑ Henryk Janczewski: Warszawa. Geneza i rozwój inżynierii miejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1971, s. 169.
  11. ↑ a b c Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 104. ISBN 83-85028-56-0.
  12. ↑ Rafał Jabłoński: Historie warszawskie. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2012, s. 191. ISBN 978-83-7436-314-3.
  13. ↑ Kalendarz warszawski 1 IV–30 VI 1986. „Kronika Warszawy”. 69, s. 210, 1987. 
  14. ↑ Poprawią się warunki życia na osiedlu "Przyjaźń", "Stolica", Nr 40 (1606), 1 października 1978
  15. ↑ Osiedle Przyjaźń
  16. ↑ Jarosław Trybuś: Przewodnik po warszawskich blokowiskach. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, s. 187. ISBN 978-83-60142-31-8.
  17. ↑ a b c Arkadiusz Gruszczyński. Przyjaźń w zawieszeniu. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 7 grudnia 2018. 
  18. ↑ Oktawia Kromer. Nie chca płacić jeszcze więcej za grzyba na ścianie. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 12 czerwca 2023. 
  19. ↑ Przemysław Paczkowski: Legendarny klub Karuzela powróci? Warszawa stara się o fundusze na remont. [w:] Radio dla Ciebie [on-line]. 11 maja 2023. [dostęp 2024-08-20].
  20. ↑ O nas. Stowarzyszenie Przyjaźni PS. [dostęp 2017-10-26].
  21. ↑ Kontakt. [w:] Stowarzyszenie Mieszkańców Osiedla Profesorskiego [on-line]. [dostęp 2018-12-20].
  22. ↑ RDC /DJ: Osiedle „Przyjaźń” zostało wypisane do rejestru zabytków [ZOBACZ]. rdc.pl, 2024-11-08. [dostęp 2024-11-10]. (pol.).
  23. ↑ Cinefondation - Cannes Film Festival 2004 [online], 2004 [dostęp 2020-11-07].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Osiedla warszawskiej dzielnicy Bemowo
Obszary MSI
Części miasta wg PRNG

Godło

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Osiedle_Przyjaźń_(Warszawa)&oldid=75210907”