Pałac Schaffgotschów w Cieplicach

Pałac Schaffgotschów w Cieplicach

nr rej. A/4950/229 z 31 maja 1950
Widok od południa, od strony Parku Zdrojowego
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Cieplice Śląskie-Zdrój
Adres	pl. Piastowski 25/27[1]
Styl architektoniczny	barokowy z formami wczesnoklasycystycznymi[2]
Architekt	Johann Georg Rudolf
Kondygnacje	3
Rozpoczęcie budowy	1784
Ukończenie budowy	1809
Pierwszy właściciel	Johann Nepomucen Schaffgotsch
Położenie na mapie Jeleniej Góry Pałac Schaffgotschów w Cieplicach
Położenie na mapie Polski Pałac Schaffgotschów w Cieplicach
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Pałac Schaffgotschów w Cieplicach
50°51′54″N 15°40′55″E/50,865000 15,681944
Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac Schaffgotschów – zabytkowy^[3] pałac położony w centrum uzdrowiska Cieplice-Zdrój, pomiędzy Placem Piastowskim a Parkiem Zdrojowym, w Jeleniej Górze, województwie dolnośląskim.

Monumentalną rezydencję (fasada posiada długość 81 metrów) polecił zbudować hrabia Johann Nepomucen Schaffgotsch w miejscu renesansowego dworu i domu gościnnego^[4]. Pałac wzniesiono w latach 1784–1809 z wykorzystaniem reliktów obu budynków, które pozostały po pożarze z roku 1777^[4]. Rezydencja reprezentuje styl dojrzałego baroku w połączeniu z formami wczesnoklasycystycznymi^[4]. Autorem projektu jest Johann Georg Rudolf, którego zatrudniono w dobrach Schaffgotschów oraz majątku cystersów krzeszowskich^[4]. Dekoracje fasady wykonali Augustin Wagner i kamieniarz Johann Pausenberger. Wnętrza dekorowali w stylu empire, w latach 1789–1809, malarz Anton Paetz i sztukator Johan Joseph Echtler^[4]. W latach 1865–1866 przebudowano wnętrza w duchu historyzmu^[4]. W latach 1949–1951 przeprowadzono remont pałacu^[4]. Od roku 1975 w pałacowym budynku znajduje się filia Politechniki Wrocławskiej^[5].

Murowany budynek pałacowy zrealizowano jako trójskrzydłowe założenie, zwrócone wydłużoną fasadą do placu, zaś skrzydłami ku ogrodowi^[4]. Trójkondygnacyjna bryła budynku pałacowego została nakryta wysokim, czterospadowym dachem z lukarnami i wysokimi kominami. Wydłużona 21-osiowa elewacja frontowa pałacu ozdobiono dwoma trzyosiowymi ryzalitami pozornymi zawierającymi portale oraz ujmującymi siedem środkowych osi okiennych. Wieńczące ryzality półkoliste kartusze, wypełnione rzeźbionymi przedstawieniami herbu Schaffgotsch, ujęto po bokach attykami ze spoczywającymi na nich kobiecymi posągami oraz zwieńczono wazami^[4]. Wnętrza, przebudowywane, zachowały wiele oryginalnej, bogatej dekoracji. Parter posiada sklepienia, wyższe kondygnacje kryte są stropami fasetowymi^[4]. W kilku salach piętra zachowały się stylowe, klasycystyczne detale architektoniczne (posadzki, obicia ścian, plafony, boazerie itp.). Na szczególną uwagę zasługuję m.in. dwukondygnacyjna sala balowa (obecna aula), zaprojektowana przez mistrza Kurza z Kowar^[4]. Jej ściany i sufit bogato ozdobiono sztukaterią, a podłogę wykonano w formie intarsjowanej mozaiki. Zwracają w niej uwagę dwa klasycystyczne piece, kryształowy żyrandol oraz lustra^[4]. Ściany zdobią medaliony, przedstawiające personifikacje antycznych bogiń. W salach Niebieskiej i Lustrzanej zachowały się piece i meble z epoki, parkiety i sztukaterie^[6]. Obecny sekretariat to dawny gabinet Schaffgotschów.

• 
  Herb von Schafftgotsch
• 
  Herb von Schafftgotsch
• 
  Herb von Schafftgotsch
• 
  Fragment fasady północnej
• 
  Pałac na litografii A. Dunckera

• Pałac Schaffgotschów we Wrocławiu

• Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.
• Wojciech Kapałczyński, Piotr Napierała: Zamki, pałace i dwory Kotliny Jeleniogórskiej. Wrocław: Fundacja Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej, 2005, s. 15–17. ISBN 83-92292-21-9.
• Zabytki sztuki w Polsce: Śląsk. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2006., 2005, s. 360. ISBN 83-92290-61-5.Sprawdź autora:1.
• Marek Gaworski – „Najpiękniejsze zamki i pałace Śląska i pogranicza polsko-czeskiego”, Matiang, Strzelce Opolskie 2012, ISBN 978-83-932293-6-9.
• o rodzinie właścicieli: * A. Kuzio-Podrucki, Schaffgotschowie. Dzieje wielkiego rodu z Europy Środkowej, Katowice 2024, ISBN 978-8367152-61-7

• Strona główna pałacu
• Pałac Cieplice Śląskie Zdrój
• Historia pałacu Schaffgotschów w Cieplicach
• Archiwalne widoki pałacu w bibliotece Polona