Papieska elekcja 1181

Papieska elekcja 1181

Daty i miejsce
31 sierpnia – 1 września 1181
Rzym
Główne postacie
Dziekan	Ubaldo de Lucca (do wyboru 1 września)
Prodziekan	Teodino de Arrone (w dniu 1 września)
Protoprezbiter	Alberto di Morra OPraem
Protodiakon	Giacinto Bobone
Wybory
Liczba elektorów • uczestnicy • nieobecni	17 8
Wybrany papież
Ubaldo de Lucca Przybrane imię: Lucjusz III

Papieska elekcja 31 sierpnia – 1 września 1181 – papieska elekcja, która odbyła się po śmierci Aleksandra III i wybrała na jego następcę Lucjusza III. Była to pierwsza papieska elekcja, która odbywała się według konstytucji Licet de vitanda uchwalonej na Soborze Laterańskim III.

Sobór laterański III, zwołany przez Aleksandra III w 1179 roku wprowadził nowe zasady wyboru papieża, które miały na celu przeciwdziałanie podwójnym elekcjom i schizmom, które w ciągu poprzednich ponad stu lat były zjawiskiem nagminnym. Konstytucja Licet de vitanda usankcjonowała dotychczasową praktykę, zgodnie z którą uprawnienia elektorskie przysługują wszystkim kardynałom, niezależnie od rangi, co położyło kres sporom dotyczącym interpretacji w tym zakresie dekretu „In Nomine Domini” z 1059. Inną nowością wprowadzoną przez konstytucję Licet de vitanda była zasada, że do wyboru papieża konieczna jest większość 2/3 głosów.

O skuteczności przyjętych wówczas rozwiązań świadczy najlepiej fakt, że przez blisko 150 lat po Soborze Laterańskim III nie było w Kościele antypapieży.

Papież Aleksander III zmarł 30 sierpnia 1181 roku po 22 latach pontyfikatu, w trakcie których musiał stawiać czoło cesarzowi Fryderykowi Barbarossie i popieranym przez niego antypapieżom. Dopiero w ostatnich latach życia doszło do zawarcia między nimi pokoju i zakończenia schizmy. W chwili śmierci Aleksandra III Święte Kolegium liczyło najprawdopodobniej 25 kardynałów, z czego nie więcej niż 17 wzięło udział w wyborze następcy Aleksandra III:

• Ubaldo de Lucca (nominacja kardynalska: 17 grudnia 1138) – kardynał biskup Ostii; prymas Świętego Kolegium Kardynałów
• Teodino de Arrone (18 grudnia 1165) – kardynał biskup Porto e Santa Rufina
• Paolo Scolari (22 września 1179) – kardynał biskup Palestriny; archiprezbiter bazyliki liberiańskiej
• Alberto di Morra OPraem (22 grudnia 1156) – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Lucina; protoprezbiter Świętego Kolegium Kardynałów; kanclerz Świętego Kościoła Rzymskiego
• Giovanni Conti da Anagni (20 grudnia 1158) – kardynał prezbiter S. Marco
• Pietro de Bono CanReg (18 grudnia 1165) – kardynał prezbiter S. Susanna
• Vibiano (8 marca 1175) – kardynał prezbiter S. Stefano al Monte Celio
• Cinzio Capello (15 marca 1158) – kardynał prezbiter S. Cecilia
• Uguccione Pierleoni (3 marca 1173) – kardynał prezbiter S. Clemente
• Ardoino da Piacenza CanReg (3 czerwca 1178) – kardynał prezbiter S. Croce in Gerusalemme
• Mathieu d’Anjou (23 września 1178) – kardynał prezbiter S. Marcello
• Laborans de Panormo (22 września 1173) – kardynał prezbiter S. Maria in Trastevere
• Giacinto Bobone (23 grudnia 1144) – kardynał diakon S. Maria in Cosmedin; protodiakon Świętego Kolegium Kardynałów
• Raniero da Pavia (8 marca 1175) – kardynał diakon S. Giorgio in Velabro
• Matteo CanReg (23 września 1178) – kardynał diakon S. Maria Nuova
• Graziano da Pisa (23 września 1178) – kardynał diakon Ss. Cosma e Damiano
• Rainier Magnus (23 września 1178) – kardynał diakon S. Adriano

Wśród elektorów było dwunastu nominatów Aleksandra III, trzech Adriana IV, jeden Innocentego II i jeden Lucjusza II.

Co najmniej ośmiu kardynałów, w tym sześciu mianowanych przez Aleksandra III i dwóch przez Adriana IV, nie uczestniczyło w elekcji:

• Konrad von Wittelsbach CanReg (18 grudnia 1165) – kardynał biskup Sabiny; arcybiskup Salzburga; legat papieski w Niemczech
• Henri de Marsiac OCist (marzec 1179) – kardynał biskup Albano; legat papieski w Langwedocji
• Pierre Ithier de Pavie CanReg (22 września 1173) – kardynał biskup Tusculum; arcybiskup elekt Bourges; legat papieski we Francji i Niemczech
• Guillaume de Champagne (marzec 1179) – kardynał prezbiter S. Sabina; arcybiskup Reims; legat papieski we Francji
• Ruggiero di San Severino OSB (1180) – kardynał prezbiter S. Eusebio; arcybiskup Benewentu
• Ardicio Rivoltella (22 grudnia 1156) – kardynał diakon S. Teodoro; prałat kolegiaty w Piadenie
• Simone Borelli OSB (21 września 1157) – kardynał diakon S. Maria in Domnica; opat Subiaco
• Leonato de Manoppello OSB (21 marca 1170) – kardynał diakon bez tytułu; opat S. Clemente w Casauria

Kardynałowie zebrali się w celu wyboru następcy Aleksandra III już następnego dnia po jego śmierci. Drugiego dnia obrad, 1 września 1181 jednogłośnie wybrali sędziwego kardynała Ubaldo z Lukki, ostatniego żyjącego nominata Innocentego II. Elekt przyjął wybór i przybrał imię Lucjusz III. Jego intronizacja odbyła się w Velletri 6 września 1181 roku.

• Ian Stuart Robinson, The Papacy, 1073-1198: Continuity and Innovation, Cambridge 1990
• Werner Maleczek, Papst und Kardinalskolleg von 1191 bis 1216: Die Kardinäle unter Coelestin III und Innocenz III, Wiedeń 1984
• Johannes M. Brixius, Die Mitglieder des Kardinalkollegiums von 1130-1181, Berlin 1912
• Klaus Ganzer, Die Entwicklung des auswärtigen Kardinalats im hohen Mittelalter, Tybinga 1963

• Jaffé Philipp, Regesta pontificum Romanorum ab condita Ecclesia ad annum post Christum natum MCXCVIII, Vol. II, Lipsk 1888
• Sede Vacante 1181 (Notes by J. P. Adams)