Sindarin

Sindarin
Obszar

mitologia Śródziemia

Pismo/alfabet

cirth, tengwar, łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Kody języka
ISO 639-3 sjn
IETF sjn
Glottolog sind1281
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Sindarin (qya. szaroelfi, inaczej: język sindariński) – sztuczny język opracowany przez J.R.R. Tolkiena, występujący w stworzonej przez niego mitologii Śródziemia. Mieli posługiwać się nim Sindarowie. Fonologia oparta jest w dużej mierze na języku walijskim.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwotny język elfickiJęzyk wspólnoeldarińskiJęzyk wspólnoteleriński → sindarin

Język ten miał wspólne korzenie z quenyą. Początki wykształcania się sindarinu to czas, kiedy część Eldarów prowadzona przez Elwego nie przeprawiła się przez Morze, a osiadła w Beleriandzie. Tam język ten szybko się zmieniał, gdyż kraina, w której był używany, należała do śmiertelnych:

Po swoim powrocie do Śródziemia sindarin przyjęli również Ñoldorowie i używali go na co dzień, zaś quenya (ich ojczysta mowa) stała się językiem książąt, pieśni i książek (qya. parmalambë). W Drugiej Erze sindarin był używany także przez ludzi z Númenoru, później jego znajomość świadczyła właśnie o númenorejskim pochodzeniu. W Drugiej i Trzeciej Erze sindarinem zaczęli się posługiwać też Nandorowie (wcześniej używali oni języka nandorińskiego).

Cechą charakterystyczną sindarinu jest m.in. możliwość istnienia w nagłosie zbitek dwóch spółgłosek (np. gw, dr, cr, br), co jest zjawiskiem niespotykanym w quenyi. Pojawiają się też w wyrazach jednosylabowych tzw. samogłoski superdługie (â, ê, ô, î, û, ŷ) wymawiane dwa razy dłużej od zwykłych samogłosek długich (tj. á, é, í, ó, ú, ý).

Sindarin długo ewoluował – jego rozwój można przedstawić także w następujący sposób: Pierwotny język elficki (od Przebudzenia do 1105) → Język wspólnoeldarińskiJęzyk wspólnoteleriński (do 1150) → protosindariński (1150-1152) → starosindariński (1152-1350) → średniosindariński (1350-1496) → nowosindariński (1496 – ok. 600 PE; trzy dialekty) → późnosindariński (Druga Era – Czwarta Era).

Dodatkowo warto zauważyć, iż powstały jeszcze takie formy sindarinu jak: sindarin Ñoldorów – od 1497 do końca Trzeciej Ery – i sindarin Dúnedainów – od 422 r. Pierwszej Ery do czasów Wojny o Pierścień.

W zamierzeniach Tolkiena sindarin miał być początkowo językiem wykształconym przez Ñoldorów (zwanym wtedy noldorinem), doszedł jednak do wniosku, że w Valinorze nie mogły wykształcić się dwa języki tak różne, jak sindarin i quenya.

Dialekty nowosindarińskiego

[edytuj | edytuj kod]

Fonologia

[edytuj | edytuj kod]
Litera IPA Uwagi
a ɑ a w ang. father; prawdopodobnie poprawna jest też wymowa polskiego a
á a: jak a, ale dwa razy dłużej; brak polskiego odpowiednika
ae aɛ̯ jak i w ang. high (ale zakończone raczej na sindarińskie e niż i); brak polskiego odpowiednika
ai aj pol. aj w maj
au aw pol. au w autor
b b pol. b
c k zawsze jak pol. k
ch x pol. ch
chw xʍ jak ch + hw; brak polskiego odpowiednika
d d pol. d
dh ð jak dźwięczne th w ang. those; brak polskiego odpowiednika
e ɛ ang. e w bed; głoska dość podobna do pol. e
é ɛ: dwa razy dłuższe e
ei ɛj pol. ej
f f, v pol. f, w wygłosie i przed n reprezentuje /v/, np. nef, czyt. /nev/
g g pol. g
h h ang. h w hill; brak polskiego odpowiednika
hw ʍ bezdźwięczne w; jak w ang. wheel, whale (tylko wtedy, kiedy ich wymowa różni się od weal, wail); brak polskiego odpowiednika
i i, j pol. i; przed samogłoską ma wartość pol. j, np. Ioreth = Joreth
l l, ʎ pol. l, ale pomiędzy e/i a spółgłoską wymawiane jak ʎ (wym. jak li w pol. milion); jest bezdźwięczne po bezdźwięcznych szczelinowych (np. th, f)
lh bezdźwięczne l, jak „l” w otoczeniu spółgłosek bezdźwięcznych (np. „myśl”)
m m pol. m
n n, ŋ pol. n, ale przed c i g wymawiane jak ŋ
ng ŋ, ŋg zazwyczaj wymawiane jak ŋ (jak n w angina), ale pomiędzy samogłoskami albo przed r, l, w jak ŋg (jak ng w angina)
o ɔ pol. o
p p pol. p
ph f, ff pol. f, ale jako f: wszędzie tam, gdzie wywodzi się od -pp-;
r r pol. r
rh bezdźwięczne r, jak „r” w otoczeniu spółgłosek bezdźwięcznych (np. „krtań”)
s s pol. s
t t pol. t
th θ jak bezdźwięczne th w ang. path; brak polskiego odpwiednika
u u pol. u
ú u: taki sam dźwięk jak u, ale dwa razy dłuższy; brak pol. odpowiednika
ui uj pol. uj
v v pol. w; nieużywane na końcu wyrazu; patrz f.
w w pol. ł
y y jak u we fr. vu; brak polskiego odpowiednika

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]