Władysław Krajewski (balneolog)

Władysław Krajewski

Data i miejsce urodzenia	8 stycznia 1839 Łabunie
Data i miejsce śmierci	30 września 1891 Kraków
Miejsce spoczynku	cmentarz Rakowicki w Krakowie
Zawód, zajęcie	lekarz balneolog
Narodowość	polska
Rodzice	Seweryn, Tekla
Małżeństwo	Maria
Krewni i powinowaci	Henryk (brat)

Władysław Krajewski z Krajewa herbu Jasieńczyk (ur. 8 stycznia 1839 w Łabuniach, zm. 30 września 1891 w Krakowie) – polski działacz niepodległościowy, sybirak, lekarz balneolog.

Wywodził się z rodu Krajewskich herbu Jasieńczyk^[1]. Urodził się 8 stycznia 1839 w Łabuniach^[2][1]. Był synem Seweryna i Tekli z domu Troszczyńskiej^[2]. Jego dziadek Antoni był żołnierzem Tadeusza Kościuszki, ojciec organizatorem oddziałów gen. Józefa Dwernickiego w powstaniu listopadowym, w którym brali udział też krewni od strony matki^[2]. Miał brata Henryka (1824-1897, późniejszy spiskowiec i prawnik), wraz z którym był wychowywany przez ks. Feliksa Troszczyńskiego, byłego zesłańca syberyjskiego i proboszcza w Hrubieszowie^[2].

Uczył się w Hrubieszowie, a następnie w gimnazjum gubernialnym w Lublinie^[2]. Od 1859 kształcił się w Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie^[2]. Poza oddaniem się nauce w okresie studiów zbliżył się do ruchu niepodległościowego, uczestniczył w zebraniach Narcyzy Żmichowskiej i Eleonory Ziemięckiej, należał do koła Mierosławczyków, brał udział w słynnej manifestacji 25 lutego 1861, po której dwa dni potem poległo pięciu uczestników^[2]. Został wtedy aresztowany i wkrótce potem zwolniony^[2]. W październiku 1861 uczestniczył w manifestacji w Horodle i osobiście paktował z Chruszczewem^[2]. W styczniu 1863 uniknął branki zapisując się do oddziałów ochotniczych, po czym przed udaniem się do lasu wyjechał do Krasnobrodu, aby pożegnać się z rodzicami^[3]. W tym czasie był śledzony i następnie został aresztowany w domu rodzinnym^[3]. Przez pół roku przetrzymany w Zamościu, po czym przewieziony do Warszawy i osadzony w Cytadeli^[3]. Tam poddawany śledztwu nie wydał nikogo^[3]. Został zesłany do wołosti abakańskiej w guberni krasnojarskiej koło Minusińska^[3]. Do tego miejsca był prowadzony pieszo przez kilka miesięcy i w tym okresie był wsparciem dla współskazańców^[3]. Na miejscu zyskiwał zaufanie i szacunek miejscowych, początkowo nieżyczliwie nastawionych^[3]. Z czasem podjął się opieki lekarskiej dla tamtejszej ludności, dokształcając się za pomocą książek specjalnie dla niego sprowadzanych^[3]. Działał wraz z uczącym się przy nim ks. ks. Rafałem Drewnowskim (późniejszy założyciel i dyrektor szpitala w Tunce)^[3]. Jako już znany lekarz został skierowany w miejsce panującej epidemii o kilkaset wiorst od Minusińska, gdzie wskutek jego działań wkrótce potem zakaźna choroba zanikła^[3]. Prawdopodobnie w związku z tym osiągnięciem został przeniesiony do Krasnojarska, gdzie żył od 1865 przez cztery lata^[4]. Tam jednak zabroniono mu prowadzenia praktyki lekarskiej, był poddany nadzorowi policyjnemu, a mógł jedynie studiować nauki medyczne i lingwistyczne^[4]. Pod koniec 1869 został zwolniony z wygnania^[4].

Po powrocie do Warszawy zamierzał dokończył studia medyczne na Akademii, jednak nie wyraziły na to zgody władze rosyjskie^[4]. Wobec tego pracował w prywatnych klinikach profesorów Brodowskiego, Chałubińskiego i innych^[4]. Mimo starań i obietnic nie udało mi się załatwić odzyskania praw obywatelskich, wskutek czego wyjechał z Królestwa Kongresowego i przez Kraków udał się do czeskiej Pragi, gdzie bezskutecznie usiłował podjąć studia^[4]. Ostatecznie został przyjęty na czwarty rok studiów na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wiedeńskiego^[4]. Pokonawszy wiele trudności, w tym opanowując język niemieckie, łącznie po siedmiu latach uzyskał doktorat^[4]. W Wiedniu działał w Stowarzyszeniu Akademickim „Ognisko” i w tym czasie współpracował z Edwardem Krzyżanowskim^[4].

Po studiach osiadł w Teplicach, rozwijając praktykę lekarza balneologa, wkrótce zyskując sławę^[5]. Znany był z oddania pacjentom, samarytańskiej postawy, a jego willa „Polonia” była mekką dla chorych, a mieszkanie służyło za szpital^[6]. W miesiącach jesiennych i zimowych zamieszkiwał i praktykował w Krakowie^[6]. Był współpracownikiem dwutygodnika „Polski Lud”, udzielając na łamach czasopisma porad lekarskich^[6].

Zmarł 30 września 1891 w Krakowie na skutek choroby serca^[6][1]. Po pogrzebie prowadzonym przez o. Edwarda Zygmunta Nowakowskiego został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera Fd)^[6][7]. Od 20 czerwca 1871 był żonaty z Marią (córka Seweryna Mierzejewskiego, także zesłańca syberyjskiego), z którą miał troje dzieci^[8].

Staraniem ww. o. Wacława w 1893 w kościele kapucynów w Krakowie ustanowiono marmurową tablicę upamiętniającą dr. Krajewskiego^[6].

Był autorem niekończonego rękopisu pt. Rady i wskazówki higieniczne^[6]. Zapiski te zostały wydane w 1893 w Krakowie przez M.G. Łańcuckiego pt. Doktora Władysław Krajewskiego, sybiraka-lekarza. I. Rady i wskazówki higieniczne. II. Życiorys i portretem^[9].

• Justyn Sokulski. Władysław Krajewski w setną rocznicę urodzin. „Sybirak”. Nr 1 (17), s. 50-54, Styczeń 1939.