Vanadijum
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Opšti podaci | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ime, simbol, atomski broj | Vanadijum, V, 23 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pripadnost skupu | prelaznih metala | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| grupa, perioda | VB, 4 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| gustina, tvrdoća | 6110 kg/m3, 7,0 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Boja | čeličnosiva  | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine atoma | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomska masa | 50,9415 u | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomski radijus | 135 (171) pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| kovalentni radijus | 125 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| van der Valsov radijus | bez podataka | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronska konfiguracija | [Ar]3d34s2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| e- na energetskim nivoima | 2, 8, 11, 2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidacioni brojevi | 5, 3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine oksida | amfoterni | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalna struktura | regularna prostorno centrirana | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| fizičke osobine | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatno stanje | čvrsto | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura topljenja | 2175 K (1902 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura ključanja | 3682 K (3409 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| molska zapremina | 8,32×10-3 m3/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota isparavanja | 0,452 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota topljenja | 20,9 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| pritisak zasićene pare | 3,06 Pa (2175 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| brzina zvuka | 4560 m/s (293,15 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ostale osobine | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | 1,63 (Pauling) 1,45 (Alred) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična toplota | 490 J/(kg*K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična provodljivost | 4,89×106 S/m | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplotna provodljivost | 30,7 W/(m*K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| I energija jonizacije | 650,9 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| II energija jonizacije | 1414 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| III energija jonizacije | 2830 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| IV energija jonizacije | 4507 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| V energija jonizacije | 6298,7 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Najstabilniji izotopi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tamo gde drugačije nije naznačeno, upotrebljene su SI jedinice i normalni uslovi.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Objašnjenja skraćenica: zast.=zastupljenost u prirodi, v.p.r.=vreme polu raspada, n.r.=način raspada, e.r.=energija raspada, p.r.=proizvod raspada, z.e=zarobljavanje elektrona
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Vanadijum (V, latinski - vanadium) je metal VB grupe. Ima 11 izotopa čije se atomske mase nalaze između 44-55. Postojan je samo 51. Zastupljen je u zemljinoj kori u količini od 80 ppm (eng. parts per million) u obliku minerala: patronita i vandanita.
Otkriven je 1801 od strane Andres Manuel del Ria. Ime je dobio po skandinavskoj boginji Vanadis.
Vandijum gradi nekoliko oksida sa oksidaconim brojem od 1 do 5 sa različitim kristalnim strukturama. Mnogi od njih su našli primenu u industriji kao katalizatori oksidacionih reakcija u organskoj hemiji.
Vandijum je lisnat, srebrnast metal, loših mehaničkih osobina. Ipak on se dodaje čeliku da bi poboljšao njegovu otpornost na otiranje i pucanje. Zbog malih količina njegovih ruda i zbog njegove vojne primene on predstavlja metal od straeške važnosti.
Biološki značaj - vanadijum se nalazi u čovekovom okruženju i u njegovoj ishrani. U čovekovom organizmu on se javlja u tragovima. Preporučljivo ga je unositi u količini od 10 mikrograma. Kod osoba koje se redovno i pravilno hrane ne dolazi do nedostatka vanadijuma. Vanadijumom može doći do industrijskog zagađenja životne sredine, najznačajniji efekti su: oštećenje bubrega, nadražaj sluzokože sistema za disanje i za varenje.
Vanadijum je element koji se nalazi u enzimima koji menjaju glukozu i druge šećere.
