Abdülkerim el-Cili

Abdülkerim el-Cîlî. 15. yüzyılda yaşamış, tasavvufun İbn Arabi okulundan sufi.

Kutbuddin Abdulkerim b. İbrahim b. Abdulkerim el-Cîlî (Gilanî, Geylanî ve Cilanî olarak da anılır), H. 767 yılında İran’ın Cilan kasabasında, bir başka rivayete göre de Bağdat yakınlarındaki Cîl kasabasında doğdu.^[1]

Yaklaşık 20 yaşlarında seyahate başlayan Cîlî, Hindistan’a gitmiş, oradan da Arap Yarımadası'na yönelmiştir. Eserlerinde “Şeyhim” diyerek saygıyla andığı sufi İsmail el-Ceberîtî ile Yemen’in Zebid şehrinde tanışmıştır. Ölüm tarihi ve yeri hakkında birkaç rivayet olmakla birlikte, Zebid şehrinde 826 veya 832 yılında olması güçlü olasılıktır. İslami ilimler yanında harf ilmi, felek ilmi, Yunan ilimleri ve coğrafyayı da iyi bildiğini eserlerinden anlamak mümkündür.

Cîlî’nin eserlerinin önemli bir kısmı günümüze ulaşmamıştır. Günümüze ulaşan eserlerinden bazıları şunlardır:

• el-İnsânü’l-Kâmil fi ma’rifeti’l-evahir ve’l-evail (Kısaca İnsan-ı Kâmil olarak da bilinir)
• el-Kehfü ve’r-rakim fi şerhi bismillahirrahmanirrahim,
• el-Kemâlâtü’l-lâhiyye fi’s-sıfâti’l-Muhammediyye,
• Şerhu müşkilâti’l-Futûhâti’l-Mekkiyye,
• Menâziru’l-lâhiyye,
• En-Namusu’l-A’zam ve’l-Kamusu’l-Akdem,
• Merâtibu’l-Vücûd

• Abdülkerim el-Cîlî, İnsân-ı Kâmil, Mütercim Abdülaziz Mecdi Tolun, İz Yayıncılık, İstanbul, 1998.

• Universal Man 'Abd al-Karim Jili Extracts, translated with commentary by Titus Burckhardt. Translated from the French by Angela Culme-Seymour. Beshara Publications (April 1995) ISBN 0 904975 15 0

• İslam Düşünce Atlası'nda Abdülkerim el-Cili