Anna Haava

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Anna Haava
DoğumAnna Rosalie Haavakivi
15 Ekim 1864(1864-10-15)
Pala Parish, Rus İmparatorluğu
Ölüm13 Mart 1957 (92 yaşında)
Tartu, Estonya
MeslekŞair, Yazar
MilliyetEston
Vatandaşlık Estonya
Dönem1880-1957

Anna Haava (doğum adı Anna Rosalie Haavakivi), (d. 15 Ekim 1864 - ö. 13 Mart 1957), 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılda yaşamış Estonyalı şair, yazar ve çevirmendir. 1922'de Estonya Yazarlar Birliği'nin kurucu üyelerinden biriydi. 1930 yılında Kartal Haç Nişanı'nın 3. Sınıfı ile onurlandırıldı. Kendisine Estonya Kızıl Haçı'nın 2. Sınıf Nişanı 1935'te, Estonya SSR Halk Yazarı nişanı ve Şeref Rozeti Nişanı 1954'te verilmiştir.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Anna Rosalie Haavakivi, 15 Ekim 1864'te doğu Estonya'daki Peipsiääre Parish'in bir bölgesi olan kırsal Kodavere Parish'te doğdu.[1] Haava'nın babası Joosep Haavakivi (1836-1891), 1860 yılında Estonya'nın Punikvere köyünden olan Sohvi Janast ile evlendi.[2] Haavakivi bir değirmen de olan evinde ablası Elisabet (1860-1893) ve küçük erkek kardeşi Rudolf (1870'ler-1950) ile birlikte büyüdü.[1] Babası keman çalarken Anna'nın şarkıya eşlik ettiği söylenir. Bu müzik tutkusu daha sonra şiirini ve yazılarını büyük ölçüde etkileyecekti.[2]

1873'te Anna Haavakivi örgün eğitimine Pataste ve Saare-Vanamõisa'daki okullara ve ardından 1880'den 1884'e kadar Estonya'nın Tartu kentinde Hoffmann'ın Almanca eğitim yapan özel okuluna devam ederek başladı. Tartu Kız Lisesi'nden o dönem Estonyalı kadınlara sunulan tek yüksek öğrenim olan evde öğretmenlik diploması ile mezun oldu. Haava, Tartu'da anaokulu öğretmeni olarak çalışmaya başladı.[1][2]

Haava'nın akıcı dil yapısı hayatı boyunca ona yardımcı oldu. Çünkü Estonya Tarihi sırasıyla Çarlık-Rus etkisini, yeni ulusal bağımsızlık dönemini, II. Dünya Savaşı sırasında Alman kuvvetleri tarafından işgali ve Sovyet Rusya tarafından SSCB'ye ilhak dönemlerini içeriyordu.[3]

Haava Almanca okuluna devam ederken, ona "daha Almanca gibi görünen" bir isim olan Anna Rosalie Espenstein adı verildi. Ayrıca nasıl iyi bir Alman olunacağı disiplinini öğrendi. Ancak mezun olduktan sonra Anna, doğum adı olan Haavakivi'ye geri dönmek ve vatansever bir Estonyalı olarak hayatına devam etmek konusunda ısrar etti.[2] Anna bugün geniş çapta Haava soyadıyla anılsa da, bu soyadı 1939'a kadar resmi adı olmadı.[1]

Yazılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Anna Haava, 22 yaşından itibaren tüm hayatı boyunca aktif bir şairdi. İlk şiirini, ünlü Estonyalı şair Lydia Koidula'nın 1886 yazında vefatından sonra Postimees gazetesinde yayınladı. Şiirin başlığı Koidula'yaydı ve "Estonyalı Kız" şeklinmde bir imza kullandı. Bu eser, basılan birçok Haava şiirinden yalnızca ilki olacaktı.[1][2]

Haava'nın ilk üç seri yapıtı olan Luuletused I (Şiirler I) (1888), II (1890) ve III (1897) aşk temalı romantik duygusal şiirleri içermektedir. Yayınlandıktan sonra birkaç baskısı daha yapıldı ve halk arasında oldukça popüler oldu.[1]

Haava dergilerde öyküler yayınladı ve Peotäis tõtt (Bir Avuç Gerçek, 1900) adlı bir özdeyiş kitabı yayınladı. Ayrıca, Väikesed pildid Eestist (Estonya'nın Küçük Resimleri, 1911) başlıklı kitapta çocukluk dönemini anlatan bir düzyazı yazdı.[1]

1906'dan itibaren Lained (Waves) ile başlayarak daha az neşeli bir ton sergileyen eserler yayınlamaya başladı. Haava adaletsizliği, şiddeti ve etnik ayrımcılığı kınamak için yazdı ve bu görüşleri Ristlained (Crosswaves, 1910) ve Meie päevist (From Our Days, 1920)gibi bazı şiir eserlerinde net olarak gözlendi. Haava'nın özgün şiir yapısı, Põhjamaa lapsed (İskandinav ülkelerinin çocukları, 1913), Siiski on elu ilus (Still, Life is Beautiful) ve Laulan oma eesti laulu (Estonya Şarkımı Söylerim, 1935) koleksiyonlarında daha belirginleşti.. Son orijinal şiir koleksiyonu 1954'te yayınlandı.[1]

Haava, 1922'de Estonya Yazarlar Birliği'nin kurucu üyelerinden biri oldu.[1]

2006'da, uzun süredir yayınlanmamış olan Mälestusi Laanekivi Manni lapsepõlvest (Laanekivi Mann'ın Çocukluğunun Hatıraları) adlı el yazması çıktı. 2008'de Luule (Şiirler) adlı topladığı şiir kitabı 700'e yakın şiir içeriyordu.[1]

Haava, yaklaşık 1885 yılı

Müzikalite[değiştir | kaynağı değiştir]

Şarkılar olmadan yaşayamam:

Aniden susarsam,

şarkısız dünya sıkışacak,

Kalp atışı duracak.

--Anna Haava (Çeviri B. Kozhun)[2]

Haava şiirlerinin çoğunu, o zamanki çağdaş sanatçılar tarafından bestelenmesi için uyarlayarak yazdı.[1][4] 1887 gibi erken bir tarihte, St. Petersburg'da okuyan genç bir orgcu olan Miina Härma, ilk şarkılarında Haava'nın şiirlerini kullandı. O zamandan beri Haava'nın 200'den fazla şiiri başka besteciler tarafından bestelendi. Haava'dan ilham alan şarkılar bölgesel festivallerde kullanılmaya başlandı veya halk şarkılarına dönüştü.[1]

Haava ayrıca 1908'de Artur Lemba'nın Lembitu tütar (Lembitu'nun Kızı) operasına libretto yazmıştır.[1]

Çalışmaları hala basılmaya devam etmektedir. 2006 yılında Almanca bir müzik kitabı yayınlandı; Kolm esti laulu Anna Haava sõndele (1937-1940) = Drei Lieder für eine Singstimme mit Klavierbegleitung nach Gedichten von Anna Haava ( Anna Haava'nın şiirlerine dayanan piyano eşliğinde tek ses için üç şarkı).[5]

Çeviriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir çevirmen olarak Haava JW Goethe'nin Egmont'u, F. Schiller'in Wilhelm Tell'i, H. Hofmannstahl'ın Kral Oedipus'u, W. Shakespeare'in Bir Yaz Gecesi Rüyası ve Hans Christian Andersen'in perisi de dahil olmak üzere önemli yabancı dil literatürünü Estonyalı okuyuculara sundu. Haava ayrıca IC Andrä's ve R. Schneider'in Greeka muinaskangelased (Antik Yunan Kahramanları) ve G. Schalk'ın Rooma muinaskangelased (Antik Roma Kahramanları ) gibi bazı antik mitolojilerini tercüme etti.[1][2]

Kendi şiirleri, Rusça, Fince, İsveççe, Macarca, Almanca, İtalyanca, Esperanto, İngilizce ve diğer dillere çevrildi.[2][6]

Yaşam zorluklaru[değiştir | kaynağı değiştir]

Anna genç bir kadınken halk korosunda şarkı söylemeye başlamış ve Tartu Üniversitesi ilahiyat fakültesi öğrencisine aşık olmuştu. Ama anne ve babası, ardından bu genç öğrenci birbiri ardına öldüğünde sadece 25 yaşındaydı. İki yıl sonra tek kız kardeşi Liisa da vefat etti.[2]

Kişisel hayatı bozulduğunda sağlığı için Almanya'nın Leipzig kentine gitti. Ardından birkaç yıl için Rusya'nın St. Petersburg kentine taşındı. Burada hemşire ve öğretmen olarak çalıştı. 1906'da Haava I. Dünya Savaşı'ndan bir süre önce Postimees'in yazı ekibine katıldığı Tartu'da yaşamak için Estonya'ya döndü. Daha sonra serbest yazar ve çevirmen olarak çalıştı.[2]

Haava'nın hiçbir zaman fazla geliri olmadı. 1920'den itibaren yazarlık maaşı almaya hak kazandı ve 1945'te kişisel emekli maaşı aldı.[1][2]

Son yıllar[değiştir | kaynağı değiştir]

Anna Haava'nın mezar yeri anıtı

1954'te Tartu şehri, şairin 90. doğum günü için Tartu Üniversitesi'nin tören salonunda bir kutlama düzenledi. Bu vesileyle, şehir onun adını da bir sokağa verdi.[1][2]

Anna Haava, 13 Mart 1957'de 92 yaşında Tartu'da öldü ve oradaki Raadi mezarlığının Maarja mezarlığı bölümüne gömüldü. Şiirlerinden birini taşıyan bir mezar taşı bulunmaktadır.[1][2][4]

2006 yılında, Anna Haava Anıt Odası, Estonya, Jõgeva İlçesindeki Assikvere Toplum Merkezinde açıldı.[1]

Nişanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçilmiş çalışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı koleksiyonlar.[1]

  • Şiirler I (Luuletused I) 1888
  • Şiirler II (Luuletused II) 1890
  • Şiirler III (Luuletused III) 1897
  • Dalgalar (Lained) 1906
  • Kılıç ve Haç İle (Ristlained) 1910
  • Kuzey Ülkelerin Çocukları (Põhjamaa lapsed) 1913
  • Günlerimizden (Meie päevist) 1920
  • Hayat Hala Güzel (Siiski on elu ilus) 1930
  • Estonya Şarkısı Söylüyorum (Laulan oma eestilaulu) 1935

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s "Anna Haava". sisu.ut.ee (Estonca). 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m "Анна Хаава. Великие люди Эстонии. Эстония. "Las Flores"". 8 Mayıs 2008. 8 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2020. 
  3. ^ "A Brief History of Estonia". www.localhistories.org. 13 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2020. 
  4. ^ a b "4330 Anna Haava (1864-1957) haud • Mälestised". register.muinas.ee. 8 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2020. 
  5. ^ Kolm eesti laulu Anna Haava sõndele (1937-1940) = Drei Lieder für eine Singstimme mit Klavierbegleitung nach Gedichten von Anna Haava (Almanca), Ikuro-Ed., 2006, OCLC 724933207, 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Mart 2020 
  6. ^ "Anna Haava - poems". sisu.ut.ee (Estonca). 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2020. 
  7. ^ a b "Vabariigi President". www.president.ee. 4 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2020. 
  8. ^ a b "Anna Khaava". TheFreeDictionary.com. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Anna_Haava&oldid=31623104" sayfasından alınmıştır