Apollo Projesi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ülke | ABD |
---|---|
Organizasyon | NASA |
Amaç | Mürettebatlı ay inişi |
Durum | Tamamlandı |
Program geçmişi | |
Maliyet |
|
Süre | 1961–1972 |
İlk uçuş |
|
İlk mürettebatlı uçuş |
|
Son uçuş |
|
Başarılar | 32 |
Başarısızlıklar | 2 (Apollo 1 and 13) |
Kısmi başarısızlıklar | 1 (Apollo 6) |
Fırlatma yeri |
|
Araç bilgisi | |
Mürettebatlı uzay aracı | |
Fırlatma aracı |
Apollo Projesi, NASA tarafından gerçekleştirilen insanlı Ay yolculuğu projesi. Gemini Projesi'nden sonraki proje olmakla birlikte Uzay Yarışı ve Soğuk Savaş, Apollo Projesi aşamasına gelinmesinde etkili olmuştur. Proje, Apollo uzay araçları ve Saturn V ile 1961 ile 1975 yılları arasına uygulandı. Apollo Projesi, adını Yunan tanrısı Apollon'dan almıştır.
Apollo uzay gemileri 3 kişilik bir kabin, bir füze ve özitmeli bir kapsülden oluşuyordu. Füze, fırlatma ve manevra amaçlı; kapsül, uzay gemisi ile Ay yüzeyi arasındaki ilişkiyi sağlayabilme amaçlıydı. (Önce uzay gemisi fırlatılarak Ay yörüngesine yerleştirilir, sonra 3 astronottan ikisi kapsüle geçerek Ay yüzeyine bu kapsülün geri itmeli fren sistemi sayesinde Ay'a iner. Görevleri bitince de yörüngede bekleyen uzay gemisine geri dönerler.)
NASA, Ay'a insanlı gemi göndermeden önce insansız Orbiter, Ranger ve Surveyor araçlarını gönderdi. Bunlar yardımı ile Ay'ın yüzeyinde Apollo'nun inişi için uygun yer arandı.
Ay yüzeyine inmeden önce Apollo Projesi'nde görev alanların insan yaşamına gelecek zararı en aza indirgemek amacıyla planladığı bir dizi uçuş sırasında 4 ayrı plan düşünülmüştü:
Doğrudan Yükseliş: Bu plana göre uzay gemisi doğrudan Ay'a fırlatılacaktı ve tüm uzay aracının yapacağı tek iş Ay'a önce inip sonra kalkmak olacaktı. Bu işlem için dönemin en güçlü roketi Nova[kaynak belirtilmeli] roketinden daha güçlü bir rokete gereksinim vardı.
Dünya Yörüngesinde Buluşma: Bu plan; biri uzay gemisini, öteki de yakıtı barındıran iki Saturn V roketinin fırlatma işlemini gerektiriyordu. Uzay gemisi Dünya yörüngesine yerleşecek ve yeterli yakıtla doldurularak Ay'a gidip gelecekti. Yeniden tüm uzay aracı Ay yüzeyine oturacaktı.
Ay Yüzeyinde Buluşma: Bu plan ise, biri itici yakıtı taşıyan ve Ay'a iniş yapacak olan insansız araç ile onu bir süre sonra izleyecek olan insanlı iki uzay gemisinden oluşuyordu. İtici yakıt, insanlı araç Dünya'ya dönmeden insansız araçtan insanlı araca aktarılacaktı.
Ay Yörüngesinde Buluşma: Bu plan seçilen plan olmuştur. Plana göre uzay aracı Komuta Modülü, Hizmet Modülü ve Ay Örümceği'nden oluşuyordu. Komuta Modülü ve Hizmet Modülü üç astronotun 5 günlük Ay yolculuğu için gerekli yaşamsal sistemleri ve araç atmosfere geri dönerken gerekecek olan ısı kalkanını barındırıyordu. Ay Örümceği, ana parçadan Ay yörüngesinde ayrılacak ve iki astronotu Ay yüzeyine iniş için taşıyacaktı. En sonda da Komuta Modülü ile Hizmet Modülü dönecekti. Atmosfere girerken Hizmet Modülü de terk edilecek ve böylelikle Dünya'ya geri dönen tek parça Komuta Modülü olacaktı.
Tüm planları birbiriyle karşılaştırdığımızda Ay Yörüngesinde Buluşma planı uzay aracının yalnızca ufak bir bölümünün Ay'a inişi nedeniyle geri dönüş yolculuğu için fırlatılması gereken kütleyi en aza indiriyordu. Geri fırlatılacak kütle, iniş motoru ve iniş vitesinin de Ay yüzeyinde bırakılmasıyla daha da aza indirgenmiştir.
Projenin uygulanışı boyunca elde edilen birçok başarıya karşın 2 büyük başarısızlık yaşandı. İlki Apollo 1'in fırlatılış provası sırasında 3 astronotun (Gus Grissom, Edward Higgins White ve Roger Chaffee) ölümü, ikincisi ise Apollo 13'ün patlama geçirmesiydi. Bu felaket proje mühendislerinin, uçuş denetçilerinin ve ekip üyelerinin çabaları sayesinde astronotlara bir şey olmadan atlatıldı.
İlk önemli adım 21 Aralık 1968'de fırlatılan Apollo 8'in Ay'ın yörüngesine oturtulması ve Ay çevresinde 10 kez dönmesiyle atıldı. 3 Mart 1969'da Apollo 9 ile Ay'a inmede kullanılacak Ay Örümceği denendi. Apollo'nun ana gövdesinden bir tünelle Ay Örümceği'ne geçilerek ilk kez araç dışına çıkmadan bir araçtan diğerine aktarma yapıldı.
Apollo Projesi'nin en büyük başarısını Apollo 11 gerçekleştirdi. 16 Temmuz 1969'da Cape Kennedy uzay üssünden fırlatılan Apollo 11'in içindeki astronotlardan Neil Armstrong ve Edwin Aldrin 20 Temmuz'da Eagle adlı Ay Örümceği'ne geçtiler ve 21 Temmuz'da sabahın erken saatlerinde Ay'a ayak bastılar. 14 Kasım 1969'da fırlatılan Apollo 12 ile 19 Kasım'da Ay'a 2. kez insan indirme başarısı sağlandı. Apollo 13 Ay yolundayken bir patlama geçirdi ve aracın büyük bölümü parçalandı. Astronotlar güçlükle Dünya'ya geri dönebildiler ve böylece bir felaket atlatılmış oldu. Apollo 15 astronotları uzay aracı ile birlikte götürülen Ay Taşıtı ile Ay yüzeyinde dolaşarak geniş ölçüde örnek topladılar. Apollo 16, yaklaşık 100 kg ağırlığında bir Ay taşı getirdi. Apollo 17 ise 1972 yılının aralığında son Ay seferini gerçekleştirdi.
İnsanlı yolculuklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Görev | Fırlatma Roketi | Fırlatma Aracı | Komutan | Başpilot | Pilot | Komuta-Hizmet Modülü Adı | Ay Örümceği Adı | Fırlatma Tarihi | Fırlatma Zamanı | Görevdeki Süresi |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Apollo 1 | Saturn IB | AS-204 | Grissom | White | Chaffee | - | Ay Örümceği yok | 21 Şubat 1967 (Planlanan Tarih) | - | - |
Fırlatılamadı. 27 Ocak 1967'de Gus Grissom, Edward White ve Roger Chaffee bir deneme sırasında fırlatma platformunda çıkan yangın sonucunda yaşamlarını yitirdiler. | ||||||||||
Görev | Fırlatma Roketi | Fırlatma Aracı | Komutan | Komuta-Hizmet Modülü Pilotu | Ay Örümceği Pilotu | Komuta Modülü Adı | Ay Örümceği Adı | Fırlatma Tarihi | Fırlatma Zamanı | Görevdeki Süresi |
Apollo 7 | Saturn IB | AS-205 | Schirra | Eisele | Cunningham | - | Ay Örümceği yok | 11 Ekim 1968 | 15.02 GMT | 10gün 20sa 09dk 03sn |
Apollo'nun ve Saturn IB'nin insanlı ilk uzay yolculuğu. | ||||||||||
Apollo 8 | Saturn V | AS-503 | Borman | Lovell | Anders | - | Ay Örümceği yok | 21 Aralık 1968 | 12.51 GMT | 06gün 03sa 00dk 42sn |
Ay çevresinde insanlı ilk uçuş ve Saturn V'in insanlı ilk uzay yolculuğu. | ||||||||||
Apollo 9 | Saturn V | AS-504 | McDivitt | Scott | Schweickart | Gumdrop | Spider | 3 Mart 1969 | 16.00 GMT | 10gün 01sa 00dk 54sn |
Ay Örümceği'yle insanlı ilk uzay yolculuğu. | ||||||||||
Apollo 10 | Saturn V | AS-505 | Stafford | Young | Cernan | Charlie Brown | Snoopy | 18 Mayıs 1969 | 16.49 GMT | 08gün 00sa 03dk 23sn |
Ay Örümceği'yle Ay çevresinde ilk uzay yolculuğu. | ||||||||||
Apollo 11 | Saturn V | AS-506 | Armstrong | Collins | Aldrin | Columbia | Eagle | 16 Temmuz 1969 | 13.32 GMT | 08gün 03sa 18dk 35sn |
Ay'a ilk kez ayak basılması. 20 Temmuz. | ||||||||||
Apollo 12 | Saturn V | AS-507 | Conrad | Gordon | Bean | Yankee Clipper | Intrepid | 14 Kasım 1969 | 16.22 GMT | 10gün 04sa 36dk 24sn |
Apollo 13 | Saturn V | AS-508 | Lovell | Swigert | Haise | Odyssey | Aquarius | 11 Nisan 1970 | 19.13 GMT | 05gün 22sa 54dk 41sn |
Oksijen tankının yolculuk sırasında patlamasıyla görev iptal edildi. İlk ve -2007 itibarıyla- tek yörüngeye girmeden insanlı Ay yolculuğu. | ||||||||||
Apollo 14 | Saturn V | AS-509 | Shepard | Roosa | Mitchell | Kitty Hawk | Antares | 31 Ocak 1971 | 21.03 GMT | 09gün 00sa 01dk 58sn |
Merkür-Redstone 3'ün astronotu Alan Shepard'ın Ay'da ilk kez golf oynaması. | ||||||||||
Apollo 15 | Saturn V | AS-510 | Scott | Worden | Irwin | Endeavour | Falcon | 26 Temmuz 1971 | 13.34 GMT | 12gün 07sa 11dk 53sn |
İlk kez Ay Taşıtının kullanılması. | ||||||||||
Apollo 16 | Saturn V | AS-511 | Young | Mattingly | Duke | Casper | Orion | 16 Nisan 1972 | 17.54 GMT | 11gün 01sa 51dk 05sn |
Ay'ın yüksek bölgelerine ilk kez iniş. | ||||||||||
Apollo 17 | Saturn V | AS-512 | Cernan | Evans | Schmitt | America | Challenger | 7 Aralık 1972 | 05.33 GMT | 12gün 13sa 51dk 59sn |
Apollo'nun son Ay yolculuğu, gece fırlatılan ilk uzay aracı.[kaynak belirtilmeli] |
İptal edilen görevler
[değiştir | kaynağı değiştir]Görev adı | Komutan | Apollo Komuta-Hizmet Modülü Pilotu | Ay Örümceği Pilotu | Görev Tarihi | İptal edilme tarihi |
---|---|---|---|---|---|
Apollo 18 | Gordon | Brand | Schmitt | Temmuz 1972 | 2 Eylül 1970 |
Bütçe kesintisi | |||||
Apollo 19 | Haise | Pogue | Carr | Şubat 1973 | 2 Eylül 1970 |
Bütçe kesintisi | |||||
Apollo 20 | Conrad | Weitz | Lousma | Aralık 1974 | 4 Ocak 1970 |
Fırlatma roketi Skylab'ı fırlatmıştır. |
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Saturn IC roketleri (IC: Intercontinental; Kıtalararası) ve Von Braun
- Apollo 16'nın Ay Örümceği
- Apollo 11'den Dünya
- Apollo A-101 (Saturn-Apollo 6)fırlatma öncesi
- Apollo 11 Projesi ile Ay'a ayak basan ikinci insan olan Buzz Aldrin uydunun yüzeyinde Amerika Birleşik Devletleri bayrağını selamlarken.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ United States. Congress. House. Committee on Science and Astronautics. (1973). 1974 NASA authorization: hearings, Ninety-third Congress, first session, on H.R. 4567 7 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Page 1271. Washington: U.S. Govt. Print. Off.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Apollo Projesine ait NASA fotoğrafları 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.