Avnillah
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 İstanbul'da bulunan Avnillah (Nisan 1884) | |
| Tarihçe | |
|---|---|
 Osmanlı İmparatorluğu | |
| Adı | Avnillah |
| Sipariş | 1867 |
| İnşa eden | Thames Iron Works |
| Kızağa konuluşu | 1868 |
| Denize indirilişi | 21 Nisan 1869 |
| Görevlendirme | 1870 |
| Akıbet | 24 Şubat 1912'de battı |
| Genel karakteristik | |
| Deplasman | 2.362 metrik ton |
| Uzunluk | 68,9 m (dikler arası) |
| Genişlik | 10,9 m |
| Su çekimi | 5 m |
| Kurulu güç |
|
| İtme gücü | 1 dikey bileşik buhar motoru |
| Hız | 12 knot (22 km/sa; 14 mph) |
| Kişi kapasitesi |
|
| Silah donanımı | 1870:[1]
1882:[1]
1906:[1]
1910:[1]
|
| Zırh | |
Avnillah (Osmanlı Türkçesi: عؤناللە, Anlamı: İlahi Yardım)[2] 1860'ların sonlarında Osmanlı donanması için inşa edilmiş bir zırhlı savaş gemisidir. Avnillah sınıfının öncü gemisi olarak Thames Iron Works tarafından Birleşik Krallık'ta inşa edilmiştir. Omurgası 1868'de serilen gemi, 1869'da denize indirildi ve ertesi yıl filoya katıldı. Merkezî bataryalı gemi olan Avnillah, merkezî bir kazamatta yer alan dört adet 230 mm top ile silahlandırıldı ve en çok saatte 12 deniz mili (22 km/sa) hıza ulaşabiliyordu.
Avnillah, ilk kez 1877-1878'de 93 Harbi sırasında Kafkasya'daki Osmanlı güçlerini destekleme amacıyla çatışmaya girdi. Savaştan sonra rezerve alındı ve Haliç'te çürümeye terk edildi; 1897'de Osmanlı-Yunan Savaşı'nın patlak verdiğinde hizmet edemez durumdaydı. Savaştan sonra başlatılan büyük bir yeniden yapılanma programı sırasında 1903-1906 yılları arasında modernize edilmiştir. Daha sonra Beyrut'ta liman savunma gemisi olarak görev yaptı. Şubat 1912'de Trablusgarp Savaşı sırasında Beyrut Muharebesi'nde İtalyan zırhlı kruvazörü Giuseppe Garibaldi tarafından batırıldı.
Tasarım[değiştir | kaynağı değiştir]
Avnillah, dikler arasında 68,9 m uzunlukta, 10,9 m genişlikte ve 5 m su çekimindeydi. Gövde demirden yapılmış, kısmi çift tekneliydi ve normalde 2.362 metrik ton deplasmana sahipti. Gemi mürettebatı 15 subay ve 130 denizciden oluşuyordu.[3][4]
Gemi, bir vida pervaneyi süren tek bir yatay bileşik buhar motoruna sahipti. Buhar, gemi ortasında bulunan tek bir bacaya bağlı dört adet kömürle çalışan kutu kazan tarafından sağlanıyordu. Motor 2.200 belirtilen beygir (1.600 kW) gücündeydi ve gemiyi en çok saatte 12 deniz mili (22 km/sa) hıza ulaştırabiliyordu; ancak 1877'ye gelindiğinde gemi, 10 deniz miline (19 km/sa) ulaşabilmekteydi. 1892'de yıllarca süren kötü bakım sebebiyle geminin son hızı saatte 8 deniz miline (15 km/sa) kadar düşmüştü. 220 metrik ton kömür taşıyabilen Avnillah, ek bir brigantin yelken teçhizatına sahipti.[3][4]
Gemi merkezî bir bataryada yer alan, zırhlı kazamatlara monte edilmiş, iskele ve sancak yanında ikişer adet olmak üzere toplam dört adet 230 mm ağızdan dolma top ile silahlandırılmıştı. Topların konumlandırması her şartta iki topun ileri, yana veya geriye doğru ateş etmesine olanak sağlıyordu. Geminin zırhlı kemeri 130–150 mm kalınlığındaydı, daha kalın kısım su hattı üzerinde yer alırken su altındaki kısım daha inceydi. Kemerin iki ucunda 76 mm kalınlıkta zırha sahip bölmeler yer alıyordu. Kazamatlar kalın bir zırh korumasına sahipti, top bataryası 150 mm kalınlığında demir zırh kaplaması ile korunuyordu.[3][4]
Hizmet geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]
Avnillah, 1867 yılında sipariş edildi ve sonraki yıl Blackwall, Londra'daki Thames Iron Works'te omurgası serildi. 21 Nisan 1869'da denize indirildi, gemi donatımı 1870 yılında tamamlandı ve aynı yıl hizmete girmeden önceki deniz denemelerini tamamladı.[1] Tamamlandığında Avnillah ve Birleşik Krallık ve Fransa'da inşa edilen diğer zırhlılar, 1866-1869 yılları arasındaki Girit İsyanı sonrasında adanın stabil hale getirilmesine yardımcı olmak üzere Girit'e gönderildi. Bu dönemde Hobart Paşa yönetimindeki Osmanlı filosu, İngiliz talimatnamelerini okumakla sınırlı eğitim dışında büyük ölçüde hareketsiz kaldı.[5] Avnillah, kardeş gemisi Muin-i Zafer, Hıfzu'r-Rahman ve Lütf-i Celil ile birlikte Asya Filosu'nun ikinci tümenine atandı.[6]
93 Harbi[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı filosu, 1875'in ortalarında başlayan Hersek İsyanı ve Temmuz 1876'da Sırbistan'ın Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etmesinin ardından Eylül 1876'da Rusya ile olası bir çatışma için hazırlıklara başladı. Aralık 1876'da Avnillah ve kardeşi Muin-i Zafer, bölgedeki giderek artan Rus deniz kuvvetleri aktivitesi sebebiyle Batum'a transfer edildi. 93 Harbi 24 Nisan 1877'de Rusya'nın savaş ilanı ile başladı.[7] Avnillah, savaşı Osmanlı zırhlı filosunun büyük bir kısmı ile birlikte Karadeniz Filosu'nda geçirdi.[8] Hobart tarafından yönetilen, Karadeniz'deki Osmanlı filosunun sekiz zırhlısı, Rus Karadeniz Filosundan çok daha üstündü; Rusların Karadeniz'deki zırhlı kuvveti sadece çok düşük hızları ve kontrollerinin zorluğu ile savaş alanında başarısızlıkları ortaya çıkan dairesel zırhlılar Vitse-admiral Popov ve Novgorod'dan ibaretti.[9][10]
Filonun varlığı Rusları iki kolordularını kıyı savunması için yedek tutmaya zorladı; ancak Osmanlı genelkurmayı, özellikle Rusya'nın Balkanlar'daki ilerlemesini engellemek için deniz üstünlüğünü anlamlı bir şekilde kullanamadı.[11] Hobart Paşa filoyu Karadeniz'in doğusuna götürdü ve burada Kafkasya'da Ruslarla savaşan Osmanlı güçlerini desteklemek için daha agresif bir şekilde kullandı. Filo Poti'yi bombardımana tuttu ve Batum savunmasına yardım etti.[12] 14 Mayıs 1877 tarihinde Avnillah, Muin-i Zafer, Necm-i Şevket, Feth-i Bülend, Mukaddeme-i Hayr ve İclaliye'den oluşan Osmanlı filosu Karadeniz limanı Sohum etrafındaki Rus mevzilerini bombaladı ve piyade çıkartması ile Ruslara karşı yerel halkın silahlandırılarak bir ayaklanma başlatması amacına yardımcı oldu. Osmanlılar iki gün sonra Sohum'u ele geçirdi. Savaş sırasında Rus torpido botları Batum'da bulunan gemilere birkaç saldırı gerçekleştirdi ancak Avnillah bu saldırıların hiçbirinde hasar görmedi.[13][14] Filo, savaşın sonuna kadar sürekli Rus saldırılarına karşı Batum'daki Osmanlı garnizonunu desteklemeye devam etti.[15]
Sonraki kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Gemi, 1878'de İstanbul'da demir attı ve sonraki yirmi yıl boyunca faaliyet görmedi. Bu dönemde gemiye hafif bir modernizasyon yapıldı. 1882'de Krupp tarafından üretilen bir çift 87 mm kuyruktan dolma top ilave edildi.[1] Bir noktada, yeni Scotch deniz kazanları takıldı ve brigantin teçhizatı kaldırılarak yerine ağır askeri direkler takıldı.[3] Osmanlılar geminin silahlandırılmasını daha da güçlendirmek için 1891'de iki 63 mm Krupp, iki 37 mm Hotchkiss revolver top, iki 25,4 mm Hotchkiss top ve bir 450 mm'lik torpido tüpü takılmasını planladı ama bu planlar uygulanmadı.[1]
Şubat 1897'de Osmanlı-Yunan Savaşı'nın başlangıcında, Osmanlılar filoyu teftiş ettiklerinde Avnillah da dahil olmak üzere neredeyse tüm gemilerin, üç modern Hydra sınıfı zırhlıya sahip olan Yunan Donanması'na karşı savaşmaya hiçbir şekilde uygun olmadığını tespit ettiler.[16][17] Gemilerin silahları ve zırhları çoktan eskimişti, mürettebat eğitimi ise kötüydü. Osmanlı filosu, Nisan ve Mayıs ayları boyunca gemi mürettebatlarının moralini yükseltmek amacıyla Ege Denizi'ne birkaç kez sortiye çıktı ancak Osmanlılar'ın Yunan kuvvetlerine saldırmaya niyeti yoktu. Osmanlı filosunun durumu, özellikle İngiliz Amiral Henry Felix Woods ve teftişi yöneten Alman Amiral Eugen Kalau vom Hofe gibi yabancı gözlemcilerden gizlenemedi. Filo hükûmet için bir utanç kaynağı olmuştu ve nihayet Sultan II. Abdülhamid'i, zırhlıların yabancı tersanelerde modernize edilmesini içeren bir donanma modernizasyon programına izin vermeye zorladı. Krupp, Schichau-Werke ve AG Vulcan dahil olmak üzere Alman tersaneleri gemileri yeniden inşa edeceklerdi ancak şirketler gemileri inceledikten sonra modernizasyonun pratik olmaması ve Osmanlı hükûmetinin iş için ödeme yapamayacak olması nedeniyle geri çekildi. 1900 yılında sözleşmeler nihayet verildi ancak Avnillah modernizasyon programına dahil edilmedi.[18] Daha fazla müzakereden sonra Gio. Ansaldo & C., 1903 yılında gemiyi yeniden inşa etme sözleşmesini aldı; modernizasyon 1906 yılına kadar sürdü. Geminin eski namludan dolma ana silahları yeni 150 mm Krupp 40 kalibre toplar ile; ikincil batarya ise altı adet 75 mm seri ateşli (SA) Krupp top, on 57 mm SA Krupp top ve iki 47 mm SA Krupp toptan oluşan bir hafif batarya ile değiştirildi.[1]
Modası geçeli çok uzun zaman olan Avnillah 1910 yılında Beyrut merkezli bir sabit gemiye düşürülmüştür[4] ve burada yerel savunma sağlamakla görevlendirilmiştir.[19] Bu esnada gemide sadece dört 57 mm çapında seri atışlı top bırakılmıştı.[1] Eylül 1911'de İtalya, Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan ederek Trablusgarp Savaşı'nı başlattı. İtalyan komutanlığı, limanda bulunan Avnillah veya torpido botu Ankara'nın Süveyş Kanalı'ndan geçen İtalyan asker taşıma gemilerine saldırmasından endişe duyuyordu ve bu nedenle gemileri etkisiz hale getirmeye karar vermişti. 24 Ocak 1912 sabahı iki İtalyan zırhlı kruvazörü Giuseppe Garibaldi ve Francesco Ferruccio, Beyrut limanına vardı ve iki geminin teslim edilmesini istedi. 9.00'da Osmanlı valisinden cevap almayan İtalyan gemileri, 6 bin metre mesafeden ateş açtı. Başlayan muharebede İtalyanlar, Avnillah'ı vurdu ve ateşe verdi; Avnillah da İtalyan kruvazörlerine ateş açsa da isabet sağlayamadı. Kruvazörlerin daha sonra limana girmelerinin ardından Giuseppe Garibaldi'nin Avnillah'a doğru ateşlediği iki torpidodan ilki hedefi ıskalayarak altı sivil gemiyi batırdı. İkinci torpido Avnillah'ın ortasına isabet etti ve gemi, sığ suda battı. Ölü tahminleri iki subay ve kırk dokuz denizci ile üç subay ve elli beş denizci arasında değişmektedir. Sekiz subay ve yüz denizci de yaralanmıştır.[20][21]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- ^ a b c d e f g h i Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 137.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 197.
- ^ a b c d Gardiner 1979, s. 390.
- ^ a b c d Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 138.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, ss. 3,5.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 194.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 5.
- ^ Greene & Massignani 1998, s. 358.
- ^ Barry 2012, ss. 97-102.
- ^ Greene & Massignani 1998, s. 355.
- ^ Barry 2012, ss. 114-115.
- ^ Barry 2012, s. 190.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 6.
- ^ Greene & Massignani 1998, s. 360.
- ^ Barry 2012, s. 193.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 8.
- ^ Gardiner 1979, s. 387.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, ss. 9-10.
- ^ Beehler, s. 12.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 16.
- ^ Beehler, ss. 56-58.
- Genel
- Barry, Quintin (2012). War in the East: A Military History of the Russo-Turkish War 1877–78. Solihull: Helion. ISBN 9781907677113.
- Beehler, William Henry (1913). The History of the Italian-Turkish War: September 29, 1911, to October 18, 1912. Annapolis: United States Naval Institute. OCLC 1408563.
- Gardiner, Robert, (Ed.) (1979). Conway's All the World's Fighting Ships: 1860–1905. Londra: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-133-5.
- Greene, Jack; Massignani, Alessandro (1998). Ironclads at War: The Origin and Development of the Armored Warship, 1854–1891. Pennsylvania: Combined Publishing. ISBN 0938289586.
- Langensiepen, Bernd; Güleryüz, Ahmet (1995). The Ottoman Steam Navy 1828–1923. Londra: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-610-1.
- Wilson, Herbert Wrigley (1896). Ironclads in Action: A Sketch of Naval Warfare from 1855 to 1895. Londra: S. Low, Marston and Company. OCLC 1111061.