Bilişsel dilbilgisi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Dilbilim |
|---|
| dizisinin bir parçası |
Bilişsel dil bilgisi, Ronald Langacker tarafından geliştirilen ve dil bilgisi, anlambilim ve sözlükçenin ayrı süreçler olarak var olmadıklarını; aksine, bir süreklilik içinde var olduklarını varsaydığı dilde bilişsel bir yaklaşımdır.[1] Dile dair bu yaklaşım, bilişsel dilbilimin ilk projelerinden birisidir.[2] Bu yaklaşıma göre dil bilgisi, anlamdan bağımsız olarak çalışan bir biçimsel sistem değildir. Aksine, dil bilgisi kendi başına anlamlı ve anlambilimden ayrılmazdır.
Dil bilgisine dair bir başka bilişsel yaklaşım da inşacı dil bilgisidir.[3] Bilişsel dil bilgisi, dilsel organizasyonu meydana getiren bilişsel ilkelerin incelenmesine ağırlık verirken, inşacı dil bilgisi belirli bir dili oluşturan dilbilimsel birimlerin daha betimleyici ve ayrıntılı bir açıklamasını sunmayı amaçlamaktadır.[3]
Langacker bilişsel dil bilgisi sistemini ilk olarak Bilişsel Dilbilgisinin Temelleri adlı iki ciltlik eserinde açıklar.[4] "Teorik Önkoşullar" adındaki birinci cilt, dil bilgisinin, "kavramları temsil etmek için bir araya gelen örüntülere ayrıştırılabileceği" hipotezini araştırmaktadır. Bu cilt özellikle dil bilgisi ve anlambilim arasındaki ilişki yönünden, dilin geniş kapsamına odaklanmaktadır.[1] İkinci cilt ise birinci cildi ileri taşıyarak, Langacker'in bahsi geçen teorilerinin uygulanabileceği yollara dair ayrıntılara inmektedir ve bu sebeple "Betimsel Uygulama" olarak adlandırılmıştır. Langacker okuyucularını eserinin birinci cildinde sunulan araçları - ağırlıklı olarak İngilizceye ait - çeşitli dilbilgisel durumlarda kullanmaya davet eder.[5]
Teori[değiştir | kaynağı değiştir]
Bilişsel dil bilgisi, üretici dilbilgileri ve Amerikan yapısalcılığı açısından alışılmışın dışındadır. Bilişsel dil bilgisi, Chomsky geleneğinden öncelikle "dilbilgisi ve dilin sadece beyindeki özerk süreçler değil, bilişin bütünleyici ve temel parçaları olduğu" iddiasıyla ayrılır.[6] Langacker, bilişsel dil bilgisinin psikolojik olabilirliğinin getirdiği bir doğallığa sahip olmakla kalmayıp, aynı zamanda kavramsal birleşim ve teorik sadelik sunduğunu savunur.[7] Dilin temel birimleri olarak sembollere işaret eden[1] (yani anlambilimsel bir yapının sesbilimsel bir etiketle eşleşmesi) bilişsel dil bilgisi, bu birimlerin daha büyük sözcük öbekleri oluşturmak için nasıl bir araya gelebileceklerine dair kısıtlardan oluşmaktadır.[7] Bilişsel dil bilgisinin anlambilimsel yanları, önermelerden ziyade imge şemaları olarak modellenmiştir. Bu şemalar sadece gösterim amaçlı olup, dilin üretimi ve algılanması sırasında meydana gelen herhangi bir görsel işlemi yansıtmamaktadır.[7] Anlambilimsel yapı ile sesbilimsel etiket arasındaki ilişkinin bir sonucu, her birinin diğerini çağırabilmesidir.[7]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Press, Stanford University. "Foundations of Cognitive Grammar: Volume I: Theoretical Prerequisites | Ronald W. Langacker". www.sup.org (İngilizce). 6 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2017.
- ^ Attardo, Salvatore (2009). "Key Ideas in Linguistics and the Philosophy of Language". Key Ideas in Linguistics and the Philosophy of Language (İngilizce). ss. 21-24. ISBN 9780748626182. JSTOR 10.3366/j.ctt1g09vvm.13.
- ^ a b Evans, Vyvyan (2007). "A Glossary of Cognitive Linguistics". A Glossary of Cognitive Linguistics (İngilizce). ss. 14-5. ISBN 9780748622795. JSTOR 10.3366/j.ctt1g0b0v0.6.
- ^ Nordquist, Richard. "What Is Cognitive Grammar?". ThoughtCo. 14 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2018.
- ^ Press, Stanford University. "Foundations of Cognitive Grammar: Volume II: Descriptive Application | Ronald W. Langacker". www.sup.org (İngilizce). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2017.
- ^ Nesset, Tore (2009). "Ronald W. Langacker, Cognitive Grammar: A basic introduction. Oxford: Oxford University Press, 2008. Pp. X+562". Journal of Linguistics (İngilizce). 45 (2). ss. 477-480. doi:10.1017/S0022226709005799. JSTOR 40343797.
- ^ a b c d W., Langacker, Ronald (2008). Cognitive grammar : a basic introduction. Oxford University Press. ISBN 978-0198044192. OCLC 193700788.
