Dofen
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Dofen[1] (Fransızca: Dauphin de France Fransızca telaffuz: [dofɛ̃ də fʁɑ̃s] veya Dauphin de Viennois), 1350-1791 ile 1824-1830 dönemlerinde Fransa Krallığı'nda veliaht olan kişiye verilen ünvan. Bu ünvan Valois Hanedanı ve Bourbon Hanedanı'dan olan Fransa kralının veliahtına verilmiştir. Ünvan genellikle en büyük erkek çocuğuna verilmiştir. "Dofen" ünvanını taşıyan bayana veya dofenin eşine dofin[1] (Fransızca: Dauphine Fransızca telaffuz: [dofin]) denir.
Dofen teriminin kökeni, Fransızca dauphin olup Yunanca delphin (yunus) kelimesinden türemiştir. Ünvanın kökeni güneydoğu Fransa'daki "Dauphiné" bölgesine uzanır. İlk kez, 1349'da bölgenin prensi olan V. Charles'a verilmiştir. Charles kral olunca, bahsi geçen toprakları ve ünvanı en büyük oğluna devretmiştir. Böylece bu ünvan, "tahta en yakın prens veya prenses" yani "veliaht" anlamında kullanılagelmiştir.
Armalar
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Viennois Dofeni arması -
1519-1536 döneminde Dofen olan Bretonya Dükü Francis'in arması -
Kraliçesinin kocası olarak İskoçya kralı olan Fransa Dofeni Francois'nın arması -
Fransa Dofeni icin Taç şekilli arma
Dofenler Listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]| Resim | İsmi | Kime veliaht | Doğum | Dofen olma tarihi | Dofenlikten ayrılma tarihi | Ölüm | Dofen iken veya olmadan önceki ünvanlar | Hükümdarlık ismi | Dofenes |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | Charles, 1. Fransa Dofeni | II. Jean | 21 Ocak 1338 | 22 Ağustos 1350 | 8 Nisan 1364 Kral olma | 16 Eylül 1380 | Normandi Dükü | V. Charles | Joanna Bourbon |
| Jean, 2. Fransa Dofeni | V. Charles | 7 Haziran 1366 | 21 Aralik 1366 | – | – | ||||
 | Charles, 3. Fransa Dofeni | V. Charles | 3 Aralık 1368 | 16 Eylül 1380 Kral olma | 21 Ekim 1422 | VI. Charles | – | ||
| Charles, 4. Fransa Dofeni | VI. Charles | 26 Eylül 1386 | – | – | |||||
 | Charles, Guyenne Dükü, 5. Fransa Dofeni | VI. Charles | 6 Şubat 1392 | 13 Ocak 1401 | Guyenne Dükü | – | – | ||
 | Louis, Fransa Dofeni (1397-1415), 6. Fransa Dofeni | VI. Charles | 22 Ocak 1397 | 13 Ocak 1401 | 18 Aralık 1415 | Guyenne Dükü | – | Margaret Burgundili (1393-1441) | |
 | Jean, 7. Fransa Dofeni | VI. Charles | 31 Ağustos 1398 | 18 Aralık 1415 | 5 Nisan 1417 | Touraine Dükü | – | Jacqueline, Hainaut Kontesi | |
 | Charles, 8. Fransa Dofeni | VI. Charles | 22 Şubat 1403 | 5 Nisan 1417 | 21 Ekim 1422 Kral olma | 22 Temmuz 1461 | Ponthieu Kontu | VII. Charles | – |
 | Louis, 9. Fransa Dofeni | VII. Charles | 3 Temmuz 1423 | 22 Temmuz 1461 Kral olma | 30 Ağustos 1483 | XI. Louis | Margaret Stewart İskoçyalı Charlotte Savoyalı | ||
| François, 10. Fransa Dofeni | XI. Louis | 4 Aralık 1466 | – | – | |||||
 | Charles, 11. Fransa Dofeni | XI. Louis | 30 Haziran 1470 | 30 Ağustos 1483 Kral olma | 7 Nisan 1498 | VIII. Charles | – | ||
 | Charles-Orlando, 12. Fransa Dofeni | VIII. Charles | 11 Ekim 1492 | 16 Aralık 1495 | – | – | |||
.jpg) | Charles, 13. Fransa Dofeni | VIII. Charles | 8 Eylül 1496 | 2 Ekim 1496 | – | – | |||
| François, 14. Fransa Dofeni | VIII. Charles | Temmuz 1497 | – | – | |||||
 | François, 15. Fransa Dofeni | I. François | 28 Şubat 1518 | 10 Ağustos 1536 | Brötanya Dükü | – | – | ||
 | Henri, 16. Fransa Dofeni | I. François | 31 Mart 1519 | 10 Ağustos 1536 | 31 Mart 1547 Kral olma | 10 Temmuz 1559 | Orléans Dükü, Brötanya Dükü | II. Henri | Catherine de' Medici |
 | François, 17. Fransa Dofeni | II. Henri | 19 Ocak 1544 | 31 Mart 1547 | 10 Temmuz 1559 Kral olma | 5 Aralık 1560 | İskoçya Kraliçesi kocası Kral | II. François | Mary, İskoçlar Kraliçesi |
 | Louis, 18. Fransa Dofeni | IV. Henri | 27 Eylül 1601 | 14 Mayıs 1610 Kral olma | 14 Mayıs 1643 | XIII. Louis | – | ||
 | Louis-Dieudonné, 19. Fransa Dofeni | XIII. Louis | 5 Eylül 1638 | 14 Mayıs 1643 Kral olma | 1 Eylül 1715 | XIV. Louis | – | ||
 | Louis, le Grand Dauphin, 20. Fransa Dofeni | XIV. Louis | 1 Kasım 1661 | 14 Nisan 1711 | – | Düşes Maria Anna Bavyeralı | |||
 | Louis, le Petit Dauphin, 21. Fransa Dofeni | XIV. Louis | 16 Ağustos 1682 | 14 Nisan 1711 | 18 Şubat 1712 | Burgundi Dükü | – | Prenses Marie-Adélaide Savoyalı | |
.jpg) | Louis, 22. Fransa Dofeni | XIV. Louis | 8 Ocak 1707 | 18 Şubat 1712 | 8 Mart 1712 | Brötanya Dükü | – | – | |
 | Louis, 23. Fransa Dofeni | XIV. Louis | 15 Şubat 1710 | 8 Mart 1712 | 1 Eylūl 1715 Kral olma | 10 Mayıs 1774 | Anjou Dükü | XV. Louis | – |
.jpg) | Louis, 24. Fransa Dofeni | XV. Louis | 4 Eylül 1729 | 20 Aralık 1765 | – | İnfanta Maria Teresa Rafaela İspanyalı; Maria Josepha Saksonyalı (1731–1767) | |||
 | Louis-Auguste, 25. Fransa Dofeni | XV. Louis | 23 Ağustos 1754 | 20 Aralık 1765 | 10 Mayıs 1774 Kral olma | 21 Ocak 1789'de giyotinle idam edildi Fransa Devrimi | Berry Dükü | XVI. Louis | Marie Antoinette, Avusturya Arşidüşesi |
 | Louis-Joseph, 26. Fransa Dofeni | XVI. Louis | 22 Ekim 1781 | 4 Haziran 1789 | – | – | |||
 | Louis-Charles, 27. Fransa Dofeni | align="center"| XVI. Louis | 27 Mart 1785 | 4 Haziran 1789 | 1 Ekim 1791 Prens-Royal adlı yeni ünvan | 8 Haziran 1795 | Normandi Dükü | XVII. Louis | – |
 | Louis-Antoine, 28. Fransa Dofeni | X. Charles | 6 Ağustos 1775 | 16 Eylül 1824 | 2 Ağustos 1830 Kral olma/Tahttan indirme Temmuz Devrimi | 3 Haziran 1844 | Angoulême Dükü | XIX. Louis | Marie-Thérèse-Charlotte Fransalı |
Edebiyatta dofen
[değiştir | kaynağı değiştir]Mark Twain'in "Adventures of Huckleberry Finn" (Huckleberry Finn'in maceraları) adlı eserinde Huck, daha sonradan üçkâğıtçı oldukları anlaşılan iki tuhaf karakterle karşılaşır. Bunlardan biri, servetini yitirmiş bir İngiliz dükü, diğeri de "kayıp dofen" (XVII. Louis) olduğunu iddia eder.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Öztuna, Yılmaz (2005). Devletler ve hânedanlar. 5. s. 191.
- "dauphin." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- İngilizce Vikipedi, dauphin maddesi [1]26 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.