Eid Mubarak

Eid Mubarak (Arapça: عِيد مُبَارَك‎ ʿīd mubārak) Direkt çevirisi "Mübarek bayram" olan ve "İyi bayramlar", "Bayramınız mübarek olsun" anlamına gelen Arapça bir deyimdir.^[1] Dünyanın dört bir yanındaki Müslümanlar tarafından Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı'nı kutlamak için bir tebrik biçimi olarak kullanılır.^[2][3] Bu tebrik ifadesi kültürel bir gelenek olup herhangi bir dini yükümlülüğün parçası değildir.

Müslüman dünyasında Kurban Bayramı ve Ramazan Bayramı için çok sayıda başka tebrik ifadesi vardır. Muhammed'in ashabı Ramazan Bayramı'nda bir araya toplandıklarında birbirlerine "Allah bizden ve sizden [oruçlarımızı ve amellerimizi] kabul buyursun" anlamına gelen Takabbelallâhu minnâ ve minkum temennisinde bulunurlardı. Günümüzde Müslüman dünyası genelinde bayram tebriklerinde farklılıklar mevcuttur.

Arap Müslümanlar bayramlarda genel olarak "Eid Mubarak" terimini kullanırlar. Bazı Araplar ayrıca temennilerine "her geçen yıl iyi olasın" anlamına gelen "kul 'am wantum bikhair" (كل عام و أنتم بخير) ifadesini de ekler. Körfez ülkelerinde yaygın olan bir başka terim ise "Minal Aidin wal Faizin" (من العايدين والفايزين) olup, "Bir kez daha mukaddes olalım ve [orucumuzda] muvaffak olalım" anlamına gelmektedir. Bu ifadeye cevap olarak "[Salih amellerimiz] [Allah tarafından] kabul edilsin ve [cenneti] kazanalım" anlamına gelen "Minal Maqbulin wal Ghanmin" (من المقبولين والغانمين) ifadesi kullanılır.

Türkiye, KKTC ve Azerbaycan'da bayram tebrikleri için genellikle "[Ramazan/Kurban] Bayramınız kutlu olsun", "[Ramazan/Kurban] Bayramınız mübarek olsun" ve "İyi bayramlar" ifadeleri kullanılır. Dünyada kabul görmüş bayram tebrik ifadesi olan "Eid Mubarek" bu ülkelerde kullanılmamaktadır.

Osmanlı döneminde Ramazan Bayramı için Îd-i fıtr, Kurban Bayramı için ise Îd-i adhâ kullanılırdı.^[4] Bu bayramları kutlamak için ise "İydin said olsun" ifadesi kullanılırdı. 1909 yılından sonra ve 1935 yılına kadar millî bayramlar ve bayram kutlamaları "İyd" olarak isimlendirilmişti.^[4] İkinci Meşrutiyet'in ilan tarihi olan 23 Temmuz günü kutlanılan İyd-i Millî Cumhuriyet döneminde de resmî bayram olarak kutlanıldı.^[4] Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılış tarihi olan 23 Nisan'ın bayram olmasına yönelik Saruhan milletvekili Refik Şevket İnce'nin 23 Nisan 1921'de verdiği kanun teklifi görüşüldüğü sırada "Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin ilk yevm-i küşâdı olan 23 Nisan âyad-ı millîyedendir" maddesindeki âyad-ı millî ifadesi Bolu milletvekili Tunalı Hilmi tarafından "Türkçe olsun" denilerek millî bayram olarak düzeltildi.^[4][5] Bu kararı takip eden yıllarda zamanla iyd kelimesinin yerine bayram kelimesi kullanılmaya başlandı.^[4]

Bosna Hersek ve Sırbistan'daki Müslümanlar yaygın olarak bayram tebriği için büyük oranda Türkçe dilbilgisinden esinlenilen "Bajram Šerif mubarek olsun" ifadesini kullanırken cevap olarak da "Allah razi olsun" derler. Bosnalı Müslümanların bir diğer yaygın bayram tebriği de "mübarek" ile aynı kökten gelen "Bajram barećula"dır.

İran, Afganistan ve Tacikistan'da İranî dilleri konuşanlar bayram tebriği için kısaca "eid-e shoma mobarak" (عید شما مبارک) veya "eid mobarak" (عید مبارک) ifadesini kullanırlar.