Galyalı grubu
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Satürn Albiorix Bebhionn Erriapus Tarvos
Galyalı grubu, Satürn'ün benzer yörüngeler izleyen doğrusal düzensiz uydularının dinamik bir gruplamasıdır. Yarı büyük eksenleri 16 ile 19 Gm arasında, yörünge eğiklikleri 36° ile 41° arasında ve dış merkezlikleri 0,46 ile 0,53 arasında değişir. Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) bu uydular için Galya mitolojisinden alınan isimleri saklı tutmaktadır.
Benzer ortalama yörünge öğeleri, kaşiflerin grup için daha büyük bir cismin yok olmasıyla oluşmuş olabileceği ortak bir ata varsayımına yol açmıştır.[1] Daha sonra grubun fiziksel olarak homojen olduğu, tüm uyduların açık kırmızı renk (renk ölçekleri B - V = 0,91 ve V - R = 0,48)[2] ve benzer kızılötesi ölçekler sergilediği görülmüştür.[3]
Dikkat çekici bir şekilde son gözlemler, grubun en büyük üyesi olan Albiorix'in aslında iki farklı renk sergilediğini ortaya çıkardı: Biri Erriapus ve Tarvos ile uyumlu, diğeri ise daha az kırmızıdır. Ortak bir ata yerine, Tarvos ve Erriapus'un aslında daha az kırmızı renge sahip bir krater bırakacak bir çarpışmanın neden olduğu Albiorix'in parçaları olabileceği tahmin edilmektedir.[4] Böyle bir çarpışma, çapı 1 km'yi aşan ve bağıl hızı 5 km/s'ye yakın olan bir cisim gerektirir, bu da 12 km yarıçapında büyük bir kraterle sonuçlanacaktır. Phoebe'de gözlemlenen çok sayıda büyük krater, Satürn sisteminin geçmişinde bu tür çarpışmaların varlığını kanıtlamaktadır.
Scott S. Sheppard liderliğindeki bir ekip tarafından Mauna Kea'daki Subaru Teleskobu kullanılarak keşfedilen Satürn'ün 20 yeni uydusu Ekim 2019'da duyuruldu. Bunlardan biri olan S/2004 S 24 de doğrusal yönlü ve benzer bir eğikliğe sahip olmakla birlikte, diğer Galyalı uydulara kıyasla Satürn'den çok daha uzakta bir yörüngede döner. Bu uydu yine de Galya mitolojisinden bir isim alacaktır.[5]
Üyeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Grubun üyeleri (JPL ortalama yörünge öğelerine göre Satürn'den artan mesafe sırasıyla):[6]
| Adı | Çap (km) | Süre (gün) |
|---|---|---|
| Albiorix | 32 | 783,49 |
| Bebhionn | 6 | 834,94 |
| S/2007 S 8 | 2 | 836,90 |
| S/2004 S 29 | 4 | 837,78 |
| Erriapus | 10 | 871,10 |
| Tarvos | 15 | 926,37 |
| S/2020 S 4 | 2 | 926,92 |
| S/2006 S 12 | 2 | 1035,05 |
| S/2019 S 6[a] | 2 | 1066,40 |
| S/2004 S 24 | 3 | 1341,33 |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ JPL'nin ortalama yörünge öğeleri Galyalı grubununkine benzer bir eğiklik önermektedir, fakat diğer kaynaklar Inuit grubuna ait olduğunu belirtmektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Gladman, B. J.; Nicholson, P.; Burns, J. A.; Kavelaars, J. J.; Marsden, B. G.; Holman, M. J.; Grav, T.; ve diğerleri. (2001). "Discovery of 12 satellites of Saturn exhibiting orbital clustering". Nature. 412 (6843). ss. 163-6. doi:10.1038/35084032. PMID 11449267.
- ^ Grav, Tommy; Holman, Matthew J.; Gladman, Brett J.; Aksnes, Kaare (2003). "Photometric survey of the irregular satellites". Icarus. 166 (1). ss. 33-45. arXiv:astro-ph/0301016 $2. Bibcode:2003Icar..166...33G. doi:10.1016/j.icarus.2003.07.005.
- ^ Grav, Tommy; Holman, Matthew J (2004). "Near-Infrared Photometry of the Irregular Satellites of Jupiter and Saturn". The Astrophysical Journal. 605 (2). ss. L141-L144. arXiv:astro-ph/0312571 $2. Bibcode:2004ApJ...605L.141G. doi:10.1086/420881.
- ^ Grav, T.; Bauer, J. (1 Kasım 2007). "A deeper look at the colors of the Saturnian irregular satellites". Icarus. 191 (1). ss. 267-285. doi:10.1016/j.icarus.2007.04.020. 12 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024 – ArXiv vasıtasıyla.
- ^ NASA (7 Ekim 2019). "Saturn surpasses Jupiter after the discovery of 20 new moons—and you can help name them". phys.org (İngilizce). 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024.
- ^ "Planetary Satellite Mean Orbital Parameters". Jet Propulsion Laboratory. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2023.