Georges Canguilhem

Georges Canguilhem
Doğumu	4 Haziran 1904 Castelnaudary, Aude, Fransa
Ölümü	11 Eylül 1995 (91) Marly-le-Roi, Île-de-France, Fransa
Alma mater	École Normale Supérieure, University of Paris[1]
Bölgesi	Batı felsefesi
Okulu	Kıta felsefesi Fransız rasyonalizmi Tarihi fransız epistemolojisi[2] Anti-pozitivizm
Doktora danışmanı	Michel Foucault, Gilbert Simondon
İlgi alanları	Bilim tarihi ve felsefesi, tarihi epistemoloji, biyoloji felsefesi, tıp felsefesi
Önemli fikirleri	Vitalizm'in dirilişi, dispositif
Etkilendikleri Alain Badiou, Pierre Bourdieu, Gilles Deleuze, Jacques Derrida, François Dagognet, Michel Foucault, Dominique Lecourt, Louis Althusser, Jacques-Alain Miller, Arnold Davidson

Georges Canguilhem (/kɑːŋɡɪˈlɛm/ ; French: [kɑ̃ɡijɛm, kɑ̃ɡilɛm] ; 4 Haziran 1904 - 11 Eylül 1995),^[3] epistemoloji ve bilim felsefesi (özellikle biyoloji) konusunda uzmanlaşmış Fransız filozof ve doktordur.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Canguilhem, 1924'te École normale supérieure'e girdi; sınıf arkadaşları arasında Jean-Paul Sartre, Raymond Aron ve Paul Nizan da bulunuyordu. 1927'de agrégasion sınavına girdi ve Fransa'daki liselerde öğretmenlik yaptı, Toulouse'da öğretmenken tıp dersleri almaya başladı.^{[kaynak belirtilmeli]}

1941'de Clermont-Ferrand merkezli Strasbourg Üniversitesinde göreve başladı ve tıp doktorasını 1943'te, II. Dünya Savaşı'nın ortasında aldı. Canguilhem, "Lafont" takma adıyla Fransız Direnişinde etkin oldu ve Auvergne'de doktorluk yaptı.^{[kaynak belirtilmeli]}

1948'de Strasbourg Felsefe alanında, bölüm başkanının Fransa eğitim sisteminde eşdeğeri olan pozisyonda yer aldı. Yedi yıl sonra, Sorbonne'a profesör olarak atandı ve Gaston Bachelard'ın yerine Bilim Tarihi Enstitüsünün müdürü oldu, bu görevi 1971'e kadar sürdürdü ve ardından fahri görev üstlendi.^{[kaynak belirtilmeli]}

1983 yılında Bilim Tarihi Derneği tarafından Sarton Madalyası ile ödüllendirildi. 1987'de Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi (CNRS) tarafından verilen médaille d'or ödülünü aldı.^{[kaynak belirtilmeli]}

Biyoloji felsefesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Canguilhem'in bilim felsefesi alanındaki başlıca çalışması, ilk olarak 1943'te yayımlanan ve ardından 1968'de genişletilen Le Normal et le pathologique ve La Connaissance de la vie (1952) adlı iki kitapta sunulmuştur. Le Normal et le pathologique^[4] tıp ve biyolojide normalliğin doğası ve anlamı, tıbbi bilginin üretimi ve kurumsallaşması üzerine kapsamlı bir araştırmadır. Tıbbi antropoloji ve fikirler tarihi alanında hala ufuk açıcı bir çalışmadır ve kısmen Canguilhem'in Michel Foucault üzerindeki etkisi sayesinde geniş çapta etkilidir. La Connaissance de la vie, bir bilim olarak biyolojinin özgüllüğü, dirimselciliğin tarihsel ve kavramsal önemi ve organizmaları bir makineye indirgeyecek mekanik ve teknik modellere dayanmayan organizmalar tasarlama olasılığı üzerine kapsamlı bir çalışmadır ancak organizmanın içinde yaşadığı ortamla ilişkisine, bu ortamda başarılı bir şekilde hayatta kalmasına ve "parçalarının toplamından" daha büyük bir şey olarak statüsüne dayanır. Canguilhem, 18. ve 19. yüzyıl canlılığını (ve onun siyasetini) eleştirerek, ama aynı zamanda biyolojinin bir "fizik bilimine" indirgenmesine karşı uyarıda bulunarak bu görüşleri şiddetle savundu. Böyle bir indirgemenin biyolojiyi uygun bir çalışma alanından yoksun bıraktığına, ideolojik olarak canlı varlıkları organizmaların özelliklerini veya yaşamın karmaşıklığını açıklayamayan kimyasal/fiziksel bir dengeye hizmet eden mekanik yapılara dönüştürdüğüne inanıyordu. Bu eleştirileri daha sonraki bir kitapta, Ideology and Rationality in the History of the Life Sciences'da ilerletti ve değiştirdi.^{[kaynak belirtilmeli]}

Canguilhem başlangıçta Henri Bergson'un fikirlerine ve dirimselciliğe düşmandı, ancak daha sonra onlardan etkilendi ve kendi "kendine özgü dirimselcilik tarzını" geliştirdi.^[5]

Büyük bir kuramcıdan daha fazlası olan Canguilhem, tıp eğitimi tarafından şekillendirilen bir yaklaşım geliştiren 20. yüzyılın birkaç filozofundan biriydi. Pratik ve titiz bir bilim tarihini inceleme yönteminin tanımlanmasına yardımcı oldu.^{[kaynak belirtilmeli]} Çalışmaları bir yandan "normal" ve "patolojik" kavramlarına, diğer yandan bilim tarihindeki "refleks" gibi kavramların oluşumunun eleştirel bir tarihine odaklandı.^{[kaynak belirtilmeli]} Canguilhem aynı zamanda birçok Fransız akademisyenin, özellikle de Foucault'un akıl hocasıydı.^{[kaynak belirtilmeli]}

Kurumsal rol[değiştir | kaynağı değiştir]

Canguilhem, Genel Müfettiş ve ardından felsefe alanında Jüri d'Agrégation Başkanı olarak, yirminci yüzyılın ikinci yarısında Fransa'daki felsefi eğitim üzerinde muazzam ve Louis Althusser'in belirttiği gibi, öğretmenlerin felsefi anlayışını onları azarlayarak düzeltebileceğine inanan titiz bir değerlendirici olarak doğrudan bir etkiye sahipti ve bir nesilden fazla Fransız akademik filozofu tarafından talepkar olarak biliniyordu. Bu inanç, Jacques Derrida, Michel Foucault, Louis Althusser ve Jacques Lacan dahil 1960'larda öne çıkan entelektüeller kuşağı tarafından büyük bir sevgiyle karşılanmasını engellemedi. Althusser bir keresinde İngilizce tercümanına "my debt to Canguilhem is incalculable" (Canguilhem'e borcum hesaplanamaz) diye yazmıştı (italik orijinal, Economy and Society 27'den, sayfa 171). Aynı şekilde, Foucault, Canguilhem'in The Normal and the Patological adlı eserinin önsözünde şunları yazmıştı:

Canguilhem'i çıkarın ve artık Althusser, Althusserizm ve Fransız Marksistleri arasında yer alan bir dizi tartışma hakkında fazla bir şey anlamayacaksınız; Bourdieu, Castel, Passeron gibi sosyologlara özgü olan ve onları sosyolojide bu kadar güçlü bir şekilde belirleyen şeyin ne olduğunu artık kavrayamayacaksınız; psikanalistler tarafından, özellikle Lacan'ın takipçileri tarafından yapılan teorik çalışmanın bütün bir yönünü kaçıracaksınız. Ayrıca, '68 hareketinden önce gelen veya onu takip eden fikirlerin tüm tartışmasında, Canguilhem tarafından yakından veya uzaktan eğitilmiş olanların yerini bulmak kolaydır.

Derrida, Canguilhem'in kariyerinin başlarında kendisine, zaman zaman ünlü ve kötü şöhretli olduğu özel felsefi mizah anlayışını profesyonel olarak sergilemeden önce kendisini ciddi bir bilim insanı olarak öne çıkarması gerektiğini tavsiye ettiğini hatırladı.^{[kaynak belirtilmeli]}

Yıllar süren ihmalden sonra, Canguilhem'in yazılarının büyük bir kısmı İngilizceye çevrildi. Bunların arasında The Normal and the Patological ve Knowledge of Life'ın yanı sıra A Vital Rationalist ve Writings on Medicine adlı iki makale derlemesi de bulunmaktadır.

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

• Essai sur quelques problèmes concernant le normal et le pathologique (1943), re-published with the title Le normal et le pathologique, augmenté de Nouvelles réflexions concernant le normal et le pathologique (1966).
• La connaissance de la vie (1952).
• La formation du concept de réflexe aux XVIIe et XVIIIe siècles (1955).
• Du développement à l’évolution au XIXe siècle (1962).
• Etudes d’histoire et de philosophie des sciences (1968).
• Vie et Régulation, articles contributed to Encyclopaedia Universalis (1974).
• Idéologie et rationalité dans l’histoire des sciences de la vie (1977).
• La santé, concept vulgaire et question philosophique (1988).

İngilizce tercümeleri:

• Ideology and Rationality in the History of the Life Sciences, trans. Arthur Goldhammer (Cambridge: MIT Press, 1988).
• The Normal and the Pathological, trans. Carolyn R. Fawcett & Robert S. Cohen (New York: Zone Books, 1991).
• Machine and Organism, trans. Mark Cohen & Randall Cherry, in "Incorporations" Ed. by Jonathan Crary and Sanford Kwinter (New York: Zone Books, 1992).
• A Vital Rationalist: Selected Writings, trans. Arthur Goldhammer (New York: Zone Books, 1994).
• Knowledge of Life, trans. Stefanos Geroulanos and Daniela Ginsburg (New York: Fordham UP, 2008).
• Writings on Medicine, trans. Stefanos Geroulanos and Todd Meyers (New York: Fordham UP, 2012).

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

İleri okumalar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Dagognet, François, Georges Canguilhem: Philosophie de la vie (Paris: 1997).
• Elden, Stuart. Canguilhem (Polity Press, 2019).
• Foucault, Michel, "Introduction" to Canguilhem, The Normal and the Pathological.
• Geroulanos, Stefanos, Transparency in Postwar France (Stanford University Press, 2017), 64-90, 194-225.
• Geroulanos, Stefanos, and Todd Meyers, "Georges Canguilhem’s Critique of Medical Reason", in Georges Canguilhem, Writings on Medicine (Fordham University Press, 2012), 1-24.
• Greco, Monica (February 2005). "On the vitality of vitalism". Theory, Culture & Society. 22 (1): 15-27. doi:10.1177/0263276405048432. 
• Gutting, Gary, "Canguilhem's history of science" in Michel Foucault's Archaeology of Scientific Reason: Science and the History of Reason (Cambridge University Press, 1989), pp. 32–52.
• Horton, R., "Georges Canguilhem: Philosopher of Disease," Journal of the Royal Society of Medicine 88 (1995): 316–319.
• Lecourt, Dominique, Georges Canguilhem, Paris, PUF/Que sais je ?, February 2008.
• Rabinow, Paul, "Introduction: A Vital Rationalist," in Canguilhem, A Vital Rationalist: Selected Writings.
• Roudinesco, Elisabeth, Philosophy in Turbulent Times: Canguilhem, Sartre, Foucault, Althusser, Deleuze, Derrida, Columbia University Press, New York, 2008.
• Talcott, Samuel. Georges Canguilhem and the Problem of Error (Palgrave Macmillan, 2019).
• Georges Canguilhem, philosophe, historien des sciences, Actes du colloque organisé au Palais de la Découverte les 6, 7 et 8 décembre 1990 par Étienne Balibar, M. Cardot, F. Duroux, M. Fichant, Dominique Lecourt et J. Roubaud, Bibliothèque du Collège International de Philosophie/Albin Michel, Paris, 1993, 2-226-06201-7.
• Economy and Society 27:2–3 (1998). Special issue dedicated to Canguilhem.
• Xavier Roth, Georges Canguilhem et l'unité de l'expérience. Juger et agir (1926-1939), collection L'histoire des sciences - textes et études, Paris, Vrin, 2013 978-2-7116-2491-1

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Centre Georges Canguilhem
• Georges Canguilhem, 1904-1995 13 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Obituary by David Macey (pdf format).
• Georges Canguilhem Biography by Jim Marshall, University of Auckland.