Kâtip

Kâtip, yazan, yazıcı, kitâbet eden ve usta yazıcı anlamlarına gelen Arapça kökenli sözcüktür.^[1]

Kâtip, Osmanlı Devleti'nin gelişim döneminde, yazılı kayıtlara duyulan ihtiyaç nedeniyle resmî olarak teşkilatlanmış profesyonel kâtiplerden oluşan kalem daireleri kuruldu. Kâtipler, dîvân-ı hümâyûn'da ve devlet teşkilâtının diğer kademelerinde, yazı ve kayıt işlerini görmekte oldukları için bir takım hususi özelliklere de sahip olmaları gerekiyordu. Kâtiplerin öğrenmesi gereken başlıca ilim ve fen alanları; başta sarf, nahiv ve lûgat olmak üzere, meâni, beyan, bedii, şiir, inşa, edebiyat, Kur’ân-ı Kerîm, hadis; atasözleri, terimler, tarih, coğrafya ve örfî hukuk şeklinde oluşmaktaydı.^[2] Osmanlı'da kalemiye sınıfında bulunan kâtipler, reisü’l-küttablık, nişancılık ve sadrazamlığa kadar yükselebiliyorlardı.

Osmanlı döneminde yaşamış bazı ünlü kâtipler ise, Celâlzâde, Koçi Bey ve Kâtip Çelebi olarak sayılabilir.

• Kâtib-i Adl: Noter.
• Serkâtib: Baş kâtib. Hükümdarların başkâtibleri.
• Sırkâtibi: Eskiden hükümdarların yanlarında bulundurdukları hususi kâtip.

Günümüzde Zabıt kâtipliği adında bir meslek bulunmaktadır. Bu meslekte çalışanlar Adalet Bakanlığı'nca taşra ve merkez teşkilatında görevlendirilmek üzere atanarak yardımcı yargı personeli olmaktadır. Adalet Bakanlığı'nca, genel idare hizmetleri sınıfında istihdam edilerek; kalem işleri, yazışma, dosyalama vb. işleri yerine getirmektedirler.
İcra kâtipleri, Adalet Bakanlığı bünyesinde İcra Müdürlüklerinde görev yapan personeldir. Zaman zaman icra işlemlerini uygulamak için İcra Müdürlüğü dışında göreve çıkarlar, icra işlemlerine ilişkin belgelerin tutulmasından, icralara ilişkin paraların tutulmasından icra kâtipleri sorumludur.