Kırım Seferi (576-581)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Kırım Seferi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Bizans İmparatorluğu |  Göktürk Kağanlığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Bilinmeyen Komutan | Türk Şad Böri-Han Anagay | ||||||||
Kırım Seferi, 576 yılında Göktürk Kağanlığı tarafından Bizans İmparatorluğu'na karşı başlatılmış bir askerî harekâttır. Sefer 581 yılında sona ermiş olup, Kırım'ın büyük çoğunluğu Göktürk hakimiyetine girmiştir.
Savaş Öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]
575 yılı sonunda, yahut 576 yılı başında İstemi Yabgu öldü.[1] Bunun üzerine 576 baharında[2] İmparator II. Tiberius Göktürk ülkesine bir elçilik heyeti gönderdi. Bu elçilik heyeti uzun bir yolculuğun ardından muhtemelen Sır Derya yakınlarında bir yerde bulunan[3] İstemi Kağan'ın oğlu Türk Şad'ın savaş karargahına vardı.[4] Bu elçilik heyeti, Göktürkler'in Sasaniler'e karşı tekrardan sefere çıkmasını ve askerî ittifakın yenilenmesi için yola çıkmıştı.[5][6] Roma elçisi Türk Şad'a büyük bir nezaket göstermiş, ancak şad Romalıların yalancı olduklarını, "Göktürkler'in kölesi olan" Varhonitleri (Avarlar) kabul ederek Pannonia'ya yerleştirdiklerini, ittifağın asla gerçekleşmeyeceğini, Avarlar'ın da en sonunda Göktürklerin atlarının altında çiğneneceklerini, doğudan batıya bütün kavimlerin efendilerinin Türkler olduğunu belirtti.[5][7][8] Bundan sonra Göktürkler 576'da Utrigurlar'ın da desteğini alarak Bospor'u (Kerç) zaptettiler.[9][10] Bu, Türkler'in batıda ulaştığı en son noktadır.[11][12][13][14] Kerç'in zaptedilmesinden sonra bir Utrigur beyi olan Anagay'ın komutasındaki bir diğer Göktürk ordusu, kaleyi korumak için burada bir karargah kurdu.[15] 580 yılında bu ordu tekrardan harekete geçerek Khersonesos'u tehdit etmeye başladı.[16] Yine aynı yıl bu ordu Khersonesos sahillerine vardıysa da,[17][18] Türk ordusu bir anda geri çekildi. Kırım seferinin Göktürkler lehine karşı konulamaz bir zafer vadettiği anda[19] Türk ordusunun geri çekilmesinin nedeninin taht kavgaları olduğu açıktır.[20] Nitekim 581 yılında Taspar ölmüştü[5] ve Taspar Kağan annesi Türk olmayan Ta-lo-pien'in tahta geçmesini vasiyet etmişti. Ancak millet, annesi Türk olmadığı için onu kağanlığa kabul etmedi.[5] Dolayısıyla Göktürkler, devlet içindeki bu karışık durumda sefere devam edemeyeceklerinden dolayı geri çekilmişlerdi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Ahmet Taşağıl, Göktürkler, s. 40.
- ^ Menander Protector, Continatio Historiae Agathiae, s. 244-245
- ^ M. Grignaschi, Sabirler, Hazarlar ve Göktürkler, ss. 241-244
- ^ Menander the Guardsman, ss. 171-173
- ^ a b c d Ahmet Taşağıl, Göktürkler, s. 41
- ^ Altay Tayfun Özcan, Hazar Kağanlığı ve Etrafındaki Dünya, s. 22
- ^ Altay Tayfun Özcan, Hazar Kağanlığı ve Etrafındaki Dünya, ss. 22-23
- ^ Lev Gumilev, Eski Türkler, s. 69
- ^ Lev Gumilev, Eski Türkler, s. 70
- ^ Menandr, s. 423
- ^ Edouard Chavannes, Çin Kaynaklarına Göre Batı Türkler, s. 226
- ^ Rene Grousset, Bozkır İmparatorluğu, s. 97
- ^ İbrahim Kafesoğlu, Türk Milli Kültürü, s. 98
- ^ M. Grignaschi, Sabirler, Hazarlar ve Göktürkler, ss. 236-237
- ^ Menander Protector, Continatio Historiae Agathiae, s. 247
- ^ Menander the Guardsman, s. 277
- ^ Menandr, s. 462
- ^ Lev Gumilev, Eski Türkler, s. 141
- ^ Altay Tayfun Özcan, Hazar Kağanlığı ve Etrafındaki Dünya, s. 26
- ^ Altay Tayfun Özcan, Hazar Kağanlığı ve Etrafındaki Dünya, ss. 26-27