Kore Budist tapınakları

Makale serilerinden
Budizm
Kronoloji Kültür
Kavramları Pratitya-samutpada Üç Hazine Dört Yüce Gerçek Sekiz Aşamalı Asil Yol Nirvāna
Önemli Kişiler Buda Gotama Buda Bodhisattva
Yörelere göre Budizm Güneydoğu Asya Çin Tibet Batı Japon
Üçlü Budizm Theravada Mahayana Vajrayana
Budizmin Yazılı Kaynakları Tripitaka Pali Derlemesi Vinaya Pali Suttaları Mahayana Sutraları Abhidharma Budist Tantra
g t d

Budist tapınakları Kore peyzajının önemli bir parçasıdır. Bu makalede Kore Budizmine kısa bir bakış sunulmakta, daha sonra Kore'deki önemli tapınaklardan bazılarına değinilmektedir. Kore tapınakların çoğunun, Sino-Korece'de "tapınak" anlamına gelen -sa (사, 寺) ile biten isimleri dikkat çekmektedir.

Sudeoksa gibi birçok tapınak, ziyaretçilere bir Temple Stay programı sunmaktadır.^[1]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Kore'de farklı bir Budizm formu gelişti. Bu form, coğrafi konum ve kültürel koşullar tarafından kolaylaştı. Budizm Kore'ye ilk defa Koguryo zamanında, 372'de geldi. 374'te bilge Han Çin keşişi Ado krallığa geldi ve ertesi yıl Koguryo Kralı Sosurim'e ilham verdi. İlk iki tapınak Seongmunsa ve Ilbullansa, kralın emriyle 375 yılında inşa edildi. Budizm kısa süre sonra Koguryo'nun ulusal dini oldu.

624'te Taoizm'in gelişiyle, yöneticiler Budizmi bastırmaya başladı ve Budiz'in önemi hızla azaldı. Diğer yandan Baekje Krallığı, Budizmin etkisi altında gelişti. 552'de Budist kutsal yazıtları Japonya'ya gönderildi. Bu, Japonya'da Budizmin kurulmasına yol açtı.

Silla'da da Budizm önemliydi. Sillalı Jinheung döneminde (540 - 576) gelişti. Herhangi bir sivilin de bir keşiş olabileceği Heungnyunsa inşa edildi. Kutsal yazıtların incelenmesi büyük ölçüde gelişti. Yaklaşık 250 yıl sonra Budizm Birleşik Silla'da gelişti.

Budizm, Goryeolu Taejo olarak tahta çıkmış olan Wang Geon tarafından kabul gördü. Ülke genelinde pagodalar ve diğer Budist yapıları inşa edildi.

Goryeo'nun sonlarında, Budizm rejimin bozulmasıyla ilişkilendirildi. Çok sayıda rahip siyasete atıldı. Joseon'un kurulmasıyla sona eren, kargaşaya yol açan anti-Budist duygular gelişti. Joseonlu Taejo dindar bir Budistti, ama keşişlerin etkisi azalmıştı. Zaman zaman keşişler dışlanıyordu, ancak genellikle uygulamalarında herhangi bir engelle karşılaşmıyorlardı. Budist mirası, tapınaklar, pagodalar, heykeller, resimler, el sanatları ve binalar şeklinde ülkenin her yerinde görülebilmektedir.

Özgün Plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir özgün Kore tapınağı aşağıdaki unsurlardan oluşur:^[2]

1. Iljumun (일주문, 一柱門) - Tapınak alanlarına girişte bulunan bir sütun kapısı
2. Sacheonwangmun (사천왕문, 四天王門), ayrıca Cheonwangmun - Tapınağın sınırlarının girişini işaretleyen, Dört Göksel Kral'ın Kapısı
3. Beopdang (법당, 法堂) - Dersler ve vaazlar için kullanılan Dharma salonu
4. Keşiş konutları
5. Jonggo (종고, 鐘鼓) - çan kulesi
6. Daeungjeon (대웅전, 大雄殿) - Tapınağın ana Buddha görsellerine ev sahipliği yapan ana tapınak
7. Pagoda
8. Myeongbujeon (명부전, 冥府殿) - bodhisattva Ksitigarbha (지장, 地 藏) ve Budist cehennem tasvirleri görüntüsünü barındıran yargı salonu,
9. Nahanjeon (나한전, 羅漢殿) - Arhatların salonu
10. Sansingak (산신각, 山神閣) - hem erkek hem de kadın olarak tasvir edilebilen dağ tanrısı Sanshin'e (산신, 山神) adanmış şamanik bir türbe.^[3] Bazen chilseong-gak (칠성각, 七星 閣) veya samseong-gak (삼성각, 三星 閣) olarak da adlandırılır ve bu tür tapınaklar genellikle ana tapınak salonunun arkasında bulunur.
11. Hermitage

Sacheonwangmun
Busan'daki Beomeosa.

Daeungjeon
Gwangju'daki Jeungsimsa.

Jonggak
Guinsa.

Özgün plan (tamamlanacak)

Kuzey Kore[değiştir | kaynağı değiştir]

Birçok tapınağın yönetiminin devlet tarafından ele alındığı bildirilmektedir. Hükûmet bu binaları kontrol altına aldıktan sonra, esas olarak Kore geleneklerin sergilendiği müzeler olarak kullanmaya başlamıştır. Birkaç tapınak hala kullanılmakta ve Ulusal Hazine olarak kabul edilmektedir. Büyük şehirlerdeki tapınakların pek azı, ABD'nin Kore Savaşı'ndaki halı bombardımanını atlatmış olsa da, kırsal alanlardaki tapınakların pek çoğu ayakta kalmıştır ve yıkılan ünlü, büyük tapınakların bir kısmı yeniden inşa edilmiştir (Ryongtongsa ve Singyesa gibi). Sonuçta, 300 tapınak bulunmasına rağmen,^[4] sadece birkaç tane tapınakta dini hizmetlere izin verilmektedir. Aşağıdaki listede [1]^{[ölü/kırık bağlantı]}, “×” ile işaretlenmiş tapınaklar Kore Savaşı sırasında yok edilmiş ya da başka nedenlerle yok olmuş; "*" ile işaretlenmiş tapınaklar yeniden inşa edilmiştir.

Yongmyongsa, 1930'lar

Singyesa, 1930'lar

Sogwangsa, 1930'lar

Mahayon Hermitage, 1930'lar

Pictures taken in the 1930s

Güney Kore[değiştir | kaynağı değiştir]

(1945'ten günümüze, tapınakların evrimini anlatan kısa bir metin burada verilmelidir.).

Kore Yarımadası'nda dikkat çeken bazı tapınaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Tongdosa

Haeinsa

Songgwangsa

The Three Jewels Temples.

Aşağıdaki liste illere göre sıralanmıştır (GK=Güney Kore, KK=Kuzey Kore), ancak istenirse tapınak adlarının Latince ya da Korece yazılışlarına göre de sıralanabilir. Bazı Korece adlar ve kuruluş tarihleri tamamlanacaktır (kuruluş tarihi, özgün yapı yerinde bulunmasa bile, orijinal yapının bulunduğu alan için geçerlidir).

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]