Bir Katil Yaratmak

Bir Katil Yaratmak Laura Ricciardi ve Moira Demos tarafından yazılmış ve yönetilmiş Amerikan gerçek suç belgeseli televizyon dizisidir.

Belgesel, Wisconsin'deki Manitowoc İlçesinden yaşayan Steven avery isimli bir adamın, Penny Beerntsen'in adlı kadına cinsel taciz ve öldürmeye teşebbüs suçları nedeniyle yanlış mahkumiyet kararı sebebiyle 18 yıl hapis cezası almasıyla başlıyor. 2005 yılında tekrar suçlanan ve 2007 yılında Teresa Halbach'ı öldürmekten suçlu bulunuyor. Cinayette yardımcı olduğu öne sürülen ve mahkûm olan Brendan Dassey'in hikâyeside anlatılıyor.

İlk sezon 1985 ve 2007 arasındaki dönemini anlatıyor. Avery'nin 1985'teki tutuklanması ve mahkumiyetini, 2003'te şartlı erteleme ve tahliye edilmesini, 2005 tutukluluğunu ve 2007'de devam eden duruşma ve mahkumiyete karşı davasını anlatılıyor. Aynı zamanda, Avery'nin yeğeni Brendan Dassey'in yanlış itiraf ve avukatının beceriksizliği suçlamalarına odaklı tutuklanması, kovuşturulması ve mahkumiyetini tasvir ediyor.

İkinci sezon, Avery'nin ve Dassey'in mahkumiyetlerinin ardından, Avery'nin ve Dassey'in ailelerinin, yeni avukatları olan Kathleen Zellner, ile Avery'nin masumiyet tezini ve onun Halbach'ın öldürülmesi için sebebi olmadığına dair bulguları ve kanıtları araştırıyorlar. Avery'nin ekipleri mahkemede itirafının savcılar tarafından zorlandığını ve anayasal haklarının ihlal edildiğini iddia ediyor.

İlk sezonun prömiyeri 18 Aralık 2015 tarihinde Netflix'te yapıldı.^[1] Film yapımcıları, çekimler sırasında New York'tan Wisconsin'e sürekli gidip gelirek belgeseli 10 yıl boyunca çekilti.^[2] Diziyi tanıtmak için Netflix, ilk bölümü eş zamanlı olarak YouTube ve Netflix'te yayınladı.^[3]

Temmuz 2016'da Netflix, Dassey'in mahkumiyetinin sonucunu ve gerçekleşen sayısız itirazı incelemek için ikinci sezonun çekileceğini açıkladı.^[4] 10 bölümlük ikinci sezon 19 Ekim 2018'de yayınlandı.^[5]

Bir Katil Yaratmak, 2016'da dört Primetime Emmy Ödülü de dahil olmak üzere birçok ödül kazandı. Rakip olan seri HBO serisi The Jinx ve podcast Serial ile karşılaştırıldı .^[6][7][8] Bir Katil yaratmak, hem Manitowoc İlçesinde, hem de olayların ortaya çıkışında^[9] ve ülke çapında önemli tartışmalara yol açmıştır. Avery'yi affetmek için Aralık 2015'te Beyaz Saray'a bir dilekçe 500.000'den fazla imza topladı. Beyaz Saray'ın açıklaması ise "Başkan Eyalette gerçekleşen bir suçu affedemez" oldu.^[10]

Konu[değiştir | kaynağı değiştir]

18 yıl boş yere yatan avery iki yıl sonra, 2005'te tekrar tutuklandı ve Avery'nin Araba kurtarma arazisinde bir aracın fotoğrafını çektiği tespit edilince fotoğrafçı Teresa Halbach'ın öldürülmesi ile suçlandı. Halbach cinayet davasının ele alınması son derece tartışmalı bir konuydu. Steven Avery ve avukatları, bir kez daha "tuzak kurulduğunu" iddia ettiler. Halbach'ın arabasının iç kısmından çıkan kan lekeleri Avery'nin DNA'sı ile eşleşti.^[11] Avukatları, Manitowoc yetkililerinin 1985 duruşmasından bu yana bir kanıt dolabında saklanan bir şişe Avery'e ait olan kanını kurcalamakla suçladılar, kırık kap mühürleri ve şişe tıpadasında iğne deliği bulundu.^[12] Avery'e ait olan kan tüpü, kan pıhtılaşmasını ve bozulmasını önleyen etilendiamin-tetraasetik asit (EDTA) içeriyordu. EDTA doğal olarak insan kanında mevcut değildir ve savunma, suç mahalli kanında EDTA bulunursa, kanın sonradan oraya yerleştirildiğinini kanıtlayacaklarını savundu.^[13] Kurcalama suçlaması hiçbir zaman doğrulanamamış olsa da, davada suistimal suçlamaları devam etmiştir.^[14] Dizi, Avery'nin mahkumiyetine yol açan Manitowoc İlçesi Şerif Departmanı'ndaki sorunları ve prosedürleri araştırıyor. Ayrıca Departmanın Halbach cinayetini soruşturmada bir çıkar çatışması olduğunu ileri sürüyor.

Dizi ayrıca, büyük ölçüde sorgulamadaki itirafına dayanarak cinayete yardımcı olarak suçlanan ve hüküm giymiş olan Avery'nin yeğeni Brendan Dassey'in tutuklanması, kovuşturulması ve mahkumiyetini de kapsıyor. Dizi, daha sonra zorlama ve avukatın etkisiz yardımı ile birlikte ekranlara taşınıyor.

12 Ağustos 2016'da Dassey, bir federal yargıç tarafından polis tarafından anayasaya aykırı olarak cinayeti itiraf etmeye zorlandığı gerekçesiyle mahkûm edildi ve bu davanın tek önemli kanıtıydı.^[15] 14 Kasım 2016'da Federal Yargıç William Duffin, Wisconsin savcıları yeniden yargılama ile ilerlemezse Dassey'in 90 gün içinde hapishaneden çıkarılmasını emretti.^[16] 17 Kasım'da ABD Yedinci Derece Yargıtay'ı temyiz dinlenirken Dassey'nin serbest bırakılmasını engelledi.^[17] 7. Juri heyeti, Yargıç Duffin'in Dassey'i serbest bırakma kararını teyit etti ve devlet onu yeniden adilce yargılamasını seçmedikçe Dassey'in serbest bırakılması gerektiğini söyledi.^[18] Aralık 2017'de, Amerika Birleşik Devletleri Yedinci Derece Yargıtayının yedi Juriyi haksız buldu, polisin Dassey'in itirafını düzgün bir şekilde elde ettiğine karar vererek, orijinal mahkumiyeti 4 ila 3'lük bir bölünme oy ile sürdürme lehine karar verdi.^[19] Haziran 2018'de ABD Yüksek Mahkemesi, Dassey'in 7. Derece kararına itirazını dinlemeyi reddetti.^[20]

Öne çıkan kişiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Avery Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

• Steven Avery - sanık, Halbach'ın öldürülmesinden suçlu bulundu. Yanlışlıkla 18 yıl hapis cezasına çarptırıldığı için cinsel tacizden hüküm giymişti
• Allan Avery - Steven Avery'nin babası
• Dolores Avery - Steven Avery'nin annesi
• Chuck Avery - Steven Avery'nin kardeşi
• Earl Avery - Steven Avery'nin kardeşi
• Brendan Dassey - Avery'nin yeğeni Sanık, Avery'ye Halbach cinayetinde yardım etmekten suçlu bulundu
• Barb Dassey - Steven Avery'nin kız kardeşi, Brendan ve Bobby Dassey'nin annesi
• Bobby Dassey - Brendan Dassey'in kardeşi
• Scott Tadych - çocuklarının üvey babası Barb Dassey ile (duruşmalardan önce) evlendi
• Kayla Avery - Brendan'ın kuzeni
• Kim Ducat - Steven'ın kuzeni
• Carla Chase - Steven'ın yeğeni, Brendan'ın kuzeni

Kurbanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Penny Beerntsen - Steven Avery'nin yanlış hüküm giydiği 1985 yılında cinsel saldırı kurbanı ve cinayete teşebbüs
• Teresa Halbach - 2005 yılında cinayet kurbanı

Savunma avukatları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kathleen Zellner - Steven Avery için mahkumiyet sonrası avukatı
• Dean Strang - Steven Avery için
• Jerome Buting - Steven Avery için
• Robert Henak - Steven Avery için mahkumiyet sonrası avukat
• Stephen Glynn - Steven Avery için sivil haklar avukatı
• Len Kachinsky - Brendan Dassey'nin ilk atanmış avukatı
• Mark Fremgen - avukat Brendan Dassey için (ikinci avukat)
• Ray Edelstein - avukat Brendan Dassey için (ikinci avukat)
• Steven Drizin - Brendan Dassey için mahkumiyet sonrası avukatı
• Robert Dvorak - Brendan Dassey için mahkumiyet sonrası avukatı
• Laura Nirider - Brendan Dassey için mahkumiyet sonrası avukatı

Jüri ve hakimler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Denis Vogel - Manitowoc İlçe Bölge Avukatı, Avery'nin 1985 cinsel taciz davasını kovuşturdu
• Ken Kratz - özel savcı , Wisconsin, Calumet County bölge avukatı, Halbach cinayet davasını kovuşturdu
• Patrick Willis - Manitowoc İlçe Devre Mahkemesi Hakimi, Steven Avery'nin duruşmasına başkanlık etti
• Norm Gahn - özel savcı, Milwaukee County bölge savcı yardımcısı
• Jerome Fox - Brendan Dassey'in davası üzerine başkanlık eden Manitowoc İlçe Devre Mahkemesi Hakimi

Kolluk kuvvetleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Tom Kocourek - Manitowoc İlçesi Şerif (1979-2001)
• Kenneth Petersen - Manitowoc İlçesi Şerif (2001-07)
• Gene Kusche - Avery'nin 1985 davası sırasında Manitowoc İlçe Şerif Yardımcısı
• James Lenk - Teğmen, Manitowoc İlçesi Şerif Bölümü
• Andrew Colborn - çavuş, Manitowoc İlçesi Şerif Bölümü
• Judy Dvorak - milletvekili, Manitowoc İlçesi Şerif Departmanı
• Tom Fassbender - araştırmacı, Wisconsin Suç Soruşturması Bölümü, Halbach cinayet davasında baş araştırmacı
• Mark Wiegert - çavuş, Calumet County Şerif Bölümü

Özel dedektifler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Michael O'Kelly - araştırmacı Len Kachinsky tarafından işe alındı

Üretici[değiştir | kaynağı değiştir]

Dizi, film yapımcıları Laura Ricciardi ve Moira Demos tarafından yazıldı ve yönetildi. Columbia Üniversitesi film programında yüksek lisans öğrencileri olarak bir araya geldiler. İkili Avery'yi, New York Times'da 2003'teki katliamı ve 2005'in cinayetten tutuklanmasıyla ilgili 2005 tarihli bir makalesini okuduktan sonra öğrendi. Her ikisi de davanın belgesel için ilginç bir konu olabileceğini düşündü.

Netflix ile görüşmeden önce Demos ve Ricciardi, PBS ve HBO'daki yöneticilerle bir araya geldi, ancak her iki ağ da projeyle ilgilenmedi. Netflix başlangıçta sekiz bölümlük bir ilk sezon planladı, ancak daha sonra sırasını 10'a çıkardı.

Şovun grafikleri ve ana başlık dizisi Santa Monica merkezli tasarım stüdyosu Elastik tarafından tamamlandı.^[21]

Resepsiyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Kritik eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Dizi dönüşümlü olarak eleştirmenlerden övgü ve eleştiri aldı. Bazıları kapsamlı doğasını övdü ve ilk sezon, 40 incelemeye dayanarak Rotten Tomatoes'da % 98'lik bir onay derecesine sahip oldu ve 10 üzerinden ortalama 8.65 puan aldı. Sitenin kritik konsensüsünde Bir Katil Yaratmak, "sorunlu bir gizemi anlatmak için belgesel formatını etkin bir şekilde kullanan, büyüleyici ve yavaş bir hikâye" olarak tanımlanıyor.^[22] Metacritic'te, ilk sezonun 100 üzerinden 84'lük bir ağırlıklı ortalama puanı var.

Ancak bazı eleştirmenler Bir Katil Yaratmayı tek taraflı^[23] ve duygusal olarak manipülatif olarak tanımladılar.^[24] Savcı Ken Kratz da duruşmadan elde edilen kilit kanıtların belgeselden çıkarıldığını iddia ederek Halbach'ın önceki ziyaretlerinden birinde Avery'nin havludaki kapıya geldiğini ve Halbach'ın oraya geri dönmeyeceğini söyledi. Halbach ondan korkuyordu. "^[25]

Bir Katil yaratmak, HBO'da bir mini dizisi olan Jinx ve bir podcast olan Serial ile karşılaştırıldı . Her üç seri de ceza davalarını araştırıyor: Jinx, Robert Durst tarafından işlendiği iddia edilen cinayetleri detaylı bir şekilde anlatıyor .^[26]

İkinci sezon eleştirmenlerden olumlu eleştiriler aldı, ancak ilk sezondan daha az beğeni topladı. Rotten Tomatoes için 35 değerlendirme üzerinden 6,52 üzerinden 10 puan almıştır.^[27] Metacritic'de "eleştirsel eleştiriler" anlamına gelen 11 eleştirmene dayanarak 100 üzerinden 67 puan almıştır.^[28]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]