Ol Doinyo Lengai

Ol Doinyo Lengai (Oldoinyo Lengai), Maasai dilinde "Tanrı'nın Dağı"^[1] anlamına gelen adıyla, Tanzanya'nın Arusha Bölgesi'ndeki Natron Gölü'nün güneyinde, Gregory Rift'te bulunan aktif bir yanardağdır. Doğu Afrika rift'i volkanik sisteminin bir parçası olarak, natrokarbonatit lav üretir. Ol Doinyo Lengai'nin 1960 patlamasıyla, karbonatit kayaçlarının magmadan türetildiği görüşünü doğrulayan jeolojik araştırmalara yol açtı.^{[2] [not 1]}

Jeoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Ol Doinyo Lengai, volkanik karbonatit oluşumu olan natrokarbonatit lav ürettiği için aktif volkanlar arasında benzersizdir. Homa Dağı da dahil olmak üzere birkaç eski sönmüş karbonatit volkanı yakınlarında bulunmaktadır.

Lav[değiştir | kaynağı değiştir]

Normalde lavlar silikat açısından zengin olmalarına rağmen, Ol Doinyo Lengai lavları karbonatittir. Lavlar nadir bulunan sodyum, potasyum karbonatlar, nyereit ve gregoryit bakımından zengindir. Bu olağandışı bileşim nedeniyle, lav, yaklaşık 510 °C (950 °F) derecededir. Bu sıcaklık lav akıntısı için o kadar düşüktür ki, erimiş lav, çoğu lavda ortak olan kırmızı parıltının yerine, güneş ışığında siyah görünür. Ayrıca silikat normal lavdan çok daha akışkandır, genellikle de sudan daha az viskozdur. Ol Doinyo Lengai'de püsküren lavların sodyum ve potasyum karbonat mineralleri, Dünya yüzeyinde kararsız ve hızlı ayrışmaya karşı hassastır, hızla siyahtan griye döner. Bu nedenle ortaya çıkan volkan manzarası, dünyadaki diğer volkanların manzaralarından farklıdır.

Ekoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Çevredeki otlaklara yayılan karbonatit kül, benzerlerinden farklı şekilde sulu, zenginleştirilmiş bir meraya yol açar. Sonuç olarak bölgeyi, birkaç bin yavrunun doğumu için ev sahibi haline geldiği yıllık antilop göçü için hayati bir öneme sahip hale getiriyor.

Volkanik aktivite[değiştir | kaynağı değiştir]

1883-1915[değiştir | kaynağı değiştir]

Volkan patlamaların kaydı 1883'e kadar uzanıyor. Lav akışları 1904 ile 1910 ve 1913 ile 1915 arasında kaydedildi.^[3]

1917[değiştir | kaynağı değiştir]

Haziran 1917'deki büyük bir patlama ile küller 48 kilometre (30 mi) uzaklığa eriştiler.^[3]

1926[değiştir | kaynağı değiştir]

1926'da birkaç ay boyunca bir patlama meydana geldi.^[3]

1940[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz ve Aralık 1940 arasındaki gerçekleşen bir patlama, 100 kilometre (62 mi) uzaktaklıktki Loliondo'ya kadar kül bıraktı.^[3]

1950'ler[değiştir | kaynağı değiştir]

1954, 1955 ve 1958'de birçok küçük lav püskürmesi gözlemlendi.^[3]

1960'lar[değiştir | kaynağı değiştir]

1960'ların başında küçük lav püskürmeleri gözlendi.

14 Ağustos 1966'da büyük bir patlama meydana geldi. Jeolog JB Dawson ve GC Clark bir hafta sonra krateri ziyaret ettiler ve yaklaşık 1.000 metre (3.000 ft) yanardağın üzerinde ve kuzeye, Natron Gölü'ne doğru sürüklenen "bir kalın siyah kül" gördüklerini raporladılar. Koni şeklindeki zirveye tırmandıklarında, çukurun ortasından sürekli bir gaz ve beyazımsı gri kül ve tozun çıktığını gördüler.

2007[değiştir | kaynağı değiştir]

Dağdaki volkanik aktiviteler Kenya ve Tanzanya'da 12 Temmuz'dan, 18 Temmuz 2007 Nairobi saatiyle 20:30'a kadar günlük yer sarsıntılarına neden oldu. En güçlü sarsıntı Richter ölçeğinde 6.0 olarak ölçüldü. Jeologlar, depremlerdeki ani artışın, magmanın Ol Doinyo Lengai boyunca hareketinin göstergesi olduğundan şüpheleniyorlardı. Yanardağ 4 Eylül 2007'de patladı ve rüzgar yönünde en az 18 kilometre (11 mi) kül ve buhar bulutu oluşturdu. Dağın kuzey ve batı kanatları taze lav akıntılarıyla kaplandı.

2008[değiştir | kaynağı değiştir]

2007'deki patlamalar ise aralıklı olarak 2008'e kadar devam etti. Şubat ayının sonunda güç topladığı raporlandı ve 5 Mart'ta büyük bir patlama gerçekleşt. İnaktif dönemlerini 8 ve 17 Nisan'da gerçekleşen patlamalar izledi. Erüptif aktivite Ağustos 2008'in sonlarına kadar devam etti. Eylül 2008'de zirveye yapılan bir ziyaret, yeni kraterin tabanındaki iki havalandırma deliğinden lav emisyonunun yeniden başladığını keşfetti. Mart/Nisan 2009'da kratere yapılan ziyaretler, bu aktivitenin durduğunu gösterdi.^[4]

2010[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekim 2010'da, iki ayrı lav akışı ve küçük bir lav gölü, bir uçuşta fotoğraflandı.^{[kaynak belirtilmeli]}

2013[değiştir | kaynağı değiştir]

Volkan, 2007-2008 patlamasından sonra büyük krateri doldurmaya başlayan natrokarbonatit lav akışını yeniden başlattı. Temmuz 2013 itibarıyla, krater tabanının batı kenarında büyük bir aktif hornito var. Haziran ayı boyunca, yanardağın yakınındaki sakinler birkaç deprem bildirdiler. Yeni kratere erişilemiyor ve dağcılar onu sadece ara sıra görebiliyor.^{[kaynak belirtilmeli]}

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Ol Doinyo Lengai Mart 2008'de patlıyor.
• 
  Ol Doinyo Lengai, bir püskürmeden sonra.
• 
  Güneye doğru bir kül ve buhar bulutu çıkan yanardağın görüntüsü.
• 
  2011 yılında Oldoinyo Lengai'nin havadan çekilmiş fotoğrafı.
• 
  Ol Doinyo Lengai Ekim 2011'de.
• 
  1966 patlamasının görüntüsü
• 
  Ol Doinyo Lengai kraterinde katılaşmış lav.
• 
  Ocak 2011'de Ol Doinyo Lengai Krateri.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Tanzanya'daki yanardağların listesi

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Nationalgeographic.com'da Ol Doinyo Lengai 19 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Ol Doinyo Lengai, Stromboli Online'da 7 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Ol Doinyo Lengai Volcano World'de 26 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• St Lawrence Üniversitesi Oldoinyo Lengai 28 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Fred Belton'ın Ol Doinyo Lengai sitesi
• Ol Doinyo Lengai Resimleri 2001 11 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Volkan Keşfi Ol Doinyo Lengai yanardağı, Tanzanya 6 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Ol Doinyo Lengai yanardağında erimiş karbonatit lav akışı patlamalarının videosu 22 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.