Rabula İncili
Vikipedi, özgür ansiklopedi
.jpg)
Rabula İncili veya Rabbula İncili (Florens, Biblioteca Medicea Laurenziana, cod. Plut. I, 56), 6. yüzyılda tezhiplenmiş Süryani dilinde bir İncil Kitabı'dır. Batı Asya'da üretilen en seçkin Bizans eserlerinden biri olarak kabul edilen ve büyük minyatürler içeren en erken Hristiyan el yazmalarından biri olan bu eser, minyatür ustasının parlak renklere, harekete, dramaya ve dışavuruma olan eğilimi ile dikkat çekmektedir. Nadir sanat eserlerinin günümüze ulaştığı bir dönemden gelmesi ve Hristiyan ikonografisinin büyük gelişmeler yaşadığı bir dönemi yansıtması nedeniyle, bu el yazması sanat tarihinde önemli bir yer işgal etmektedir ve sıkça başvurulan bir eser olarak bilinmektedir.
Son dönemdeki bilimsel çalışmalar, 586 yılında tamamlanan el yazmasının daha sonraki bir dönemde restoratörler tarafından kısmen yeniden boyandığını ve 15. veya 16. yüzyılda başka kaynaklardan gelen minyatürlerle bir araya getirildiğini öne sürmektedir. Bu, el yazmasının tarihine ve evrimine ilişkin daha karmaşık bir hikâyeyi işaret edebilir ve bu tür tespitler, sanat tarihçileri ve araştırmacılar için önemli bir değere sahiptir.
Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]
Rabula İncili, 586 yılında Zagba Aziz Yahya Manastırı'nda (Süryanice: ܒܝܬ ܙܓܒܐ, Bēṯ Zaḡbā) tamamlandı. Bu manastır geleneksel olarak Kuzey Mezopotamya'da olduğu düşünülse de, şimdi Antakya ile modern Suriye'deki Apamea arasındaki iç kesimde olduğu düşünülmektedir. Manastırın kopya işçisi (kopist) olan Rabbula (Süryanice: ܪܒܘܠܐ, Rabbulā) tarafından imzalandı, ancak kendisi hakkında başka bir bilgi bulunmamaktadır. Şu anki durumlarına göre, folyolar 34 cm (13,4 inç) x 27 cm (10,6 inç) boyutundadır. Orijinal boyutları bilinmemektedir çünkü daha önceki ciltlemeler sırasında kırpılmışlardır. Metin, değişken sayıda satırdan oluşan iki sütunda siyah veya koyu kahverengi mürekkeple yazılmıştır. Birçok sütunun altında kırmızı mürekkeple yazılmış dipnotlar bulunmaktadır. Metin, İncil'in Süryanice çevirisinin Peshitta versiyonudur.
-
-
-
-
Yeni Havari Pavlus'un Seçilmesi -
-
586 yılında, Suriye'nin Apamea kenti yakınlarındaki Beth Zagba manastırında keşiş Rabbula, günümüzde kendi adıyla bilinen metnin kopyalanmasını tamamladı. Elyazmasının başlangıcında on dört adet resimli folyo bulunmaktadır: 1a'dan 2a'ya kadar olan folyolarda üç tam sayfa minyatür bulunmaktadır. Sonraki iki sayfa, geçmeli ve kabuklu bir bordürle çerçevelenmiş iki sütun üzerinde Eusebius'un Carpianus'a mektubunu içermektedir. 3b'den 12b'ye kadar olan folyolar, kemerler arasındaki kanon tablolarını, kenar boşluklarında Yeni Ahit'ten kısa hikâyeler ve peygamberlerin portreleriyle birlikte tasvir eder. Son dört sayfada (fol. 13a-14b) Çarmıha Gerilme ve Diriliş, Göğe Yükseliş, İsa'nın dört keşişle birlikte Tahta Çıkış'ı ve Pentekost'u gösteren yeni bir dizi tam sayfa resim bulunmaktadır. Bu görseller başka bir eserden alınmış bir eke benzetilebilir. Ayrıca bu son dört yaprağın orijinal yüzeyinin büyük bir kısmı deneyimsiz eller tarafından boyanmıştır.[1]
El yazmasında metin karmaşık çiçek ve mimari motiflerle çerçevelenmiş şekilde tasarlanmıştır. İncil kanonları, çiçekler ve kuşlarla süslenmiş kemerler içinde yer almaktadır. Minyatürist, açıkça bazı ilhamını Helenistik sanattan (örtülü figürler) almış olsa da, başta Pers geleneklerine dayanmıştır. Rabbula İncil'in minyatürleri, çarmıha gerilişi, göğe yükselişi ve Pentikost'u temsil edenler de dahil olmak üzere, zigzaglar, eğriler, gökkuşağı gibi süslemelerle oluşturulmuş dekoratif çerçeveyle gerçek resimlerdir. Çarmıha gerilme sahnesi, resimli bir el yazmasında günümüze ulaşan en eski örnektir ve o dönemin Doğu'daki imgesini gösterir. Yeni bir on ikinci üye seçen Havari minyatürü bulunmaktadır (Yudas'ın kaybından sonra); bu, Kanonik İnciller'de bulunmayan bir olaydır (Ancak Elçilerin İşleri'nin 1. Bölümü 27 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.nde geçer) ve daha sonraki eserlerde neredeyse hiç görülmez. Sanatçı, klasik illüzyonist gelenekte eğitim almıştır ve olağanüstü bir yetenek yerine yetenekli ve deneyimli bir eldir; ancak bu döneme ait sağlam görüntüler o kadar nadirdir ki, onunkiler çağının tarzını ve ikonografisini göstermek için son derece değerlidir.
Fransız Oryantalist Edgard Blochet (1870-1937), el yazması folyoların bazılarının, resimli diziler dahil olmak üzere, en erken 10. veya 11. yüzyıldan sonraki bir tarihe ait olduğunu savunmuştur. Minyatürlere eşlik eden orijinal yazı, el yazması ana metniyle aynı paleografik karaktere sahip olduğundan, bu teori Giuseppe Furlani ve 1959'da yayımlanan minyatürlerin tıpkıbasımının (facsimile) yorumunda Carlo Cecchelli tarafından reddedilmiştir.[2] Ancak içeriğin orijinal birliği konusundaki şüpheler devam etti. Daha yakın zamanlarda, bilim adamları metnin 586 yılında sadece minyatürlerle bir araya getirildiğini ve minyatürlerin kendilerinin en az bir diğer orijinal el yazmasından alındığını ve iki farklı çalışmadan geldiğini öne sürmüşlerdir.
El yazmasının yazıldıktan sonraki tarihi, 11. yüzyıla kadar belirsizdir ve bu dönemde Lübnan'daki Maipuc-Byblos'ta bulunduğu bilinmektedir. 13. yüzyılın sonlarına veya 14. yüzyılın başlarına geldiğinde Quannubin'e geldiği bilinmektedir. 15. yüzyılın sonlarında veya 16. yüzyılın başlarında, el yazması Maruni Patriği tarafından Floransa'daki Laurentian Kütüphanesi'ne götürüldü ve günümüzde hala orada bulunmaktadır.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Bernabò, Massimo (2014). "The Miniatures in the Rabbula Gospels: Postscripta to a Recent Book". Dumbarton Oaks Papers. 68: 343-358. ISSN 0070-7546. 23 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023.
- ^ "Margoneetho: Syriac Orthodox Resources". syriacorthodoxresources.org. 11 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023.
- ^ Wright, David H. (1973). "The Date and Arrangement of the Illustrations in the Rabbula Gospels". Dumbarton Oaks Papers. 27: 197-208. doi:10.2307/1291340. ISSN 0070-7546. 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023.