Sapfo

Bu maddede kaynak listesi bulunmasına karşın metin içi kaynakların yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. Lütfen kaynakları uygun biçimde metin içine yerleştirerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. (Ekim 2016) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Sapfo (Attika lehçesinde Σαπφώ [sapːʰɔː], Aiol lehçesinde Ψάπφω [psapːʰɔː]); Lesbos, Eresos (bugünkü adı ile Midilli) adasında doğmuş, Antik Yunan lirik şairi, Afrodit kültü rahibesi, ekol lideri (Thiasos). Doğumu yaklaşık olarak MÖ 630 ile MÖ 612 arasında; ölümü MÖ 570 civarında kabul edilmektedir. Eusebius, Sapfo'nun 45. Olimpiyat’ın ikinci yılında (MÖ 600 -MÖ 599) en verimli çağını yaşadığından bahseder.

Yaşadığı çağa bakış[değiştir | kaynağı değiştir]

İran, Mısır gibi ülkelerdeki süreğen krallık sisteminin aksine; yunan medeniyetinde Ege kıyılarının dağlık düzensiz yapısı, insanların dağınık yaşaması vb. sebepler yüzünden, yönetim küçük krallıklardan öteye gidememiş, sonraları ise güçlenen soylu sınıfı yönetimi kralın elinden almıştır. (Oligarkhia, ολιγαρχία). Yönetimi alan soyluların topraksız ya da küçük topraklı halkı borçlandırmaları ve devam eden akınlar sonucunda Attika'dan kaçan halk zamanla (En belirgin dönemi MÖ 7. yüzyıl) kıyı Ege'ye yerleşmiş; yeni yerleştiği bölgede ise ticaretle uğraşmaya başlamıştır.

Yeni topraklarda süren yaşam ve ticaret; İnsanlara eski geleneklerden sıyrılarak kendini tanıma , kıyaslama ile kendini ölçme olanağı vermiştir. Toplumsallıktan bireyciliğe geçişte yaşanan bu süreç Lirik şiiri beraberinde getirmiştir. Lirik şiir'in doruğunda ise Sapfo vardır.

Liriğin Doruğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir Afrodit kültü rahibesi olan Sapfo, bağlı bulunduğu kültün de kendisine vermiş olduğu rahatlığa dayanarak özgürce içinden geçeni söylemiş, Açık ve yürekli bir tutum sergilemiştir. Dilindeki bu içtenlik ve açıklık sayesinde eserleri, tüm ardıllarını ve benzerlerini geride bırakarak yüzyılların ötesine geçmiş, çağlar boyu öykünülmüş, eleştirilmiştir.

Vezin Kalıpları[değiştir | kaynağı değiştir]

Sapfo, Kendi çağına kadar süregelen ion lehçesindeki Hexametron ve Attika lehçesine daha uygun olan iambos vezinlerinde yazılmış betiklerden farklı olarak, Dor öğeleri ile katışık Aiol lehçesinde; Monodikte denilen tek bir ozanın lir ile söylediği şiir biçiminde eserler vermiştir. Klasik Sapfo kalıbı üç 11'lik bir 5'lik dizeden oluşur.

Şiirleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Dokuz Betik + (Onuncu Bölüm) olmak üzere 182 şiiri günümüze ulaşmıştır. Bu şiirlerin neredeyse tamamı Sapfo'ya yakın dönem tarihçileri, edebiyatçıları, şairleri aracılığı ile bugüne ulaşmıştır. Şiirlerin bir kısmının tamamen başkasına ait olmasından, bir kısmının ise kısmen değiştirildiğinden şüphe edilmektedir. Kaldı ki günümüze ulaşan kimi şiirler (örneğin: dikey biçimde ortadan kesilmiş gibi) hasarlı bir vaziyette ele geçmiş, çevirilerinin bir kesimi Sapfo söylemine dayanılarak faraziye ile üretilmeye çalışılmıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Anthologia Lyrica Graeca.-ed. e. Diehl, Vol.I.II et supplementum. Lpsiae, B.G. Teubner, 1936-1942
• Alcée, Sappho. Texte établi et traduit par T. Reinach, avec la collaboration de A. Puech. Paris, Edition "Les Belles Lettres", 1937.
• Sappho. Dichtung Griechisch und Deutsch. Eingeleitet von C.M. Bowra. Georg Bondi. Berlin.
• Sappho. Şiirler. Türkçesi:Cevat Çapan. Cem Yayınevi,İstanbul,1972.
• Safo. Şiirler. "Çeviri ve üzerine Konuşmalar" Azra Erhat, Cengiz Bektaş. Cem Yayınevi. İstanbul, 1978