Sipehsâlâr

Sipehsâlâr Orta Çağ İslam devletlerinde başkumandan anlamında kullanılan askeri unvan.

Farsça "ordu" anlamına gelen "sipeh" ve komutan anlamına gelen "sâlâr" kelimelerinden oluşmaktadır. Arapçaya İsfehsâlâr (isbehsâlâr) şeklinde geçmiştir. Ordunun eğitiminden, savaşa hazır bulunmasından, sevk ve idaresinden sorumlu olan Sipehsâlâr 10. yüzyıldan itibaren özellikle İran toplulukları arasında yaygınlaşmıştır. Samaniler' de savaşlara çoğu zaman Horasan valileri kumandanlık ettiğinden bu valilere sipehsâlâr unvanı da verilmiştir. Gazneliler’ de de ordu kumandanı için sipehsâlâr unvanı kullanılmıştır. Gazneliler devrinde sipehsâlârlar, hem eyalet ordularının başkumandanlığını hem de eyalet valisi olarak görev yapmaktaydı. Selçuklular’ da bütün kuvvetlerin başkumandanına "sipehsâlâr-ı büzürg" veya "emîr-i sipehsâlâr (isfehsâlâr)" denilmekte ve vali olarak da görev yapmaktaydı. Harezmşahlar döneminde de "emîr-i sipehsâlâr (isfehsâlâr)" unvanı kullanılmıştır.^[1]

Anadolu Selçukluları, Fâtımîler, Böriler, Zengîler ve Memlükler’de de bu unvan kullanılmıştır. Bu unvan İlhanlılar, 16. yüzyıl başlarına kadar Hindistan’daki müslüman devletler ve Safevîler döneminde de kullanılmıştır. Osmanlılar' da da çok yaygın olmamakla birlikte kullanılmış bir unvandır. Kaçarlar’da 19. yüzyılın ortasından itibaren sipehsâlâr unvanının kullanıldığı görülmektedir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]