Starship
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Starship, SpaceX tarafından geliştirilmekte olan tamamen yeniden kullanılabilir bir fırlatma aracıdır. Kullanım amacı şirket tarafından Dünya yörüngesi, Ay ve Mars'a kargo ve insanlı görevler gerçekleştirmek olarak belirtilmiştir.[1] Starship programı ilk yıllarda küçük bir geliştirme ekibine sahipken, 2018 yılının sonundan itibaren büyük bir geliştirme ve inşa ekibine sahiptir. Elon Musk, Crew Dragon'un Mayıs 2020 tarihindeki ilk insanlı fırlatılışından sonra Starship programının SpaceX'in en büyük önceliği haline getirildiğini belirtmiştir.[2]
 Starship SN8 prototipi 12.5 km irtifa testi, Aralık 2020 | |
| Amaç |
|
|---|---|
| Üretici | SpaceX |
| Menşei ülke | ABD |
| Fırlatma başına maliyet | 2 milyon US$ (umulan)[4] |
| Boyut | |
| Yükseklik | 120 m (390 ft)[5][6] |
| Çap | 9 m (30 ft)[7] |
| Ağırlık | 5.000.000 kg (11.000.000 lb) (yük ile birlikte)[6][8] |
| Kademeler | 2 |
| Kapasite | |
| LEO yükü | >100,000 kg (220,000 lb)[9] |
| İlgili roketler | |
| Roket ailesi | SpaceX fırlatma araçları |
| Benzer | Saturn V • N1 • Falcon Heavy • SLS • Energia • Space Shuttle |
| Fırlatma geçmişi | |
| Durum | Geliştiriliyor |
| Fırlatma yerleri | LC-39 • Boca Chica |
| Toplam fırlatmalar | 9 |
| Başarı(lar) | 5 |
| Başarısızlık(lar) | 4 |
| Kısmi başarısızlık(lar) | 0 |
| Birinci aşama - Super Heavy | |
|---|---|
| Yükseklik | 70 m (236 ft)[10] |
| Çap | 9 m (30 ft)[1] |
| Kütle (boş) | 180,000 kg (400,000 lb) (tahmini)[11] |
| Brüt kütle | 3,580,000 kg (7,890,000 lb)[9][11][12] |
| Yakıt kütlesi | 3,400,000 kg (7,490,000 lb)[9] |
| Motorlar | ~29 Raptor[13] |
| İtme | 72,000 kN (16,000,000 lbf)[9] |
| Özgül itici kuvvet | 330 s (3.2 km/s)[14] |
| Yakıt | Aşırı soğutulmuş CH4 ve LOX |
| İkinci aşama - Starship | |
| Yükseklik | 50 m (160 ft)[9] |
| Çap | 9 m (30 ft)[9] |
| Kütle (boş) | 120,000 kg (260,000 lb)[11] |
| Brüt kütle | 1,320,000 kg (2,910,000 lb)[9][11][12] |
| Yakıt Kütlesi | 1,200,000 kg (2,600,000 lb) |
| Motorlar | 6 Raptor[15] |
| İtme | c. 12,000 kN (2,700,000 lbf) |
| Özgül itici kuvvet | 380 s (3.7 km/s)[16] |
| Yakıt | Aşırı soğutulmuş CH4 ve LOX |
Prototipler[değiştir | kaynağı değiştir]
| Ad | Durum | Uçuşlar | Notlar |
|---|---|---|---|
| Starhopper | Emekli oldu | 3 | SpaceX tarafından geliştirilen ilk Starship prototipi. Emekli olduktan sonra test sahasının olduğu bölgede konumlandırılmıştır. |
| Mk1 | Havaya uçtu | 0 | 20 Kasım 2019 tarihinde basınç testi sırasında patladı. |
| Mk2 | Parçalandı | 0 | |
| Mk4 | Durduruldu | 0 | |
| SN1 (Mk3) | Havaya uçtu | 0 | 28 Şubat 2020 tarihinde basınç testi sırasında patladı.[17] |
| SN3 | Havaya uçtu | 0 | 3 Nisan 2020 tarihinde tank testi sırasında patladı.[18] |
| SN4 | Havaya uçtu | 0 | Raptor motoru ile 5 ateşleme testi gerçekleştirdi. Yükselme testleri yapması planlanırken 29 Mayıs 2020 tarihinde ateşleme testi sonrasında yaşanan arıza sonucu patladı.[19] |
| SN5 | Emekli oldu | 1 | 30 Temmuz 2020 tarihinde gerçekleşen başarılı ateşleme testi sonrası 4 Ağustos 2020 tarihinde 150 m yükselme testini gerçekleştirdi. Aktif olarak kütle simülatörüne sahiptir. |
| SN6 | Parçalandı | 1 | 24 Ağustos 2020 tarihinde ilk ateşleme testini gerçekleştirdi. Yükselme testi öncesi kütle simülatörü monte edildi. 3 Eylül 2020 tarihinde 150 m yükselme testini gerçekleştirdi. Ocak 2021'de parçalarına ayrılmaya başlanmıştır. |
| SN8 | Havaya Uçtu | 1 | Seleflerinden farklı olarak 301 yerine 304L serisi paslanmaz çelik kullanmaktadır. Mk1 sonrası 3 raptor motoru monte edilmiş ilk Starship prototipidir. 12.5 km yükselme testini gerçekleştirdikten sonra iniş anında patlamıştır. |
| SN9 | Havaya Uçtu | 1 | 2 Şubat 2021 tarihinde 10 km test uçuşunu gerçekleştirdikten sonra iniş anında raptor motorlarından birinin ateşlenmemesiden dolayı patlamıştır. |
| SN10 | Havaya Uçtu | 1 | Büyük hangarda inşası bittikten sonra, 30 Ocak 2021 tarihinde fırlatma rampasına taşındı. 3 adet motor 6 Şubat tarihinde araca takıldı. 3 Mart 2021 tarihinde test uçuşu için motorları ateşlendi fakat bilgisayar havalanmadan testi iptal etti. Birkaç saat sonra 4 Mart 2021 tarihinde 10 km test uçuşunu gerçekleştirdikten sonra başarılı bir şekilde yumuşak iniş yaptı. İniş yaptıktan dakikalar sonra infilak etmiştir.[20] |
| SN11 | Havaya Uçtu | 1 | 26 Mart 2021 tarihinde inşası tamamlandıktan sonra, fırlatması iki kez ertelenmiş olan roket 30 Mart 2021 tarihinde başarılı bir şekilde fırlatıldı.[21] İnişe geçtiği esnada bir anda büyük bir gürültüyle infilak etmiştir.[22] |
| SH SN1 | Parçalara ayrıldı | 0 | İlk SuperHeavy prototipi bazı yer testleri tamamlandıktan sonra parçalara ayrıldı. |
| SN12 | Durduruldu | 0 | |
| SN13 | Durduruldu | 0 | |
| SN14 | Durduruldu | 0 | |
| SN15 | Uçuş ve iniş | 1 | 6 Mayıs 2021 tarihinde 10 km yüksek irtifa test uçuşunda başarılı bir şekilde uçmuş, iniş hareketini tamamlayarak yumuşak iniş yapmıştır. İndikten az zaman sonra ise ufak bir yangın çıkmıştır. |
| SN16 | Emekliye oldu | 0 | SN15 başarılı olduktan sonra emekliye ayrıldı. Yörünge uçuşu için Prototip SN24 kullanmayı planlıyorlar. |
| SN17 | Durduruldu | 0 | |
| SN18 | Durduruldu | 0 | |
| Sn19 | Durduruldu | ||
| SN20 | Emekliye oldu | Bazı yer testleri yapıldıktan sonra emekliye ayrıldı. | |
| Sn21 | Adı değiştirildi yeni ad; Sn24 | Sn 21, Sn22, SN23 durdurularak Sn24'e geçildi. | |
| Sn24 | İnşaat Halinde | Yörünge fırlatması için en büyük aday olan Sn24 şu an HighBay içerisinde inşaat halindedir. | |
| SH SN2 | Adı değiştirildi Yeni isim; SuperHeavy Booster 4 | 0 | Yörünge fırlatması için SuperHeavy Booster 4 itici güç olmayacaktır! Şu an için öngörülen prototip SuperHeavy Booster 7'dir. |
Starhopper
Starship projesi (önceki adları ile ITS ve BFR) ilk başladığında fırlatma aracının karbon kompozit malzemesinden üretilmesi planlanıyordu. Sonrasında paslanmaz çelik kullanımına karar verildi. Starhopper, paslanmaz çelik kullanımının test edildiği ilk prototip oldu.
Test Tankları[değiştir | kaynağı değiştir]
| Ad | Durum | Notlar |
|---|---|---|
| TT1 | ||
| TT2 | ||
| SN2 | Emekli oldu | SN1 prototipinin itme diskinde meydana gelen hata nedeniyle patlaması sonucu SpaceX bu donanım parçasını yeniden tasarlayarak SN2 üzerinde test etti. |
| SN7 | Havaya uçtu | 304L serisi paslanmaz çelik kullanımını test etmek için kullanıldı. 15 Haziran 2020 tarihinde test sırasında 7.6 bar basınca ulaştı. Onarım sonrası 23 Haziran 2020 tarihinde yıkımına kadar test edildi. |
| SN7.1 | Havaya uçtu | Selefi olan SN7 gibi 304L serisi paslanmaz çelik kullanıldı. 23 Eylül 2020 tarihinde yıkımına kadar test edildi ve 8 bar basınca ulaştı.[23] |
| SN7.2 | Test ediliyor | 4 mm yerine 3 mm paslanmaz çelik kullanan ilk Starship prototipi. Basınç testleri için kullanılacaktır. |
Starship Test Uçuşları[değiştir | kaynağı değiştir]
Her biri farklı konfigürasyonlara sahip sekiz prototip Starship aracı, Temmuz 2019 ile Mayıs 2021 arasında dokuz yörünge altı test uçuşu gerçekleştirdi. Tüm test uçuşları Güney Teksas, Boca Chica'daki SpaceX fırlatma rampasından yapıldı.
| Uçuşlar | Tarih ve Saat (UTC) | Prototip | Yükseklik | Sonuç | Süresi |
|---|---|---|---|---|---|
| - | 5 Nisan 2019 | Starhopper | ~1 m | Başarılı | — |
| İple bağlı şekilde yapılmış yükselme testi. Raptor Sn2 motoru ile gerçekleşmiştir. | |||||
| 1 | 25 Temmuz 2019 | Starhopper | 20 m | Başarılı | ~ 22 saniye |
| İlk serbest uçuş testi. Raptor Sn6 motoru ile gerçekleşmiştir. | |||||
| 2 | 27 Ağustos 2019 22:00 | Starhopper | 150 m | Başarılı | ~ 57 saniye |
| Starhopper'ın son uçuşu. Raptor Sn6 motoru ile gerçekleşmiştir. | |||||
| 3 | 4 Ağustos 2020 23:57 | Starship SN5 | 150 m | Başarılı | ~ 45 saniye |
| Raptor Sn27 motoru ile gerçekleşmiştir. | |||||
| 4 | 3 Eylül 2020 17:47 | Starship SN6 | 150 m | Başarılı | ~ 45 saniye |
| Raptor Sn29 motoru ile gerçekleşmiştir. | |||||
| 5 | 9 Aralık 2020 22:45 | Starship SN8 | 12.5 km | Kısmen başarılı | 6 dakika, 42 saniye |
| Raptor Sn30, Sn36 ve Sn42 motorları ile gerçekleşmiştir. İniş anında hızının yüksek olmasından dolayı yere sert çarparak havaya uçtu. | |||||
| 6 | 2 Şubat 2021 20:25 | Starship SN9 | 10 km | Kısmen Başarılı | 6 dakika, 26 saniye |
| SN49 ve SN45 dahil üç Raptor motoru ile gerçekleşmiştir. Yere sert çarptığından dolayı havaya uçtu. Sert çarpmanın nedeni olarak oksijen ön yakıcısıyla ilgili bir sorun nedeniyle yeniden yanmayan motorlardan biri gösterilmiştir. | |||||
| 7 | 3 Mart 2021 23:15 | Starship SN10 | 10 km | Çoğunlukla Başarılı | 6 dakika, 24 saniye |
| SN10, hafif bir eğimle sert iniş yaptı ve inişinden sekiz dakika sonra patladı. Patlamanın sebebi olarak iticilerin zayıf kalmasından dolayı yapılan sert iniş gösterildi.[24] | |||||
| 8 | 30 Mart 2021 13:00 | Starship SN11 | 10 km | Kısmen Başarılı | ~ 6 dakika |
| SN11, ağır sisli bir havada fırlatıldı ve yükselişi sırasında motor sorunları yaşandı. Fırlatılmasından 5 dakika 49 saniye sonra SN11 ile olan iletişim koptu ve yerde büyük bir patlama yaşandı. Elon Musk patlamanın sebebinin küçük bir metan gazı sızıntısı olduğunu belirtti.[25] | |||||
| 9 | 5 Mayıs 2021 22:24 | Starship SN15 | 10 km | Başarılı | 5 dakika, 59 saniye |
| SN15, öncekilere göre birçok yükseltmeye sahip bir prototiptir. Hafif sisli bir havada fırlatıldı ve yumuşak iniş gerçekleştiren ilk prototip oldu.[26] | |||||
Super Heavy prototipleri[değiştir | kaynağı değiştir]
| Ad | İlk Görülüşü | Rampaya Çıkarılışı | İlk Statik Ateşleme | İlk Uçuş | Hizmetten Çıkarılışı | İnşaat Sahası | Durum | Uçuşları |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bn1 | N/A | N/A | N/A | N/A | Durduruldu | N/A | Durduruldu | N/A |
| BN2 | N/A | N/A | N/A | N/A | N/A | N/A | Durduruldu | N/A |
| BN3 | 2021 Temmuz | 1 Temmuz 2021 | N/A | N/A | Durduruldu | N/A | Parçalara ayrıldı | N/A |
| Bn4 | 2021 Ağustos | 3 Ağustos 2021 | N/A | N/A | N/A | N/A | Rampada | |
| BN7 | 2022 Nisan | N/A | N/A | N/A | N/A | WideBay | İnşaat Halinde | N/A |
Booster BN1[değiştir | kaynağı değiştir]
BN1, bir yol gösterici olarak tasarlanmıştır. 30 Mart 2021'de Elon Musk, BN1'in hurdaya çıkarılacağını ve fırlatma sahasına çıkmayacağını, test yapmayacağını belirtti.[27] 13 Nisan 2021'de BN1 hurdaya çıkarılmaya başlandı.
Booster BN2[değiştir | kaynağı değiştir]
Super Heavy BN2, Mayıs 2021 itibarıyla yapım aşamasında. Elon Musk, BN2'yi "şanslıysak yörüngeye bile fırlatılabileceğini" belirtti.[27] Güncelleme;
BN2 yeni adı BN3'tür.
Booster BN3[değiştir | kaynağı değiştir]
1 Temmuz 2021'de rampaya getirildi bazı yer testleri yapıldıktan sonra HighBay'ye geri götürüldü.
Booster BN4
1 Ağustos 2021 tarihinde HighBay'den çıkartılan BN3 yeni adı ile BN4 oldu.
Booster BN7
Olası bir yörüngesel uçuş için en büyük aday olan BN7 şu an WideBay'de inşası devam etmektedir. NOT: Booster BN4 yeni adı BN7'dir.
Booster BN8
BN8 inşası devam etmektedir.
Yörünge uçuşları[değiştir | kaynağı değiştir]
| Tarih | Araç | Notlar | Durum |
|---|---|---|---|
| 2021 | Starship Kargo | Starship'in planlanan ilk ticari uçuşu. | Yapılamadı |
| 2022 | Starship | Ay yüzeyine iniş yapılacak potansiyel uçuş. | Planlanıyor ( pek olası değil ) |
| 2023 | Starship Crew | Ay yörüngesinde gerçekleşecek özel uçuş (dearMoon projesi) | Planlanıyor |
| 2024 | Starship Kargo | Mars'a potansiyel kargo uçuşu. | Planlanıyor |
| 2026 | Starship Crew | Mars'a potansiyel insanlı uçuş. | Planlanıyor |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020.
- ^ "Elon Musk tells SpaceX employees that its Starship rocket is the top priority now". 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020.
- ^ "Archived copy". 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2020.
- ^ a b @elonmusk (16 Mart 2020). "Slight booster length increase to 70 m, so 120 m for whole system. Liftoff mass ~5000 mT" (Tweet) – Twitter vasıtasıyla.
- ^ "Starship". SpaceX. 30 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2019.
- ^ @elonmusk (26 Eylül 2019). "Mk1 ship is around 200 tons dry and 1400 tons wet, but aiming for 121 by Mk4 or Mk5. Total stack mass with max payload is 5000 tons" (Tweet) – Twitter vasıtasıyla.
- ^ a b c d e f g "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020.
- ^ Elon Musk [@elonmusk] (16 Mart 2020). "@Erdayastronaut @SpaceX @BoeingSpace @ulalaunch @Boeing Slight booster length increase to 70m, so 120m for whole system. Liftoff mass ~5000 mT" (Tweet). Erişim tarihi: 15 Eylül 2020 – Twitter vasıtasıyla.
- ^ a b c d Elon Musk [@elonmusk] (26 Eylül 2019). "@Jennerator211 @Erdayastronaut Mk1 ship is around 200 tons dry & 1400 tons wet, but aiming for 120 by Mk4 or Mk5. Total stack mass with max payload is 5000 tons" (Tweet). Erişim tarihi: 15 Eylül 2020 – Twitter vasıtasıyla.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 2 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020.
- ^ https://spacenews.com/musk-emphasizes-progress-in-starship-production-over-testing/[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022.
- ^ Öztürk, Levent (31 Mart 2021). "Elon Musk ve SpaceX'in Starship SN11'i, Riskli Fırlatma Sonrası Patladı..." Chip Online. 31 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021.
- ^ "SpaceX'in roketi iniş sırasında infilak etti". Sözcü. 30 Mart 2021. 30 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021.
- ^ https://twitter.com/thejackbeyer/status/1303210362855022593?s=20 [yalın URL]
- ^ "Elon Musk, Starship SN10'un İndikten Dakikalar Sonra Neden Patladığını Açıkladı". 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021.
- ^ "https://twitter.com/elonmusk/status/1379022709737275393". Twitter. 5 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021.
|başlık=dış bağlantı (yardım) - ^ "SpaceX Sonunda Başardı: Starship SN15, Yüksek İrtifa Uçuşundan Sonra Sağ Salim Dünya'ya Döndü". 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2021.
- ^ a b "BN1 is a manufacturing pathfinder, so will be scrapped. We learned a lot, but have already changed design to BN2. Goal is to get BN2 with engines on orbital pad before end of April. It might even be orbit-capable if we are lucky". 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2021.