Ur-Nammu

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Ur-Nammu
𒌨𒀭𒇉
Tahtta oturan Üçüncü Ur Hanedanı'nın kurucusu olan Kral Ur-Nammu, bir silindir mühür üzerinde. Üstteki bölümde yazılanlar: "Ur-Nammu, Büyük Adam, Ur Kralı".[1] Kral Ur-Nammu'nun (𒌨𒀭𒇉) adı sağ üst köşede dikey olarak görünmektedir.[2]
Yeni Sümer İmparatorluğu Kralı
Hüküm süresiy. MÖ 2112–2095
Önce gelenUtu-hengal
Sonra gelenŞulgi
Eş(ler)iUtu-hengal'ın kızı
Hanedan3. Ur Hanedanı
DiniSümer dini

Ur-Nammu (ya da Ur-Namma, Ur-Engur, Ur-Gur, Sümerce: 𒌨𒀭𒇉, saltanatı y. MÖ 2112-2095 ya da muhtemelen y. MÖ 2047–2030), birkaç yüzyıllık Akad ve Guti egemenliğinin ardından Güney Mezopotamya'da Üçüncü Ur Hanedanı'nı kuran Sümer kralıdır. En önemli başarısı devleti yeniden yapılandırmasıdır ve günümüze ulaşan en eski yazılı hukuk örneği olan Ur-Nammu Kanunları ile tanınmaktadır. "Ur, Sümer ve Akad Kralı" unvanına sahip olmuştur.

Saltanatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sümer Kral Listesi'ne göre Ur-Nammu 18 yıl hüküm sürmüştür.[3] Yıl isimleri, bu yılların 17'sinde biliniyor ancak sıraları belirsizdir. Saltanatının bir yıllık adı Gutilerin yıkımını kaydederken, iki yıl onun yasal reformlarını anıyor gibi görünür ("Kral Ur-Nammu'nun, aşağıdan yukarıya doğru ülkedeki insanların yollarını düzenlediği yıl", " Ur-Nammu'nun topraklarda adaleti sağladığı yıl").[4]

Askeri kahramanlıkları arasında Lagaş'ın fethi ile eski efendilerinin Uruk'taki yenilgisi yer alır. Sonuçta Nippur'daki taç giyme töreninde önemli bir bölgesel (Ur, Eridu ve Uruk) hükümdar olarak tanındı ve Larsa, Nippur, Kiş, Adab ve Umma'da binalar inşa ettiğine inanılmaktadır. Guti döneminden sonra yolları ve genel düzeni restore etmesiyle bilinir.[5] Günümüzde, Elam'deki Puzur-Inşuşinak'ın Ur-Nammu'nun hükümdarlığı ile örtüştüğü bilinir.[6] Kendisine "Sümer ve Akad Kralı" adını veren Ur-Nammu, muhtemelen saltanatının başlarında, Puzur-İnşuşinak tarafından işgal edilmiş olan Orta ve Kuzey Mezopotamya topraklarını yeniden fetheden kişidir. Kendisine "Sümer ve Akad Kralı" adını veren Ur-Nammu, muhtemelen saltanatının başlarında, Puzur-İnşuşinak tarafından işgal edilmiş olan Orta ve Kuzey Mezopotamya topraklarını, Susa'yı fethetmeden önce, yeniden fetheden kişidir.[7]

Ur-Nammu, Ur'un Büyük Zigguratı da dahil olmak üzere bir dizi zigguratın yapımını emretmekten de sorumluydu.[8]

Ordusu tarafından terk edildikten sonra Gutilere karşı yapılan bir savaşta öldürüldü.[5] Tanrılaştırıldı ve yerine oğlu Şulgi geçti.[3] Savaşta ölümü uzun bir Sümer ağıt eseri olan "Ur-Nammu'nun Ölümü" ile anıldı.[5][9][10]

Ur-Nammu'nun yıl adları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Başka bir görünüm, 1915 tarihli orijinal başlık: "Ay Tanrısına tapınma. Khashkhamer'in silindir mührü, Ishkun-Sin patesi (Kuzey Babil'de) ve Ur kralı Ur-Engur'un tebaası (M.Ö. 2400 civarı) (Britanya Müzesi)

Ur-Nammu'nun birkaç yıl adı biliniyor ve bu yıl adları, hükümdarlığının önemli olaylarını belgeliyor. Ana yıl isimleri şöyledir:

Yıl: "Ur-Namma, Kral(dır)"
Yıl: "Ur-Namma topraklarda af (mişarum) ilan etti"
Yıl: "Ur duvarı inşa edildi"
Yıl: "Kral, Nippur'dan krallığı aldı"
Yıl: "Nanna tapınağı inşa edildi"
Yıl: "'A-Nintu' kanalı kazıldı"
Yıl: "Guti ülkesi yok edildi"
Yıl: "Tanrı Lugal-bagara, onun tapınağına getirildi"

—Ur-Nammu'nun saltanatının ana yıl isimleri[11]

Eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Ur-Nammu Kanunu
    Ur-Nammu Kanunu
  • Pişmiş kerpiç, mühürlü. Çivi yazılı yazıtta Ur-Nammu'nun adı geçiyor. Bir köşesine kazara basmış köpeğin iki pençe izi mevcut. Ur Zigguratı, Ur, Irak. Ur'un III. dönemi, MÖ 21. yüzyıl. British Museum.
    Pişmiş kerpiç, mühürlü. Çivi yazılı yazıtta Ur-Nammu'nun adı geçiyor. Bir köşesine kazara basmış köpeğin iki pençe izi mevcut. Ur Zigguratı, Ur, Irak. Ur'un III. dönemi, MÖ 21. yüzyıl. British Museum.
  • Ur-Nammu'nun silindir mührü. British Museum.[12]
    Ur-Nammu'nun silindir mührü. British Museum.[12]
  • Bir mühür üzerindeki Ur-Nammu'nun adı ve standart çivi yazısı
    Bir mühür üzerindeki Ur-Nammu'nun adı ve standart çivi yazısı
  • "Ur-Nammu, Ur Kralı ve Sümer ve Akad Kralı" (𒌨𒀭𒇉: Ur-Nammu 𒈗𒋀𒀊𒆠: Lugal Urimki 𒈠: ma 𒈗𒆠𒂗𒄀: Lugal Kiengir 𒆠𒌵: Kiuri)
    "Ur-Nammu, Ur Kralı ve Sümer ve Akad Kralı" (𒌨𒀭𒇉: Ur-Nammu 𒈗𒋀𒀊𒆠: Lugal Urimki 𒈠: ma 𒈗𒆠𒂗𒄀: Lugal Kiengir 𒆠𒌵: Kiuri)

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ 𒌨𒀭𒇉 URDNAMMU / 𒍑𒆗𒂵 NITAH KALAG ga / 𒈗𒋀𒀊𒆠𒈠 LUGAL URIM KI ma.
  2. ^ "Hash-hamer Cylinder seal of Ur-Nammu". British Museum. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
  3. ^ a b Thorkild Jacobsen, The Sumerian King List (Chicago: University of Chicago Press, 1939), ss. 122f
  4. ^ "Year-names for Ur-Nammu". 2 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
  5. ^ a b c Hamblin, William J., Warfare in the Ancient Near East to 1600 BC (New York: Routledge, 2006).
  6. ^ Wilcke; Bkz. Encyclopedia Iranica; AWAN, ELAM maddesi.
  7. ^ Steinkeller, Piotr. Puzur-Inˇsuˇsinak at Susa: A Pivotal Episode of Early Elamite History Reconsidered (İngilizce). ss. 298-299. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
  8. ^ "The ziggurat (and temple?) of Ur-Nammu". 8 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2007. 
  9. ^ Shipp, R. Mark (2002). Of Dead Kings and Dirges: Myth and Meaning in Isaiah 14:4b-21 (İngilizce). BRILL. ss. 61-63. ISBN 978-90-04-12715-9. 
  10. ^ Kramer, Samuel Noah (1967). "The Death of Ur-Nammu and His Descent to the Netherworld". Journal of Cuneiform Studies. 21: 104-122. doi:10.2307/1359365. ISSN 0022-0256. JSTOR 1359365. 
  11. ^ "Year names of Ur-Nammu". 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
  12. ^ "Hash-hamer Cylinder seal of Ur-Nammu". British Museum. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
Resmî unvanlar
Önce gelen
Utu-hengal
(Uruk'un beşinci hanedanı) 		Ur, Sümer ve Akad Kralı
y. MÖ 21. yüzyıl 		Sonra gelen
Şulgi
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ur-Nammu&oldid=33955635" sayfasından alınmıştır